مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در نهایت جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان را به اصفهان بازگرداند؛ بازگشتی که باعث شده امسال سینماگران نگاهی ویژه به جشنواره داشته باشند. جدای از این، کوشش برای جدی گرفتن سینمای کودک از سوی میرعلایی و زیرمجموعه‌اش، به حضور پرتعداد فیلم‌های بلند سینمایی در جشنواره امسال انجامیده و اگر اینها را کنار تأکیدهای فراوان او برای برگزار شدن باشکوه جشنواره بگذاریم، شاید خوش‌بینانه‌تر از همیشه به نصف جهان سفر کنیم. جشنواره به خاستگاهش برگشته و حضور فیلمسازان در ژانر سینمای کودک پررنگ‌تر از همه این سال‌ها شده است. اگر مصاحبه با میرعلایی را بخوانید به نکات امیدوارکننده بیشتری هم می‌رسید.
- همدان 5 سال برگزارکننده جشنواره کودک بود؛ چرا برای این دوره دیگر میزبان این جشنواره نشد؟ صرف اینکه قرارداد فارابی با مسئولان آن شهر به اتمام رسیده بود باعث شد یا فارابی به‌عنوان نهاد برگزارکننده جشنواره از میزبانی همدانیها راضی نبود؟
تلاشم این بود که جشنواره امسال نیز همچنان در همدان برگزار شود و اصلاً راغب نبودم آدرس جشنواره کودک که به نام همدان جا افتاده بود تغییر کند. در ضمن اتفاقات خوب رخ داده در همدان و تجهیز و آماده شدن چندین سالن و برنامه‌هایی که تقریباً آنجا صورت گرفته بود عواملی بودند که رغبت به برگزاری در همدان را بیشتر میکردند. همدان مصایب و مشکلاتی نسبت به برگزاری جشنواره داشت و یکی از آنها این بود که یکی از نمایندگان محترم همدان قبل از اینکه ما اعلام کنیم جشنواره در همدان برگزار می‌شود یا نه، سخنرانی کرده بود که چه خبر است برای جشنواره این قدر هزینه میکنید؟ درصورتی که ما هنوز وارد عمل نشده بودیم و حتی برنامه‌های ما را ندیده بودند و هیچ صحبتی نشده بود؛ فقط من به‌عنوان دبیر جشنواره انتخاب شده بودم.
استاندار همدان هم گویا به‌عنوان مسئول شهر از برگزاری جشنواره در سال گذشته رضایت خاطر و خاطره خوبی نداشتند. بنده به ایشان تنوع برنامه‌ها را که در دستور کار امسال جشنواره بود توضیح دادم و اعلام کردم این جشنواره اتفاق خوبی خواهد بود که تا به حال روی نداده است و سعی کردم تمایل را در ایشان ایجاد کنم. اختلاف نظر اصلی دیگر بر این مسئله بود که مسئول اصلی برگزاری جشنواره تهران است یا همدان؟ مسئولان استان‌ها همیشه در یک موضوع دچار اشتباه می‌شوند و آن این است که معتقدند خودشان میتوانند جشنواره را برگزار کنند. این کار شدنی است اما چگونه عملی شدن آن بسیار مهم است. البته درست هم میگویند؛ میتوانند اما نه در ابعاد بینالمللی بلکه در همان چارچوب استانی چرا که چنین جشنوارهای به‌عنوان نماینده فرهنگی جمهوری اسلامی برگزار می‌شود. وزارت ارشاد و آقای شمقدری و همینطور بنده پشتیبان آن هستیم و پای آن ایستادهیم، با اینکه تمام امکانات را فارابی برای برگزاری جشنواره درجه یک ایران فراهم کرده است اما با این حال کار به‌سختی پیش می‌رود. به هر حال این مشکل در همدان وجود داشت. اگر بخواهیم کار به خوبی صورت گیرد باید برنامهریزی مدون، دقت کافی و ابزار مناسب داشته باشیم. حسی در من میگفت که اگر این جشنواره در همدان برگزار نشود خودشان هم راضیتر هستند. در تفاهمنامه برگزاری جشنواره بنا را بر این نهادیم که برگزارکننده و اجراکننده مراسم معاونت سینمایی است. اما برگزاری جشنواره در اصفهان، با استقبال هنرمندان همراه بوده. حتی میتوانستیم این جشنواره را در تهران برگزار کنیم
چرا که همه عوامل به نحو احسن مهیا بود اما به‌دلیل تمرکززدایی تصمیم گرفتیم در اصفهان برگزار شود. متأسفانه همدانیها نمیدانستند چه گوهر گرانبها و ارزشمندی را از دست میدهند؛ گوهری که به راحتی به‌دست آوردند به راحتی هم از دست دادند. اما امیدوارم مسئولان استان اصفهان قدر این فرصت را بدانند و در حفظ و نگهداری این موقعیت تلاش کنند و پذیرایی خوبی داشته باشند.
