هرچند امکاناتی چون سالن اجرا و زمان محدود برگزاری جشنواره نسبت به تعداد زیاد هنرمندان تئاتر، این اجازه را نمی‌دهد که شاهد حضور تمام نام‌ها و هنرمندان در ایام جشنواره باشیم. به همین دلیل هم نمی‌توان تمام تئاتر ایران را در طول 10روز خلاصه کرد اما می‌توان فهمید که تئاتر ایران زنده است و بی‌شک جشنواره تئاتر فجر بزرگ‌ترین و مؤثرترین جشنواره تئاتری در ایران است.
در سی امین دوره جشنواره تئاتر فجر، در بخش چشم‌انداز 7 اثر به شکل قطعی پذیرفته و 2 اثر مشروط شدند. اما نکته جالب توجه در این دوره، مربوط به تجربه‌های نو است که در یک اتفاق بی‌سابقه تنها 2 اثر پذیرفته و 7 اثر مشروط اعلام شدند. در این بین، نظرات هنرمندانی که به جشنواره راه پیدا نکردند یا آثارشان مشروط به بازبینی مجدد و اعمال تغییراتی شده است، گاه شنیدنی است.
نمایش افسانه ماهیان که با نام «پالتوی پشمی قرمز» به نویسندگی نغمه ثمینی در بخش چشم‌انداز شرکت کرده بود، جزو آثار مشروط اعلام شد. این کارگردان تئاتر در این باره می‌گوید:«دلایل ممیزی باعث شده تا نمایش ما مشروط اعلام شود البته ما قصد داریم آن موارد را اصلاح کنیم. البته کار راحتی نیست و وقتی قرار است تکه‌هایی از نمایش حذف شود، تاثیر منفی روی کلیت کار دارد. البته سال‌هاست در این کشور تئاتر اجرا می‌شود، بازبینی می‌شود و بخش نظارتی و ممیزی وجود دارد و اینها اتفاقات پیچیده و عجیبی نیستند چرا که حساسیت روی جشنواره زیاد است. انگیزه من برای حضور در جشنواره به‌دلیل دوری چندین ساله‌ام از کارگردانی بود و البته بهار گذشته 3 کار را در فنلاند، ونیز و پراگ اجرا کردیم. اما حضور در این دوره از جشنواره برای من محک زدن دوباره خودم بود.»
این کارگردان و بازیگر تئاتر با اعلام اینکه هر جشنواره قواعد خاص خودش را دارد، ادامه داد:« زمانی که من شرکت در جشنواره را می‌پذیرم، ممکن است تمام این اتفاقات برای نمایش من بیفتد. اما این نکته را فراموش نکنیم که بسیاری از حرفه‌ای‌های امروز تئاتر ما، محصول همین جشنواره‌ها هستند.
بنابراین با وجود تمام ضعف‌هایی که دارد ما نمی‌توانیم جشنواره را نادیده بگیریم. اما اگر شرایطی فراهم می‌آمد که جشنواره اینقدر دبیر عوض نمی‌کرد یا اگر حضور دبیری دستاورد مثبتی به همراه داشت، دبیری او ادامه می‌یافت، خیلی بهتر بود چراکه در دهه‌های گذشته همین جشنواره تئاتر فجر بسیار خوب عمل می‌کرد و تب و تابی که وجود داشت، وصف‌ناشدنی بود.»
با اینکه افسانه ماهیان نگاه مثبتی به جشنواره دارد، با این حال انتقاداتی هم دارد؛ «اما اعتراض امروز ما تئاتری‌ها این است که کاری که درست انجام می‌شد و نتایج خوبی هم در پی داشت، از مسیر اصلی دور شده و نقاط ضعف بسیاری در مقایسه با گذشته دارد. درحالی‌که می‌بایست رشد می‌کرد و کاستی‌های گذشته را جبران می‌کرد اما امروز ما شاهد مشکلات فراوانی هستیم که باعث کاهش انگیزه اهالی تئاتر برای شرکت در مهم‌ترین رخداد سال است.»
آرش میرطالبی از تهران هم از مشروطی‌هاست که با نمایش «سونامی نوردان خطه» به نویسندگی امیر عالمی در بخش تجربه‌های نو شرکت داشت. این کارگردان درباره دلایل مشروط شدن نمایش می‌گوید:«ما متأسفانه نتوانستیم کارمان را به‌طور کامل اجرا کنیم و چون یک سوم نهایی آن‌که در واقع نتیجه‌گیری نمایش محسوب می‌شد، اجرا نشد، جزو 7اثر مشروط قرار گرفتیم. اما خوشبختانه شامل ممیزی نشدیم و بازبین‌ها مواردی را برای بهتر شدن کیفیت کار با ما درمیان گذاشتند.»
