این‌جا پر از حادثه‌ی عاشوراست!

این روزها در مرکز آفرینش‌های فرهنگی، هنری کانون پرورش فکری کودکان در خیابان حجاب نمایشگاه خیمه‌ی خورشید به همت سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران برگزار شده است.

پرده‌های عاشورایی

در این نمایشگاه بخشی به فیلم‌های مستند و هنرهای عاشورایی اختصاص دارد.

استاد منصور وفایی، نقاش خیالی‌نگار در این نمایشگاه مشغول نقاشی پرده‌ای از واقعه‌ی‌ عاشوراست. وفایی از کودکی به نقاشی علاقه‌مند بود و هنگام درس خواندن، نقاشی هم می‌کشید. پدرش او را به دبیرستان اسدآبادی برد. آن زمان علی‌اکبر نجم‌آبادی که از شاگردان کمال‌الملک بود، به او نقاشی ‌آموخت و آن‌جا طراحی و رنگ‌آمیزی را یاد گرفت. ابتدا رئال (واقع‌گرایی) کار می‌کرد، ولی بعد به واسطه‌ی علاقه‌ای که به روایت داستان در نقاشی داشت، نقاشی قهوه‌خانه‌ای را شروع کرد.

او درباره‌ی کارهایش می‌گوید:«بیشتر کارهایم براساس شاهنامه یا روایات مذهبی است. در سال ۶۹ بزرگداشتی بین‌المللی برای حکیم توس برگزارکردند. من به همراه مرحوم حسن اسماعیل‌زاده انتخاب شدیم و در تالار فردوسی دانشگاه تهران، هرکدام یک پرده کشیدیم. من «هفت خان رستم» را کشیدم و مرشد ترابی هم براساس آن نقالی کرد. علاوه بر آن، برای تالار فردوسی دانشگاه تهران، 10 پرده نقاشی کردم. برای بنیاد ایران شناسی ۱۲ پرده به طول ۲۴ متر کارکردم که براساس ترکیب‌بند عاشورایی محتشم کاشانی بود.

 ۶۰ پرده از شاهنامه را هم برای یکی از مراکز کار کردم. بنیاد امیرکبیر و بخش پژوهشی دانشگاه تهران از دیگر آثارم نیز استفاده کردند. با انتشارات دانشگاه تهران همکاری دارم و تصاویر کتاب‌های عزیزالله جوینی را که درباره‌ی شاهنامه است نقاشی کرده‌ام. ۳۰ پرده از شاهنامه را نقاشی کرده‌ام که در اختیار فرهنگستان هنر است و هر سال به مناسبت بزرگداشت فردوسی، آنها را به نمایش می‌گذارند.

• بین سبک نقاشی خیالی نگاری با ادبیات رابطه‌ی تنگاتنگی وجود دارد؟

 
بله، ادبیات در کار ما بسیار مؤثر است. من دائم شاهنامه می‌خوانم. البته این تأثیر در زندگی من هم وجود داشته و منشاء بسیاری از کارهای روزانه‌ی من هم بوده است. وقتی اشعار حماسی را می‌خوانید، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرید. دلاوری‌های رستم و پهلوانانی که از ایران دفاع می‌کردند، بر زندگی و فکر افراد تأثیر می‌گذارد و من هم از این قاعده مستثنی نبودم.

درباره‌ی وقایع مذهبی هم همین‌طور است.یک بار داشتم این بیت محتشم را نقاشی می‌کردم

«کاش آن زمان سرادق^* گردون نگون شدی/ وین خرگه بلند ستون  بی‌ستون شدی»

می‌خواستم این بیت محتشم را نقاشی کنم، هر چه اتود می‌زدم، نمی‌توانستم. چگونه می‌شود ستون‌های آسمان را واژگون کرد؟ شب خوابی دیدم و آن صحنه را به چشم دیدم و فردا آن را کشیدم...(بعد چشم های استاد خیس می‌شود از اشک...)

