به گزارش همشهری‌آنلاین این نشست ساعت 16 و 30 دقیقه روز شنبه 9 مهر برگزار شد.
در ابتدای این برنامه رامین صدیقی ضمن خوشامدگویی به حاضران در مورد این سلسله نشست‌ها گفت: ما اصولا در این جلسات بنا نداریم به نقد آثار بپردازیم و دست به ارزشگزاری نمی‌زنیم, در واقع ما بیشتر هدف‌مان حول محور کالبد شکافی زوایای پنهان اثر و همچنین پی بردن به لذت شنیدن موسیقی دور می ند.
وی در ادامه به ارائه توضیحاتی در مورد میهمانان برنامه پرداخت و گفت: کریستف رضاعی در سال 1345 متولد شده و فارق التحصیل مهندسی هیدرولیک است. او به موازات تحصیلات آکادمیک مطالعات و حرکت خود را در حوزه موسیقی با تجربیاتی در زمینه آواز و موسیقی قرون وسطی اروپا آغاز کرد.
صدیقی در مورد کریستف رضاعی افزود: او از 10 سال قبل نیز فعالیت هایی را حوزه تئاتر و سینما شروع کرده است و ساخت موسیقی فیلم هایی چون"چهل سالگی"، "پرونده هاوانا"، "آبادان" و "کنعان" را در کارنامه دارد. رضاعی در زمینه تئاتر نیز تجربیاتی داشته که از آن میان می توان به ساخت موسیقی تئاتر"متولد سال 61(به کارگردانی پیام دهکردی)" اشاره کرد.
کارشناس مجری این نشست همچنین در مورد مانی حقیقی گفت: مانی متولد سال 1348 است و فارغ التحصیل کارشناسی فلسفه از دانشگاه مک‌گیل در سال ۱۹۹۱، کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه گولف در سال ۱۹۹۷ و کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی از دانشگاه ترنت در سال ۲۰۰۰ است. او نویسنده و کارگردان فیلم‌های "کنعان"، "آبادان" و "کارگران مشغول کارند" است. وی با اشاره به سایر ساخته های مانی حقیقی تصریح کرد: او همچنین در نویسندگی فیلم چهارشنبه‌سوری، ساخته اصغر فرهادی همکار داشته و در فیلم دیگر او یعنی"دربارهٔ الی" نیز به ایفای نقش پرداخته است. کنعان آخرین ساخته حقیقی محسوب می شود که در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر جایزه تماشاگران را به خود اختصاص داد. او همچنین فیلمی را باعنوان"پذیرایی ساده" ساخته که هنوز اکران نشده است.
در ادامه برنامه تیتراژ فیلم کنعان برای حاضران در سالن پخش شد. صدیقی پس از شنیدن تیتراژ گفت: معمولا سه رویه در ساخت موسیقی فیلم بیشترین کاربرد را دارد؛ اول ساخت یک تم مشخص به عنوان"لایت موتیف" است که در طول فیلم با وارسیون‌ها و پرداخت های مختلف به کار گرفته می شود. دوم موسیقی فیلم هایی که در آنها تم هایی برای فیلم های شخصیت محور ساخته می‌شوند؛ و سوم به آثاری باز می گردد که در آنها برای موقعیت های مختلف تم های متفاوتی نوشته می شود.
کارشناس مجری برنامه در ادامه افزود: در موسیقی فیلم کنعان به نظر می رسد ترکیبی از این سه روش استفاده شده است. در تیتراژ فیلم همانطور که مشاهده شد با استفاده از سازهای بادی صدای انبوهی ایجاد می شود و بجز بخش پایانی آن در بقیه تیتراژ از همان"لایت موتیف"فیلم استفاده شده که گویا مخاطب را قرار است برای دیدن یک فیلم ملودرام آماده کند.
