این سمینار برای چهارمین بار در طول تاریخ مطبوعات ایران برگزار می‌شود. نگاهی به روند برگزاری سمینار در سه دوره قبل نشان می‌دهد، راهکارهایی که در دوره‌های گذشته ارائه شده نتایج گرانبها و ارزشمندی در پی داشته که برای رفع مشکلات مطبوعات کشور در آن دوره بسیار قابل توجه و در خور اهمیت بوده است. هم‌ا‌کنون در آستانه برگزاری چهارمین دوره سمینار که در اردیبهشت سال 91 برگزار می‌شود قرار داریم. دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در تلاش است تا با همکاری نهادها و مراکز علمی و دانشگاهی کشور و با حضور استادان، محققان و متخصصان مطرح حوزه ارتباطات و رسانه مهم‌ترین مسائل و موضوعات پرچالش مطبوعات کشور را به بحث گذارد. در زیر حاصل این گفت و گو از نظر می‌گذرد:
در ابتدا این سوال مطرح شد که آیا در حال حاضر تعریف جامع و دقیقی از اخلاق مطبوعاتی و رسانه‌ای در کشور وجود دارد؟
انصاری گفت : متأسفانه خلأ تعریفی در این زمینه وجود دارد. این‌که اخلاق رسانه‌ای در جمهوری اسلامی ایران چه تعریفی دارد و یا الگوی روزنامه‌نگاری اسلامی چگونه الگویی است، هنوز تعریف مشخصی در مورد آن ارائه نشده است. دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در سال‌های اخیر تلاش کرده تا با مطالعات و فعالیت‌های گسترده در حوزه مطبوعات و رسانه تا حدودی به رفع این خلاها اقدام نماید. در این رابطه با انجام تمهیدات لازم و تألیف، ترجمه و انتشار بیش از 300 عنوان کتاب در زمینه علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری، حقوق مطبوعات و حقوق رسانه‌ای، و انجام مطالعات تطبیقی زمینه‌ای فراهم شد تا مسائل محوری و اساسی حوزه مطبوعات مطمح نظر قرار گرفته و این مطالعات از روند اخلاقیات و مسیر اصلی خود خارج نشود. اما این نکته را نیز باید مد نظر داشت که در فضای کنونی حضور دولت و NGOها بیش از همیشه لازم و ضروری است.
مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها با اشاره به بداخلاقیهای رسانه‌ای، یکی از دلایل بداخلاقی‌ها در این عرصه و گسترش آن در مطبوعات را نداشتن یصیرت عنوان کرد و افزود: بعضاً در مطبوعات حرف‌هایی شنیده می‌شود که پشتوانه علمی ندارند یا با عمل ما یکی نیستند. در چنین شرایطی وقتی که ما دچار بی‌بصیرتی باشیم، اجازه می‌دهیم با قلم‌مان هر چیزی تولید شود. نکته دوم کسب قدرتی است که امروزه به اولویت رسانه‌ای تبدیل شده و تقریباً می‌توان گفت ماکیاولی شده است. زمانی که کسب قدرت به هر قیمتی به اولویت رسانه‌ای ما تبدیل شود، طبیعی است که نباید خیلی انتظار اخلاق و توسعه کیفی مطبوعات را داشت. مثلاً بارها و بارها مواردی از این دست را دیده‌ایم؛ فردی که چندین دوره کاندید شده و رای نیاورده مدام اخبار دروغ علیه دولت منتشر می‌کند، اخباری که بدون پشتوانه واقعی در جامعه منتشر می‌شود. چنین فعالیت‌هایی در عرصه مطبوعات می‌تواند به راحتی به ایجاد بداخلاقیهای رسانه‌ای دامن بزند.
این کارشناس رسانه ای درباره تأثیر بداخلاقی‌ها بر حوزه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، تصریح کرد: در واقع فعالان مطبوعات جزو نخبگان جامعه محسوب می‌شوند. ممکن است یک خبرنگار، یک مقاله‌نویس و یک دبیر فقط چند سطر مطلب بنویسد اما همان چند سطر را صد‌ها هزار نفر می‌بینند و می‌خوانند و تحت تأثیر قرار می‌گیرند. براین اساس تولید یک کار فکری که با ذهن و فکر مردم در ارتباط است می‌تواند به لایه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه نفوذ کرده و با رواج بی‌اخلاقی‌های رسانه‌ای منجر به آسیب‌های اجتماعی در رفتارهای مشارکتی شود.