نمایش پاورقی به کارگردانی احمد کچه‌چیان که در بخش تجربه‌های‌نو شرکت کرده است. هم جزو کارهای مشروط جشنواره امسال اعلام شده است. کچه‌چیان دراین‌باره می‌گوید:«ما نمایش را دردومرحله نشان دادیم. مرحله اول 15تا20دقیقه از کار را نشان دادیم و مرحله دوم کل کار را. اگر در بخش تجربه‌های نو این اتفاق بیفتد که کل کار یکجا دیده شود خیلی بهتر خواهد بود. بعد از تایید طرح، به همه نمایش‌ها فرصت کافی برای آماده شدن بدهند و بعد کل کار یکجا بازبینی شود، چون تا جایی که من می‌دانم مشکل بیشتر کارهای مشروط شده در این بخش، کامل نبودن است.»
او معتقد است برای کار هنری چارچوب خاصی وجود ندارد و تاکید می‌کند:« برای یک اثر هنری تنها می‌توان یک تعریف آکادمیک ارائه داد اما چگونگی اجرا خیلی شخصی و سلیقه‌ای است. به همین جهت انتخاب هیأت بازبینی به‌ویژه در بخش تجربه‌های نواهمیت بسیاری دارد، چرا که باید از میان افرادی گزینش شوند که سلیقه و تجربه تئاتر تجربی را به‌صورت عملی و ملموس داشته‌اند و نگاهشان نو است. نه کسانی که فقط اطلاعات تئوری دارند و به‌نظر من ترکیب هیأت بازبینی امسال ترکیب درستی است و نسبت به سال گذشته بهتر است.»
اما در بخش‌های دیگر جشنواره نیز نمایش‌هایی مشروط شدند که یکی از آنها نمایش«نویسنده مرده است» به کارگردانی آرش عباسی که در بخش چشم‌انداز شرکت کرده است. عباسی که خودش بازیگر نمایشش بود، ناچار شد به‌دلیل نظر هیأت بازبینی بازیگر دیگری را به جای خودش جایگزین کند تا بتواند مجوز حضور در جشنواره را بگیرد او در این باره می‌گوید:«عباس مهرانفر به‌عنوان بازیگر جدید جایگزین شد و در حال حاضر مشغول تمرین هستیم. اما ایشان به‌دلیل قراری که از قبل داشته احتمالاً ناچار است که سر صحنه فیلمبرداری برود که در این صورت باز هم ناچار می‌شوم خودم بازی کنم.»
او ادامه داد:« اگر کاری را مشروط کنند تنها به این دلیل که به لحاظ ممیزی اشکالاتی دارد و بعد از رفع آنها نمایش قابل اجرا خواهد شد منطقی است اما در بقیه موارد کار درستی نیست. به‌نظر من دخالت در کار کارگردان کاملا اشتباه است. به کسی ربطی ندارد کارگردان از چه بازیگری استفاده می‌کند یا روش کارش چگونه است. اعضای هیأت بازبینی می‌توانند یک کار را رد کنند یا بپذیرند؛ ممکن است از کسی خوششان نیاید و بگویند چون این آدم در کار هست رد می‌شود. باید واقعیت را پذیرفت، ارزیابی یک اثر هنری نمی‌تواند معیار مشخصی داشته باشد. بحث سلیقه است و سلیقه‌ای برخورد می‌شود. ما نباید فراموش کنیم که با یک اثر هنری روبه‌رو هستیم و قضاوت در باره کار هنری ناگزیر به سلیقه ربط پیدا می‌کند.»
در این میان عده‌ای بر این باورند که بازبینی دو مرحله‌ای هیأت داوران از نمایش‌ها خیلی هم بد نیست. ازجمله این افراد محمد قدس است که مدیر تولید 8 نمایش موجود در جشنواره امسال است و نمایش «وستک» به مدیرتولیدی او و کارگردانی رضا ثروتی نیز جزو آثار مشروط جشنواره امسال بود.
او می‌گوید:«باتوجه به زمان کم، ممکن است گروه نرسیده باشد تا روز بازبینی کل کار را حاضر کند. اما هیأت بازبینی با توجه به صحنه‌های آماده‌شده نظر می‌دهند و اگر کار به‌نظرشان خوب آمد مشروط می‌کنند تا زمانی که دوباره بیایند و کل نمایش را ببینند. این اتفاق خوبی است که ملاک انتخاب در آن مرحله کامل بودن کار نیست چون کاری مثل وستک که حدود 100دقیقه است به‌طور حتم زمان بیشتری برای آماده‌سازی احتیاج دارد تا کارهایی که زمانشان 35-30دقیقه است.»
او در ادامه می‌گوید:«در بازبینی اول حدود یک ساعت از کارآماده بود و مشروط شد تا کامل شود. همچنین ممکن است کاری نکات ریز ممیزی داشته باشد و مشروط به برطرف کردن آنها و حضور در جشنواره شود که بازهم من مثبت می‌بینم چرا که به خاطر چند نکته کلیت کار زیر سؤال نمی‌رود و حذف نمی‌شود. در مورد نمایش وستک هم چند نکته کوچک ممیزی وجود داشت که در جلسه‌ای به رضا ثروتی اعلام و برطرف شد.»