تک ماکارون من و کریستف را با هم آشنا کرد
در ادامه نشست کریستف رضاعی به عنوان آهنگساز موسیقی فیلم کنعان وارد بحث شد و گفت: من در ابتدای کار ساخت موسیقی فیلم کنعان خیلی به شخصیت ها نپرداختم. در واقع پس از اینکه فیلم را دیدم به دنبال ملودی و فضای موسیقایی مناسبی با کلیت اثر می گشتم. وقتی"لایت موتیف" شکل گرفت بعد به این فکر افتادم که از این لایت موتیف چه استفاده های دیگری می توان کرد. این آهنگساز در ادامه افزود: این بسیار مهم است که آهنگساز و کارگردان از یکدیگر درک متقابل داشته باشند. من و مانی نیز در فیلم"آبادان" با هم همکاری داشتیم و این درک متقابل به وجود آمده بود و همکاری ما در فیلم کنعان مرحله به مرحله پیش می رفت. ما درباره پرسوناژها صحبت کردیم؛ بعد اتودهایی برای موسیقی فیلم زده شده و ما درباره آنها صحبت کردیم و این هم فکری ادامه پیدا کرد. تیتراژ کار نیز به صورت قطعه مستقلی در نظر گرفته شد. مانی حقیقی نیز در ادامه نشست ضمن خوشامدگویی به حاضران، با لحنی همراه با طنز گفت: همکاری من و کریستف قبل تر از فیلم"آبادان" و با ساخت تیزرهای تبلیغاتی شکل گرفت. در واقع تک ماکارون باعث آشنایی من و کریستف شد.
البته در میان آن کارهای تبلیغاتی یک کار نوشابه ای هم داشتیم که بسیار خوب بود. کارگردان کنعان در ادامه افزود: در واقع ما قبل از فیلم"آبادان" به درک متقابل رسیده بودیم. فیلم"آبادان" نیز تجربه خوبی بود که این تجربه همکاری در فیلم"کنعان" شکل بسیار عالی پیدا کرد. وی همچنین در مورد روال شکل گرفتن موسیقی این فیلم گفت: کریستف اصلا فیلمنامه را نخوانده بود و اولین تماس او با کنعان دیدن خود فیلم بود. نکته ای هم که من به کریستف تاکید کردم این بود که کنعان یک فیلم ملودرام است و باید بر اساس این ویژگی حرکت کنیم. بحث اصلی در مورد موسیقی فیلم بر سر این بود که معمولا در موسیقی فیلم های ملودرام به واسطه احساسی بودن کار، معمولا موسیقی به تکرار تصاویر می پردازد.
حقیقی در ادامه تصریح کرد: من در کارم تاکید داشتم صحنه هایی را بسازم که در آن بدون اینکه موسیقی به تماشاگر بگوید اینجا چنین حسی دارد مخاطب این حس را دریابد. فیلم را به کریستف دادم و او را به حال خودش گذاشتم تا کار کند. کریستف رضاعی به خوبی فیلم من را فهمید. وقتی اتودها را شنیدم گفتم این همان چیزی است که می خواستم؛ البته اختلاف نظرهای کمی نیز در این زمینه داشتیم. رضاعی در ادامه گفت: بخش عمده فهم من از فیلم که مانی نیز به آن اشاره کرد بیشتر درک حسی بوده است. اولین باری که فیلم را دیدم از حس و حال، ریتم و رنگ فیلم تم را در آوردم که درباره این بخش شاید زیاد نتوانم توضیح بدهم. اما آزادی عملی که برای در آوردن پرسوناژها به من داده شد در کلیت کار بسیار موثر بود و کمکم کرد.
مانی حقیقی همچنین در مورد تیتراژ فیلم کنعان گفت: ما در سکانس اول فیلم بخش اعظم اطلاعات مورد نیاز بیننده را ارائه کرده بودیم. از آنجا که در کشور ما تماشاگران معمولا تا بیایند و روی صندلی های سینما بنشینند کمی طول می کشد من می ترسیدم این اطلاعات را که برای دیدن کل فیلم ضروری است از دست بدهند. به همین دلیل تیتراژ را طولانی تر از حد معمول در نظر گرفتیم. همچنین از رنگ سیاه در تیتراژ استفاده شده که اسامی با رنگ سفید روی آن نمایش داده می شوند؛ دلیل این کار نیز گرفتن ضربان مخاطبانی بوده که از داخل خیابان های شلوغ وارد سینما شده اند. در ادامه برنامه سکانس اول فیلم کنعان برای حاضران در سالن پخش شد و رامین صدیقی در مورد نحوی استفاده از تم ها برای موقعیت های مختلف فیلم و شخصیت های آن سئوال کرد.
