به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه در کنگره آخوند خراسانی که چهارشنبه، 23 آذر ماه، در مرکز فقهی ائمه اطهار برگزار شد گفت: مرحوم آخوند محقق خراسانی از شخصیت‌های بزرگ تاریخ تشیع است و بر همه ما فرض است که در اعزاز و اکرام شخصیت این عالم جلیل‌القدر بکوشیم.
وی با اشاره به حضور آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی در کنگره آخوند تصریح کرد: حضور این مرجع تقلید نشان از سیره عملی بزرگان ما برای پاسداشت مقام عالم دین است.
لاریجانی با طرح بحثی در زمینه روش تحقیق در علوم حوزوی صحبت‌های خود را ادامه داد و بیان کرد: بحث روش تحقیق در علوم حوزوی در حوزه‌های علمیه ما جدی گرفته نمی‌شود و جای آن خالی است، بحث روش شناسی در مغرب زمین در ابتدا به علوم تجربی اختصاص داشت اما در حال حاضر به علوم انسانی هم تسری پیدا کرده است و بحث بسیار مهمی است.
وی با تاکید بر اینکه مسائل زیادی در حوزه‌های علمیه وجود دارد که منقح نشده است اظهار کرد: تنقیح بحث روش تحقیق فقط جنبه نظری ندارد و جنبه‌های عملی آن هم مهم است، حوزه‌های علمیه باید بحث روش تحقیق را در علوم حوزوی جدی بگیرند و به عنوان یک مساله تاثیر گذار در پیشبرد علوم آن را مورد توجه قرار دهد.
لاریجانی با اشاره به اینکه بحث از روش تحقیق داخل خود آن علم نیست و هر کدام از علوم معیاری دارند اظهار کرد: در روزگار ما بحث روش تحقیق در فلسفه‌های علم مطرح می‌شود بحث Philosophy of Science هم بر همین موضوع تاکید دارد بنا براین در علوم حوزوی هم بحث روش‌شناسی نباید در خود این علوم مورد بحث قرار بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه فلسفه‌های علوم باید در حوزه‌های علمیه مورد بحث و بررسی قرار بگیرند گفت: من 13 سال پیش فلسفه علم اصول را طرح کردم برخی از محققین ما هم به این موضوع پرداخته بودند؛ بحث مبادی علوم باید با روش خاصی طرح شود عدم طرح این مباحث به طور مستقل و متمرکز منجر شده بسیاری از مطالب مهم در فقه، اصول و تفسیر به درستی مورد بررسی قرار نگیرند مثلا بحث ماهیت حکم ده‌ها جا طرح می‌شود که اگر همه اینها در یک جا و به صورت متمرکز مورد طرح قرار بگیرد به نتایج خوبی می‌رسیم.
لاریجانی با طرح چهار نکته اساسی در زمینه روش تحقیق تصریح کرد: نکته اول در این زمینه این است که آیا در تحقیق علوم حوزوی تاریخ مسائل و علم نقش دارد؟ علمای ما شیوه‌های متفاوتی در این زمینه داشته‌اند برخی از علمای ما معتقدند که برای بررسی یک مسئله باید تاریخ آن هم مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه برخی از علوم ما مانند علم تاریخ، تاریخ اسلام، رجال، فقه در بخشی که تاریخی است به طور ذاتی تاریخی هستند گفت: در مغرب زمین بحث تاریخ بسیار برجسته شده و بسیاری از فیلسوفان معتقدند بدون مراجعه به تاریخ نمی‌توانیم عقلانیت علم را تبیین کنیم این افراد مدعی‌اند که چون در بیرون از این علم منبع اتکایی وجود ندارد باید به سیره علمای همان علم مراجعه کنیم و از همین سیره‌ها معیارها را انتزاع کنیم.
لاریجانی با اشاره به رویکرد دوم در مراجعه به علم تاریخ گفت: عده‌ای از دانشمندان معتقدند مراجعه به سیره تاریخی مسئله در شناخت آن مسئله کمک می‌کند اما برای شناخت آن مسئله ضروری نیست مثلا در بحث اصالت وجود و ماهیت خود این مسئله و پاسخ عقلی به آن باید مهم باشد نه مطالبی که دانشمندان در طول تاریخ در مورد این مسئله طرح کرده‌اند.
وی با اشاره به مسئله دوم در روش تحقیق گفت: بحث استیفای مباحث و اقوال مهم در علم مسئله‌ای است که باید مورد توجه قرار بگیرد آخوند خراسانی از جمله علمایی بود که در مورد مقام علمی و اعلمیت او کسی شک ندارد اما همین عالم را وقتی با علمای هم عصر خود و یا قدمای خود مقایسه می‌کنیم می‌بینیم که آخوند خراسانی به بعضی از مباحث به صورت مختصر پرداخته و علمای دیگر همان مباحث را با وسعت زیادی مورد بررسی قرار داده‌اند.
لاریجانی با طرح این سوال که چرا روش علمای ما در قبال موضوعی واحد متفاوت بوده است؟ گفت: ما باید راجع به این اختلاف روش به مطالعه و بررسی بپردازیم علمای ما به صورت ذوقی روش‌های متفاوت را انتخاب نکرده‌اند و ما باید در مورد روش آنها مداقه کنیم و از کنار این مسئله به سادگی عبور نکنیم.
رئیس قوه قضائیه با طرح مسئله سوم در زمینه روش تحقیق ادامه داد: مسئله علوم انسانی مسئله‌ای مهم است که ما باید با دقت لازم آن را بررسی کنیم پیش فرض‌های علوم انسانی مغرب زمین در بسیاری از موارد با پیش‌فرض‌هایی که یک انسان متدین به آنها معتقد است مغایر است.
وی اظهار کرد: بسیاری از علمای ما معتقدند علوم انسانی از روان‌شناسی تا حقوق باید منطبق با آموزه‌های قرآنی و پیش‌فرض‌های دینی باشد و مطالبی که توسط این علوم برای زندگی بشر بیان می‌شود باید دارای خاستگاه قرآنی باشد سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که با چه روشی باید این کار صورت بگیرد؟ چگونه باید به قرآن و روایات رجوع کنیم تا علوم انسانی اسلامی داشته باشیم؟
لاریجانی با اشاره به اینکه اگر در زمینه روش‌شناسی علوم انسانی در حوزه‌های علمیه کارهای قابل قبولی انجام شود علوم حورزوی به بیرون از حوزه‌های علمیه عرضه می‌شوند گفت: باید در روش‌شناسی علوم انسانی به دنبال راه‌هایی برای ساختن علوم انسانی اسلامی باشیم.
رئیس قوه قضائیه ابراز کرد: بحث چهارم در زمینه روش تحقیق بحث‌های تطبیقی در علوم است، ما گنج بزرگی از تالیفات و آثار علما در اختیار داریم که آنها با زحمت و مرارت بسیار و در شرایط سخت معیشتی و نبود امکانات لازم و با از خودگذشتگی این منابع را جمع‌آوری و در اختیار ما قرار داده‌اند ما برای احیای این مباحث باید از روش‌های جدید استفاده کنیم.
وی با اشاره به اینکه کارهایی که علمای ما در فقه و اصول انجام داده‌اند این قابلیت را دارند که در سطح جهانی مورد عرضه قرار بگیرند گفت: برای مثال در بحث زبان‌شناسی کارهایی که علمای ما انجام داده‌اند با وجود اینکه این بحث‌ها برایشان صرفا وسیله بوده و به عنوان موضوعی مستقل به آن نپرداخته‌اند قابلیت عرضه در سطح جهانی را دارند.