• این نقاشی‌ها با اعتقادات مردم عجین شده است.

درست است.این نقاشی‌ها با اعتقادات مردم همراه است. مردم با آن انس دارند و تمام صحنه‌های عاشورایی در آن لحاظ شده است. این نوع نقاشی با ادبیات و فرهنگ پهلوانی ما درهم آمیخته است. باید دانشجویانی را در این رشته تربیت کرد. باید هنرستان‌های ما به این هنر بپردازند تا این هنر زنده بماند.

با استاد خداحافظی می‌کنیم و به بخش‌های دیگر نمایشگاه سرمی‌‌زنیم.

ایستگاه‌هایی برای کودکان و نوجوانان

در ایستگاه بچه‌های محرم، سه داستان روی فوم‌هایی به قطع A3 تصویرسازی شده است. موضوع این نقاشی‌ها حضور کودکان در هیئت‌های عزاداری است. آنها باید یک قصه درباره‌ی محرم بگویند و این فوم‌ها را به ترتیب کنار هم بگذارند که به بهترین قصه جوایزی تعلق می‌گیرد. منیژه حبیبی مسئول غرفه‌ی بچه های محرم می‌گوید:«در این تصویرها به نوعی به بحث مدیریت شهری هم اشاره شده است. مثلاً لیوان‌ها و ظرف‌های یک بار مصرف را نباید در خیابان رها کرد و ...»

در بخش نوجوان هم ایستگاه پویا‌نمایی(انیمیشن) عاشورایی را می‌بینیم. در این ایستگاه مراحل ساخت پویانمایی به نوجوان آموزش داده می‌شود.

محمدعرفان رستمی، مسئول غرفه به ما می‌گوید:« ما این‌جا به نوجوانان آموزش می‌دهیم که چه‌طور می‌توانند کار را شروع کنند و با چه تکنیک‌ها و روش‌هایی یک پویانمایی ساخته می‌شود، همین می‌تواندکمک بزرگی برایشان باشد.»

وبلاگ نویسی هم بخش دیگری از نمایشگاه است. سید امین موسوی، مسئول غرفه‌ی وبلاگ نویسی می‌گوید:
« به نوجوانان آموزش داده می‌شود چگونه وبلاگ بسازند و بنویسند. در ضمن وبلاگ‌های عاشورایی آماده هم داریم که می‌توانند در آن مطلب بنویسند.»

در این نمایشگاه، یک غرفه هنر هم هست و از نوجوانان پسر تست مداحی می‌گیرند. مصطفی براقی می‌گوید:
« در روزهای زوج از پسران تست مداحی گرفته می‌شود و اگر کسی علاقه‌مند باشد، به استادان این رشته معرفی می‌شود. در روزهای فرد دختران می‌توانند آموزش خطاطی ببینند.»

غرفه‌ای هم به انتشارات دانش‌آموز اختصاص دارد. این انتشارات کتاب داستان مصور عاشورا را ارائه داده است.

مسئول غرفه، سید مصطفی تهرانی می‌گوید:« این اولین کتاب مصور داستان عاشورا است. تمام وقایع به شکل قصه‌های تصویری تهیه شده است.»

غرفه‌ی منزل به منزل تا کربلا از دیگر بخش‌های حوزه‌ی کودک و نوجوان است. مسیر حرکت سیدالشهدا^ع از مدینه تا کربلا روی پرده‌ای فلزی همراه با تصاویر انیمیشن و در 14 منزلگاهی که حضرت توقف داشته اند، همراه با حوادثی که اتفاق افتاده در قالب تصویر ارائه شده است.

فانوس‌ها و شمع‌های روشن، نمادهای عاشورایی در هر سو، نقالی از واقعه‌ی عاشورا، این‌جا خیمه‌ی خورشید است.

این نمایشگاه تا  25 آذربرپا بود.

*سرادق به معنی خیمه‌گاه است.