کریستف رضاعی در این باره گفت: چیزی که در موسیقی کنعان بسیار بر آن اصرار داشتم این بود که موسیقی اصلا نباید احساسی را در فیلم تقویت کند و فیلم می بایست خط خودش را دنبال کند. در پرداخت پرسوناژها نیز از آنجا که شخصیت های فیلم در عین زندگی اجتماعی، به نوعی در خودشان تنها هستند سعی کردم برای مثال از سازی مانند رباب استفاه کنم. این آهنگساز همچنین تصریح کرد: موسیقی تیتراژ با صداهای مهیبی به تماشاگران می گوید می بایست منتظر اتفاقی باشند؛ در واقع آنها را در حالتی از انتظار باقی می گذارد. این اتفاق در طول فیلم نیز تکرار می شود و فضای انتظار برای روی دادن اتفاقی را در ذهن مخاطب ایجاد می کند. در واقع یکی از نقش های مهمی که موسیقی فیلم می تواند به آن بپردازد این است که می تواند تماشاگر را وارد لایحه های دیگری از شخصیت ها و موقعیت ها کند.
مانی حقیقی نیز در ادامه این نشست گفت: ما امکان تحلیل روند شکل گیری موسیقی فیلم را داریم اما در واقع در زمان ساخت موسیقی فیلم هیچ یک از ما به این فکر نمی کردیم که برای مثال یک تم چطور حرکت کند؟ کریستف فیلم را دید، پس از مدتی کمی متریال جلوی من گذاشت و درباره آنها بحث کردیم و این روند ادامه پیدا کرد. رضاعی در ادامه تصریح کرد: موسیقی به زمانی برای روایت فیلم احتیاج دارد. موسیقی های 15 - 20 ثانیه ای تک جمله هایی در طول فیلم محسوب می شوند که امکان روایت کامل فیلم را ندارند. اما در کنعان این فرصت به موسیقی داده شد تا بتواند روایتی نسبتا کامل داشته باشد. به هر حال موسیقی، هم می تواند مکمل دیالوگ ها باشد و هم می تواند چیزی فراتر از دیالوگ را به مخاطب بفهماند.
حقیقی در ادامه صحبت های رضاعی افزود: ما قبل از نوشتن فیلمنامه به این نتیجه رسیده بودیم که دیالوگ ها و اتفاقات فیلم، محتوی فیلم نباشند. یعنی نکته اصلی در احساسات آنها قرار داده شد و نه در دیالوگ های آنها. در واقع حس ها بسیار پیچیده تر از دیالوگ ها است. وی افزود: یکی از ابراز های ما برای نشان دادن این حس ها استفاده از نمای"کلوز آپ" و نزدیک شدن به صورت بازیگران بود طوری که از روی حرکت های عضلات صورتشان برخی حس ها به تماشاگر منتقل شود. دومین ابزاری که در این مسیر به ما کمک می کرد موسیقی بود. ما به همین دلیل زمان بیشتری را به موسیقی اختصاص دادیم. رامین صدیقی با اشاره به یکی از موقعیت های فیلم کنعان گفت: در سکانسی که مینا گل می خرد و به فرودگاه می رود به نظر می رسد همین موضوع"نشان دادن لایحه های دیگر فیلم به وسیله موسیقی" دیده می شود و با وجود گم شدن چمدان ها، موسیقی فضای امید بخشی را روایت می کند. اما به نظر می رسد کمی در این مسئله زیاده روی شده و ساختار موسیقی آن با کلیت اثر تفاوت دارد.
حقیقی با لحنی آمیخته به طنز در این باره گفت: اتفاقا این تنها موردی است که من با کریستف بر سر آن اختلاف داشتم.
در ادامه سکانس مورد نظر رامین صدیقی برای حاضران در سالن پخش شد و پس از آن مانی حقیقی در این رابطه گفت: این یکی از آن مورادی است که دیالوگ وجود دارد و موسیقی بی ارتباط با با دیالوگ ها پیش می رود. چمدان ها در فروگاه گم شده اما موسیقی چیز دیگری می گوید و از شروع یک اتفاق خبر می دهد. حقیقی همچنین گفت: یکی از اهرم های ما برای تنظیم احساسات تماشاگر و درک بهتر شخصیت ها و موقعیت ها موسیقی است. برای مثال شخصیت مینا در فیلم کنعان شوهری پولدار، خوش تیپ، با کلاس دارد و با چنین شرایطی مینا قصد جدا شدن از شوهرش را دارد. بسیاری از تماشاگران از همان ابتدا حس تنفر از مینا در آنها به وجود می آید در صورتی که مینا حس خوبی به شوهرش ندارد و نمی خواهد با او زندگی کند و می بایست به او نیز حق داد.
کارگردان فیلم کنعان گفت: من و فیلمبردار و بازیگر این نقش یعنی ترانه علیدوستی هر کاری می کردیم نمی توانستیم این حس ناخوش آیند درونی"مینا" را به مخاطب منتقل کنیم و این کار تنها از عهده موسیقی بر می آمد. از این رو است که اعتقاد دارم موسیقی، تنظیم کننده احساسات تماشاگران یک فیلم است.
