با وجود این کسانی که فرهنگ فوتبال انگلیس و این باشگاه را میشناسند، این شایعات را جدی نگرفتند. 15سال از حضور ونگر در آرسنال میگذرد و او حالا جزئی از هویت این باشگاه محسوب میشود. اما آیا میتوان تصور کرد که در لیگ ایتالیا یا اسپانیا یک مربی 15سال در یک باشگاه دوام بیاورد؟ در لیگ برتر ایران چطور؟
مهمترین عواملی که در عمر یک مربی باشگاهی تأثیر دارند، فرهنگ فوتبالی آن کشور و البته آن باشگاه است. در فوتبال انگلیس باشگاهها معمولا ترجیح میدهند به مربیشان زمان کافی بدهند و از تغییرات ناگهانی خبری نیست. منچستریونایتد و آرسنال، 2مدعی قهرمانی بهترین نمونه در این زمینهاند. فرگوسن به تازگی بیستوپنجمین سالگرد ورودش به منچستریونایتد را جشن گرفت. جواب اعتماد به این مربی اسکاتلندی، تبدیل شدن باشگاه به یکی از بهترینهای جهان و کسب 37جام مختلف است. آرسنال هم با پیروی از این تفکر، 15سال پیش ونگر فرانسوی را که در آن زمان در جزیره شناخته شده نبود، بهعنوان سرمربی انتخاب کرد. ونگر نه تنها آرسنال را به قهرمانیهای مختلف رساند که فلسفه بازی تیم را که به ارائه فوتبالی کسلکننده شهرت داشت کاملا دگرگون کرد.
این دو نمونه موفق، الگویی برای سایر باشگاهها شد که با انتخاب یک مربی مناسب، برنامه بلندمدتی را پیاده کنند. لیورپول برای این کار رافا بنیتس را برگزید. او در دوره ششساله حضورش یک بار تیم را به فینال و یک بار به قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا رساند. اورتون، همشهری لیورپول هم سیاست مشابهی در پیش گرفته و نهمین فصل همکاریاش را با دیوید مویس پشت سر میگذارد. البته این الگو معمولا شامل باشگاههایی که مالکان خارجی دارند نمیشود. رومن آبراموویچ، مالک متمول چلسی که برای رسیدن به قلههای قهرمانی عجله دارد، معمولا به مربیان فرصت زیادی نمیدهد. او از سال2004، 7 مربی جدید به استامفوردبریج آورده که در میان آنها نامهای بزرگی مثل مورینیو، اسکولاری و آنچلوتی هم دیده میشودولی آنها با نخستین ناکامی مجبور به خداحافظی با این باشگاه شدند. با وجود این، آمار (جدول پایین صفحه)هم نشان میدهد که اکثر باشگاههای انگلیسی، همکاری بلندمدت با یک مربی را ترجیح میدهند.
نیمکتهای لرزان ایتالیا
در نقطه مقابل لیگ برتر انگلیس، لیگ ایتالیا بیشترین تغییر مربی را دارد. بارها دیده شده که رؤسای احساساتی باشگاههای ایتالیایی، سرمربی تیم را شبانه اخراج کرده و چند هفته بعد بازگرداندهاند. شاید بهترین نمونه زامپارینی، مالک و رئیس باشگاه پالرمو باشد که فصل قبل دلیو روسی، سرمربی موفق تیمش را پس از شکست 7 بر صفر مقابل اودینزه اخراج کرد ولی پس از تنها 4 بازی که از انتخاب سرسه کوزمی میگذشت، او تصمیم به بازگرداندن دلیو روسی گرفت. زامپارینی تابستان امسال هم پیولی را کمتر از 2هفته مانده به شروع سری A، برکنار کرد.
در میان تیمهای ایتالیایی تنها میلان است که سابقه اعتماد طولانی به مربیان را دارد. برلوسکنی در سابقه مدیریتش دورههای طولانی و موفقی با آریگو ساکی، فابیو کاپلو و کارلو آنچلوتی دارد و بهنظر میرسد آلگری هم که فصل قبل تیم را به قهرمانی سریA رساند، میتواند راه این مربیان بزرگ را ادامه بدهد اما اینتر، تیم همشهری میلان سیاستی عکس این را در پیش گرفته است. ماسیمو موراتی برای رسیدن به آرزوی قهرمانی ایتالیا، 11مربی را در 9سال به این باشگاه آورد. پس از 2دوره موفق با مانچینی و مورینیو، اینتر دوباره به روال آن سالها برگشته و نخستین تیم ایتالیایی در این فصل بود که سرمربیاش، گاسپرینی را تغییر داد. در میان مدعیان این لیگ، یوونتوس و رم هم فصل جاری را با مربیان جدید، کونته و لوییز انریکه شروع کردهاند که دومی ممکن است نتواند تا پایان فصل دوام بیاورد. در فصل جاری هم 14تیم از 20تیم سری A مربی تازهای را تجربه میکنند.