- بعد از ماه‌ها مذاکره با مسئولان استان‌های مختلف برای میزبانی جشنواره کودک در نهایت به اصفهان رسیدید. علت انتخاب این شهر، سابقه طولانیاش در برگزاری مراسم بود یا دلایل دیگری هم وجود داشت؟
دلایل زیادی وجود داشت از جمله سابقه طولانی این شهر در برگزاری مراسم، فضای خوب برای گردشگری چه داخلی و چه خارجی، حضور هنرمندان اصفهانی در عرصه‌های مختلف هنری، موقعیت جغرافیایی و تقریباً مرکزیت این شهر، شرایط مساعد برای رفت‌وآمد هوایی، زمینی و ریلی و در واقع در دسترس بودنش و همچنین حس هنردوستی که در بین اهالی اصفهان وجود دارد که باعث شد ما از این طریق نصف جهان بودن این شهر را نشان دهیم و انتخابش کنیم.
- در آستانه برگزاری جشنواره، شهر اصفهان به لحاظ امکانات نمایشی و تجهیز سالنهای سینما کاملا آماده برگزاری جشنواره هست؟
بد نیست، ولی من به‌عنوان دبیر جشنواره نگرانم. مقداری از حرفهایم را گذاشته‌ام که بعد از جشنواره بگویم. چرا که معتقدم آنان هنوز باور نکرده‌اند که چه اتفاق مهمی در حال وقوع است. خوب است که مردم اصفهان بدانند حدود 20 تا 25 میلیارد تومان امکانات فرهنگی وارد شهرشان می‌شود و فقط همشهریهای اصفهانی میتوانند از آن استفاده کنند. هر کسی در سرتاسر ایران و جهان بخواهد از این جشنواره و امکاناتش بهره‌مند شود باید به اصفهان بیاید! همه فیلم‌های تولیدی شامل کوتاه، بلند، خارجی، ایرانی‌و... با هزینه بالایی ساخته و آماده شده و میخواهیم اینها را در اصفهان به نمایش بگذاریم. از نظر خود اصفهانی‌ها استقبال از این مسئله مهم، خوب و شایسته بوده؟ مردم باید آگاه شوند که این حرکت مهم و فرهنگی و چنین جشنوارهای که مختص کودکان و نوجوانان معصوم و پاک است چه اتفاق خوب و خدمت ارزشمندی است که توسط برگزار‌کنندگان جشنواره و مسئولان در حال وقوع است و این آگاه‌سازی و مسئولیت برعهده مسئولان شهر اصفهان است نه با نهاد برگزارکننده. این عزیزان خودشان میتوانند جواب دهند که چند درصد به رفع نگرانی من کمک کردهاند یا برعکس. همچنین در خوب یا بد برگزار شدن این مراسم همه دستاندرکاران سهیم هستند. امیدوارم آن قسمت که مربوط به دوستان اصفهانی است به خوبی عمل شود. جشنواره امسال بسیار پربار است؛ حضور 16 فیلم سینمایی ثبت شده در بخش مسابقه نشان‌دهنده این امر است. درصورتی که سال‌هایی بوده که با همین تعداد یا کمتر جشنواره فجر را برگزار کردهایم. امسال این اتفاق بی‌نظیر است و میتوان گفت این جشنواره بهترین اقدام فرهنگی و بینالمللی صورت‌گرفته در شهر اصفهان است. حال این گوی و این میدان. ببینیم آیا خودشان علاقهمندند که جشنواره سال‌های بعد هم در شهرشان برگزار شود یا خیر.
- به فاصله یک روز از نشست خبری‌تان درباره جشنواره در گفت‌وگو با یک سایت خبری اعلام کردید که اگر اصفهان آمادگی لازم را برای میزبانی نداشته باشد جشنواره را در تهران برگزار میکنیم حتی اگر 5 روز به آغاز جشنواره باقی مانده باشد. در این فاصله 24 ساعت چه اتفاقی افتاد که میزبانی اصفهان با اما و اگر مواجه شد؟
آن سایت خبری این بخش از صحبتهایم را پررنگ‌تر جلوه داده است. بنده عرض کردم از آنجایی که ابعاد حیثیتی جشنواره برایمان خیلی مهم‌تر است، علاوه بر همدان، اصفهان هم اگر نتواند یا نخواهد برگزار کند جشنواره را در تهران، به‌عنوان نماینده کل ایران برگزار میکنیم. با توجه به تلاش‌های فارابی و مسئولان اصفهان خصوصاً آقای سقایینژاد، شهردار محترم و شورای شهر اصفهان عملاً برای ما جشنواره از 14 آبان آغاز شده است.