رضاعی نیز در پاسخ به سئوال رامین صدیقی در مورد دلیل استفاده از تیمپانی در موسیقی فیلم کنعان گفت: یکی از لایت موتیف هایی که معمولا تهیه کننده ها از آهنگسازان می خواهند این است که می گویند ما یک موسیقی به یاد ماندنی مانند موسیقی تایتانیک می خواهیم. شاید یکی از دلایل استفاده از تیمپانی هم به این موضوع برگردد. حقیقی باز هم با لحن آمیخته به طنز تاکید کرد: اتفاقا مرتضی شایسته(تهیه کننده فیلم کنعان) وقتی فیلم را دید تنها جایی که در مورد موسیقی فیلم صحبت کرد در این بخش بود که گفت به نظر می رسد تیمپانی خیلی با فضای این کار جور در نمی آید.
رامین صدیقی در بخش دیگری از این نشست گفت: به نظر می رسد هم در روایت تصویری و هم در موسیقی فیلم حق را به "مینا" داده اید؛ در واقع این برداشتی است که از مجموع کار بر می آید. مانی حقیقی در پاسخ به این نکته گفت: به نظر من به عنوان یک بیننده حق با مینا است. اما در کل موفقیت این فیلم در این است که شما به هر یک از شخصیت های آن کمی حق بدهید. هگل در تعریف تراژدی می گوید"تراژدی تقابل یک آدم خوب با یک آدم خوب دیگر است." اگر در فیلم چنین مطلبی را بتوانیم نشان بدهیم بزرگ ترین اتفاق برایمان افتاده است. مانی حقیقی یکبار دیگر با لحنی آمیخته به طنز به بیان مطالبش پرداخت و افزود: وقتی مادر من نیز که لیلی گلستان است و آدم متفکری محسوب می شود پس از دیدن فیلم گفت این دختر(مینا) آدم لوسی است من واقعا نا امید شدم. من به عنوان یک بیننده حق را به مینا می دهم و معتقدم او باید برای زندگی اش حق انتخاب داشته باشد. مینا در پایان فیلم از شوهرش جدا نمی شود و به نظر من این بسیار غم انگیز و نا خوشایند است.
کارگردان کنعان همچنین گفت: بهترین بخش از کارهای مربوط به تولید فیلم کنعان به ساخت موسیقی این فیلم باز می گردد که واقعا لذت بخش و عالی بود. به خصوص اینکه در هنگام ضبط موسیقی من بسیار خسته بودم و موسیقی به آرامش می داد. در مورد استفاده از ساز رباب در موسیقی فیلم نیز به نظرم بسیار اتفاق جالبی بود که لول فیلم را بالا برد. کریستف رضاعی در بخش دیگری از این نشست درباره تناسب صداگذاری و موسیقی فیلم گفت: به نظرم تناسب خوبی میان موسیقی فیلم و سان افکت ها و دیالوگ ها برقرار شده است. البته با وجود اهمیت بسیار زیاد این بخش از کار، همیشه به این شکل تناسبات رعایت نمی شود.
مانی حقیقی نیز در تکمیل توضیحات رضاعی تصریح کرد: آهنگساز، موسیقی فیلم را در فضایی که تنها خودش و فیلم حضور دارد می سازد؛ صداگذار نیز تنها شفاف بودن دیالوگ ها و حجم بالای صداها برایش اهمیت دارد. معمولا با این دو تفکر متفاوت همیشه صدا گذار و آهنگساز با یکدیگر اختلاف هایی جدی دارند که به شکل استثنایی در جریان ساخت فیلم کنعان من با آنها مواجه نبودم. هم آقای روشن(صداگذار فیلم کنعان) آدم با تجربه و منعطفی بود و هم کریستف رضاعی.
در پایان این نشست و پس از پرسش و پاسخ حاضران با مانی حقیقی و کریستف رضاعی، تیتراژ فیلم آبادان و همچنین تیتراژ فیلم"پذیرایی ساده" پخش شد. ی
اد آور می شود جلسه بعدی نشست نقد و بررسی موسیقی شهر کتاب به بررسی آلبوم"قصه های حرکتی" ساخته فریبرز رستمی اختصاص دارد که در این نشست قرار است ساسان فاطمی در جایگاه منتقد حضور داشته باشد. این نشست طبق برنامه شنبه 7 آبان ماه برگزار خواهد شد.