چرخ و فلک مربیان در آلمان
در بوندسلیگا هم تغییر مربی کم نیست ولی نمیتوان آن را با ایتالیا مقایسه کرد. در میان مربیان باشگاههای مطرح آلمان، توماس شاف که از سال1999 روی نیمکت وردربرمن مینشیند رکورددار است. بهنظر میرسد دورتموند هم که فصل قبل با یورگن کلوپ به قهرمانی رسید، میخواهد این مربی خوشفکر و جاهطلب را در سالهای پیش رو حفظ کند. او در سال2008، پس از 7 سال موفق در ماینتس به دورتموند پیوست. اما سایر مدعیان بوندسلیگا در این سالها به ندرت به یک مربی اطمینان کردهاند.
بایرن مونیخ نمونه خوبی از این تغییرات دائمی سرمربی است که حتی فانگال را کمتر از یکسال بعد از آنکه این تیم را به 2قهرمانی داخلی و همچنین فینال لیگ قهرمانان رساند، برکنار کرد. بایرن، فصل جدید را با یوپهاینکس شروع کرده که در شروع فصل 10-2009 جایش را در همین تیم به فانگال داد و حالا سومین دوره حضورش در این تیم پرطرفدار را سپری میکند. جابهجایی مربیان در بوندس لیگا در سالهای اخیر به حدی بوده که رسانههای این کشور آن را به چرخ و فلک مربیان تشبیه میکنند. آخرین نفری که از این چرخ و فلک پیاده شد، میشائیل اونینگ بود که بهای نتایج بدش در شروع فصل با هامبورگ را پرداخت و جایش را به تورستن فینک داد.
نیمکت بیوفای رئال
در لالیگا عمر مربیان به بیشتر از 2 یا 3فصل نمیرسد. شاید آخرین مربی که توانست چند سال در یک تیم دوام بیاورد ایرورتا در لاکرونیا بود. در بارسا و رئال هم عمر مربیان زیاد نیست و یک فصل بد منجر به جدایی سرمربی میشود. البته رئال نسبت به مربیانش بیرحمتر است؛ دل بوسکه با وجود قهرمانی در لالیگا برکنار شد و پلگرینی با وجود شکستن رکورد بیشترین امتیاز تیم در لالیگا بهدلیل نایبقهرمانی سرنوشت مشابهی پیدا کرد. البته استخدام مربیان اسپانیایی از طرف باشگاههای خارجی هم یکی دیگر از دلایل تغییرات زیاد مربی در لالیگاست. بنیتس، کیکه فلورس و والورده از این جملهاند.
دوران کوتاه در مارسی و پاریس
باشگاههای فرانسوی با توجه به تکیه به آکادمیهایشان معمولا به مربیان فرصت زیادی میدهند. گیرو از این نظر نمونهای تکرار نشدنی است که 44سال در رأس تیم اوسر بود. البته مربیان پاریسن ژرمن و مارسی، مثل همتایانشان در اکثر تیمهای پرطرفدار اروپا تحت فشار تماشاگران نمیتوانند دوام بیاورند. مثلا دشان که سومین فصل حضورش در مارسی را سپری میکند، به تازگی رکورد ماندگاری روی نیمکت این تیم پس از جنگ جهانی دوم را شکست!
صندلیهای پرنده
آمار تغییر مربی در لیگ برتر ایران شاید تنها با سریA قابل مقایسه باشد. برکناری مربی بعد از چند نتیجه بد در لیگ برتر تبدیل به پدیدهای عادی شده؛ چرا که گاهی آینده حرفهای یک مدیر و حتی آینده باشگاه به نتایج تیم بستگی دارد. آمار هم نشان میدهد که در میان 18تیم حاضر در لیگ دهم، تنها سرمربیان فولاد و ذوب آهن بیش از 2فصل در این تیمها سابقه دارند.