- به‌عنوان دبیر بیست و پنجمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان حضور فیلم‌های ایرانی را چگونه ارزیابی میکنید و معتقدید تا چهاندازه میتواند امیدها را در دل علاقهمندان سینمای کودک زنده کند؟
از نقطه نظر ارزشی فیلمها خوب هستند و هنرمندان ما چه در بخش خصوصی و چه دولتی تلاش خود را کردهاند. امسال سعی کردیم به‌عنوان نهاد سرمایه‌گذار یا مشارکت‌کننده در امر تولید عنصر جذابیت را در کنار نکات ارزشمند دیگری که در خور و شأن مردم ماست در آثار بگنجانیم و مطمئناً فیلم‌های این دوره شکل و شمایل بهتری دارند. در این دوره برای همه مقاطع سنی کودک و نوجوان، از مهدکودک تا دبیرستان فیلم ساخته شده و شرایط به‌نحوی است که این عزیزان میتوانند به همراه خانواده‌هایشان از فیلمها دیدن کنند چرا که این فیلمها برای بزرگسالان هم جذابیت دارد. البته لازم به ذکر است که تلویزیون هم فیلم‌های خوبی ارائه کرده. شاید امسال نخستین سالی است که عزیزان هنرمند ما تلاش میکنند فیلمهایشان را که آماده نیست به جشنواره برسانند، درصورتی که در سال‌های قبل ما درخواست و دعوت هم میکردیم تا آثارشان را ارائه دهند. سال خوبی را برای سینمای کودک پیش‌بینی میکنم، مثل این روزها نداشتیم البته با توجه به شرایط امروز عرض میکنم. چون درخواست و سلیقه مردم مدام در حال تغییر است؛ هنرمندان و مسئولان باید به روز عمل کنند و ما باید به این امر توجه کنیم. در همین رابطه سعی کردیم با چارهاندیشی و رفع موانع در این جشنواره تا حدودی به این مقوله نزدیک شویم.
- بعضی از رسانه‌ها و سینماگران معتقدند اگر جشنواره فیلم کودک نبود سال‌ها پیش پرونده سینمای کودک بسته شده بود. شما چقدر نقش جشنواره را در زنده نگه‌داشتن این سینما مؤثر میدانید؟
قطعاً تأثیرگذار است اما نه در آن حد که اگر نباشد پرونده سینمای کودک بسته شود چرا که ما فیلمسازانی داریم که در این عرصه با عشق و علاقه کار میکنند و کسانی که عشق به‌کار برای کودک و نوجوان دارند طبیعتاً میتوانند در هر شرایطی چراغ سینمای کودک را روشن نگه‌دارند و چرخه این عرصه را راه بیندازند. جشنواره کودک عاملی است برای تحرک، ایجاد باور، انگیزه و رقابت. کسانی هم که در آن شرکت میکنند با این کارشان نوعی تجدید روحیه، انرژی و زندگی در این چرخه ایجاد میکنند که قطعاً تأثیرگذار است. فیلم کودک هم به تنهایی موضوع مهمی است و کسانی که در این رشته فعالیت دارند کار بسیار سختی دارند. فرقی هم نمی‌کند که عوامل در چه جایگاهی هستند؛ بازیگر، کارگردان، طراح صحنه و... حتی در اکران و انتخاب سالن با سختی بیشتری مواجه هستند چرا که فعالیت در این عرصه انرژی مضاعف میطلبد.
- بنیاد فارابی به‌عنوان برگزارکننده جشنواره کودک سرمایهگذاریهایی را در فیلم‌های این ژانرانجام داده که شائبه دولتی شدن این فیلمها را در پی داشته. از سوی دیگر فیلم‌هایی که جوایز جشنواره را می‌گیرند در مرحله اکران به حال خود رها می‌شوند. بهتر نیست که فارابی با بسترسازی مناسب برای بخش‌خصوصی مثل دهه 60 شرایط بهتری را برای سینمای کودک فراهم کند؟
ما در فیلم‌هایی که خیلی خاص باشند نهایت 90 درصد سرمایه‌گذاری میکنیم و 10 درصد دیگر برعهده خودشان است چرا که برای اکران تشویق شوند. اکران سینمای کودک را به بخش خصوصی واگذار کردیم که اگر خوب عمل کند فیلم‌های بعدی را هم خواهیم داد. ما در فارابی توقع نداریم فیلم را بسازیم و به جهت عدم‌جذابیت راهی آرشیو شود بلکه ما راهکارهای مختلفی را پیگیری کردهایم. جنبه فرمایشی هم پیدا نمیکنند چرا که ما هیچ فیلمنامهای را ارائه نمیدهیم که طبق آن فیلم ساخته شود بلکه اگر فیلمنامه خوب باشد با سرمایه‌گذاری یا دادن وام کمک و پشتیبانی میکنیم. ولی این سؤال قطعاً جای تامل دارد.
- بین المللی بودن این جشنواره تا چهاندازه اهمیت دارد؟
بازتاب جشنواره دو بعد دارد؛ یکی خود فیلمها هستند و دیگری پیامی که میتوانیم از طریق فیلمها به کشورهای دنیا انتقال دهیم. فیلم وسیلهای است برای تعامل فرهنگی بین کشورها که خوشبختانه ما امسال در قالب جشنواره تعامل خوبی با کشورها و سفارتخانه‌ها داشتیم که بسیار هم مؤثر بود. اما بعضی از سفارتخانه‌ها هم با این اقدام ما مقابله میکردند. در بخش حضور در سفارتخانه‌ها ما از کودکانی استفاده کردیم که هر کدام مسلط به زبان کشور متبوع آن سفارتخانه بودند. ما سعی داشتیم از این طریق پیام‌مان را به کودکان دنیا برسانیم.