به عنوان مثال چرا فعالیت‌های سالم سیاسی، مشارکت در NGOها و فعالیت‌های مشابه آن کمرنگ شده است؟ دلیل این امر فرهنگ مشارکتی ضعیفی است که هنوز با گذشت 300، 400 سال از دوره استعمار اصلاح نشده و این گونه رفتارها همان میراث تلخ باقی مانده از دوران استعمار است. حال اگر فعالان رسانه‌ای و مطبوعاتی به هر علتی نتوانند و یا نخواهند این فرهنگ بی‌اخلاقی را اصلاح کنند، به مرور زمان میان فعالان مطبوعاتی که در واقع همان نخبگان اجتماعی نیز هستند شکاف عمیق و بی‌اعتمادی رواج می‌یابد.
انصاری در پاسخ به این سؤال که «مسئولیت‌های اجتماعی هیأت منصفه مطبوعات نسبت به بداخلاقیهای مطبوعاتی چیست؟» تأکید کرد: اگر چنانچه خلأهایی در هیأت منصفه و قانون مطبوعات وجود دارد و نیازمند بازنگری باشد، در دوره چهارم سمینار مطبوعات تلاش داریم این خلأها، کاستی‌ها و نواقص را در دستور کار قرار داده و با کارهای علمی و زیربنایی، و با همکاری و مشارکت نهادهای مرتبط و مؤثر همچون وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و مجلس شورای اسلامی به طرح و ایجاد قوانین اصولی و بدون نقص مطبوعاتی برسیم که از ضمانت اجرایی لازم برخوردار باشند. مثل قانون نظام جامع رسانه‌ای که پیش‌نویس آن تهیه شده اما هنوز به مرحله تصویب و ابلاغ نرسیده و امیدواریم با اقدامات مؤثر و فضاسازی‌های مطلوب خود روزنامه‌ها، این اقدام هر چه سریع‌تر در مجلس آینده به سرانجام برسد. چرا که ما در حال حاضر با پدیده جدیدی به نام جنگ نرم و جنگ روانی در فضای سایبری مواجه هستیم که این موضوع ممکن است منجر به آسیب‌های زیادی در حوزه رسانه شود. پس باتوجه به تمام تجربیات تلخ گذشته و حوادثی همچون فتنه سال 88 می‌توان به این واقعیت پی برد که به راستی ما نیاز به تدوین نظام جامع و قانونی رسانه‌ای داریم که ضمن جامعیت و آینده‌نگری، و توجه به اقتضائات روز، نیاز به بازنگری مداوم نداشته باشد و در هر زمان و موقعیتی بتواند به نیازهای رسانه‌ای جامعه پاسخ دهد.
انـــصاری در ادامــه، برگزاری چنین همایش‌ها و سمینارهایی را همسو با رفع نیازها و خلأهای فعلی حوزه مطبوعات دانست و افزود: «در واقع یکی از دلایل برگزاری سمینار چهارم بررسی مسائل و چالش‌های مطبوعات و ضرورت‌های پیش‌رو در عرصه مطبوعات است. چرا که با ورود رسانه‌های جدید در فضای مجازی نیز به هیچ عنوان نقش مطبوعات کمرنگ نشده و هنوز هم اعتبار مطبوعات چاپی نسبت به بسیاری از رسانه‌های دیگر بیشتر است. در چنین شرایطی نیاز به همفکری و چاره‌گشایی برای رفع نواقص و مشکلات و کاستی‌های این عرصه گسترش می‌یابد. در همین جا از تمامی استادان حوزه رسانه، صاحبنظران و روزنامه‌نگاران و فعالان مطبوعاتی دعوت می‌کنیم تا با شرکت در سمینار و ارسال مقاله برای همایش در ارتقاء سطح مطبوعات کشور بکوشند و با همیاری و همفکری نقش مؤثری در برپایی سمینار داشته باشند.»
وی در مورد روند برگزاری سمینار چهارم تصریح کرد: در واقع از بعد از انقلاب برای نظارت بر حوزه فعالیت و عملکرد مطبوعات و خبرگزاری‌هایی که در حوزه تولید پیام و محتوا فعالیت می‌کردند رسالتی تعریف شده است. دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها از سال1368 برای انجام کارهای پژوهشی و رفع موانع موجود فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین نخستین سمینار بررسی مسائل و چالش‌های مطبوعات ایران در سال 69 برگزار شد. دومین همایش نیز با همین نگاه خرداد 77، و همایش بعدی در سال83 برگزار شد. در واقع توجه این نکته بسیار حائز اهمیت است که مطبوعات ایران با عقبه‌ای طولانی، در دهه 70 به رشد کمی و تنوع قابل توجهی دست یافتند. ولی در مورد آنها پایش مناسبی صورت نگرفت. در دهه کنونی این رشد کمی باید بیشتر از قبل مورد پایش قرار گیرد چرا که پایش‌هایی که تاکنون صورت گرفته چندان قوی نبوده، در نتیجه دچار آسیب‌های جدی در بخش‌های مختلف شده است.
او شبکه‌های جدید و ابزارهای نوین اطلاع‌رسانی را از جمله دستاوردهای دنیای مدرن در عرصه مطبوعات عنوان کرد و افزود: «اگرچه روز به روز به تنوع و گستردگی مطبوعات اضافه می‌شود، اما شواهد امر نشان می‌دهد که برای تقویت و رفع چالش‌ها و موانع موجود هنوز اقدام در خور توجهی صورت نگرفته و این موضوع لزوم حرکتی گسترده‌تر از قبل را محسوس می‌کند. به عنوان مثال، توجه به این موضوع خالی از لطف نیست که استان اصفهان دارای 5 عنوان روزنامه است. این امر نشان‌دهنده آن است که شهرهای بزرگ ما به لحاظ تعداد و تنوع نشریات مشکلی ندارند، بلکه مشکل در بعد کیفی و محتوای مطبوعات مطرح است و می‌بایست نگاه خود را معطوف به چنین مشکلاتی نماییم. چرا که عدم توجه به این موضوع می‌تواند در آینده ما را با مشکلات جدی‌تری رو‌به‌رو سازد.»
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها همچنین تصریح کرد: «سمینار چهارم مطبوعات با رویکرد علمی _ پژوهشی و مطالعاتی و همچنین به دور از هرگونه جهت‌گیری سیاسی برگزار خواهد شد. نخستین نشست شورای سیاستگذاری این سمینار 3 دی سال جاری برگزار شد و در آن از صاحبنظران و پیشکسوتان مطرح حوزه مطبوعات همچون: دکتر مولانا، دکتر معتمدنژاد، دکترفرقانی، دکتر محسنیان راد، دکترشکرخواه، دکترکوثری، دکتر آزاد ارمکی و استادان سه دانشگاه فعال در حوزه ارتباطات یعنی دانشگاه تهران، امام صادق (ع)، علامه طباطبایی، برای تبادل نظر و همفکری در زمینه مباحث سمینار چهارم مطبوعات دعوت به‌عمل آمد.
وی درباره اهداف برگزاری این سمینار گفت: «چهارمین سمینار چالش‌ها و مسائل مطبوعات ایران با چهار هدف اصلی دنبال می‌شود: اول؛ تلاش برای شناخت و تعیین مسائل و معضلات و چالش‌های توسعه کیفی مطبوعات و برنامه‌ریزی راهبردی برای موضوعاتی چون اخلاق رسانه‌ای، اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری، حمایت‌های دولتی و راهکارهایی که برای 20 سال آینده مطبوعات اندیشیده شده است. دوم؛ تعریف نقش و کارکرد مطبوعات در رشد و پیشرفت ایران اسلامی، و آخرین هدف؛ تلاش برای دکترین‌سازی و تولید ادبیات قوی برای فعالیت‌های آتی مطبوعات را شامل می‌شود .»
انصاری در پایان، مهم‌ترین چالش و آفت امروز مطبوعات را اخلاق عنوان کرد و اضافه کرد: «در کنار سایر مسائل و مشکلات فنی، محتوایی و مالی که در روزنامه‌های امروز موجود است، به نظر من یکی از بزرگترین مشکلات جامعه مطبوعاتی امروز ما عدم توجه کافی به اخلاق رسانه‌ای است. یعنی اگر بارها این سؤال مطرح شود، من باز هم می‌گویم اخلاق، اخلاق، اخلاق. واقعاً ما در فعالیت‌های امروز مطبوعاتی خودمان که باید مصداق روزنامه‌نگاری در نظام دینی و اسلامی باشد مظاهر بی‌اخلاقی زیادی می‌بینیم. سیاسی‌کاری‌های محض، دوقطبی‌کردن، دوقطبی دیدن، مسائل جناحی، حزبی و... به کاربردن کلمات و عبارت‌های نامناسب.
