بدون حضور آنها که در لوکیشن فیلم قیصر حضور داشتند و بدون ساکنان آن دوره عودلاجان تهران، بسیاری از ایرانی‌ها شاید ندانند آن گرمابه‌ای که قیصر دهه 40 در فیلمی به همین نام دیگری را از پای انداخت در نقطه‌ای از تهران قرار دارد که هسته نخست شکل‌گیری این شهر است.
نواب بدون قیصر
حمام نواب همانجایی که یکی از لوکیشن‌های فیلم سیاه و سفید قیصر، ساخته مسعود کیمیایی بود، برای سال‌ها بسته ماند تا عصر یک روز سرد و آفتابی در زمستان و پس از مدت‌ها کشمکش بر سر این بنای به جای مانده از اواخر دوران صفوی نه به نام حمام نواب که با عنوان خانه صنایع‌دستی و هنر شهر تهران بازگشایی شود. آن‌روزها در همان دوران فیلم‌های فارسی و کمی بعد از آن که دیگر خبری از قیصر، فرمان و برادران آب منگل نبود گرمابه نواب همچنان استوار مانده تا آنکه دوران تاریخی رسید و لوکیشن قیصر به ثبت ملی رسید و در انتظار مرمت ماند. می‌گویند حمام نواب توسط ساراسلطان خاتون و سارا هاجرخاتون فرزندان فردی به نام نواب در منطقه عودلاجان تهران ساخته شد و همان‌ها مالکان این حمام تاریخی بودند. پس از دختران نواب، رمضان، محمد و یزدان بهرامیان مالکان این حمام تاریخی بودند که توان نگهداری از این مجموعه را نداشتند.
حمام 2 میلیارد تومانی
حمام تاریخی نواب نیاز به ترمیم و نگهداری داشت و مالکان توان نگهداری آن را نداشتند. بدین ترتیب شهرداری تهران چند صد میلیون تومان برای تملک این حمام تاریخی هزینه کرد و پس از آن نیز آنطور که شهردار منطقه 12 تهران در مراسم بازگشایی این حمام تاریخی با عنوان خانه صنایع‌دستی و هنر تهران به خبرنگاران گفت که شهرداری یک میلیارد و 200 میلیون تومان صرف بازسازی، مرمت و احیای این حمام تاریخی کرد. سازندگان حمام نواب برای جلوگیری از اتلاف گرما و استفاده بهتر از آب قنات‌ها و چشمه‌ها برای استحمام، این حمام را پایین‌تر از سطح زمین ساختند و از آجر، ساروج، سنگ، کاشی و آهک در بنای آن استفاده کردند.
معماری حمام تاریخی نواب مشتمل بر چند هشتی، سربینه، تنظیف گرمخانه، سرویس بهداشتی، خزینه، استخر و ستون بود که بخشی از آنها به‌دلیل بی‌توجهی از میان رفته است. آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران در مراسم افتتاحیه خانه صنایع‌دستی و هنر اعلام کرد، حمام تاریخی نواب همچنین دارای کتیبه‌ها و کاشی‌های زیبایی بود که در سالیان گذشته به سرقت رفته است. حمام تاریخی نواب که بنای آن به اوایل دوران قاجار می‌رسد در دوره پهلوی نیز مورد استفاده درباریان قرار داشت. اکنون محله تاریخی عودلاجان تهران با بازگشایی حمام تاریخی نواب خاطرات دور را برای شهروندان تهرانی بازسازی می‌کند. این حمام اکنون در تلاش است تا به پاتوق فرهنگی شهر تهران تبدیل شود.
علیرضا بزرگوار شهردار منطقه12 تهران در مراسم بهره برداری از حمام نواب به‌عنوان خانه هنر و صنایع‌دستی گفت: خوشحالیم که در محله عودلاجان و در راسته امامزاده یحیی که گذشته خاص خود را داشته و ریشه آن به دوران صفویه بازمی‌گردد توانستیم از این مجموعه فرهنگی بهره برداری کنیم و بگوییم که عودلاجان ریشه شهر تهران است.
بزرگوار با تاکید بر اینکه حمام نواب اکنون در اختیار اتحادیه صنایع‌دستی کشور و استان تهران است، گفت: امیدواریم این مکان مسیر گردشگری جدید این منطقه باشد. وی با تاکید بر اینکه حمام تاریخی نواب (خانه صنایع‌دستی و هنر) به مرکزی برای عرضه و آموزش صنایع‌دستی و فعالیت‌های هنری در محله تاریخی عودلاجان تبدیل می‌شود، گفت: این مرکز موجب اشتغال‌زایی می‌شود و جوانان تهرانی و علاقه‌مندان به صنایع‌دستی می‌توانند در این مرکز فعالیت کنند. حمام نواب در فاصله سال‌های 85 تا 88 توسط شهرداری منطقه 12 مرمت شد.
فرهیختگان در عودلاجان
فراهانی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران نیز که در این مراسم حضور داشت، گفت: 3بخش موجود در میراث فرهنگی یعنی هنر معماری، صنایع‌دستی و گردشگری در مجموعه تاریخی، فرهنگی حمام نواب قابل مشاهده است. وی ساکنان منطقه عودلاجان را شهروندان فرهیخته‌ای خواند که خواستار حفظ میراث فرهنگی و تاریخی این منطقه تاریخی از تهران هستند. فراهانی تاکید کرد: میراث فرهنگی وظیفه دارد آنچه را که از گذشته‌های دور مانده است مرمت و حفظ کند و آن را به نسل‌های بعدی منتقل کند.
بازگشت به محله تاریخی
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری منطقه 12 تهران درخصوص چرایی تبدیل حمام نواب به‌عنوان پاتوق فرهنگی شهر تهران گفت: از آنجا که قصد ما احیای سنت‌های گذشته و سیاست بازگشت جمعیت به منطقه 12 است، در واقع احیای فرهنگی منطقه به‌عنوان تهران قدیم اولویت کاری شهرداری در حوزه اجتماعی و فرهنگی است. هشیار افزود: از آنجا که تعیین کاربری حمام نواب به‌عنوان یک میراث قدیمی تبدیل به چالش شده بود ارزیابی کردیم که حمام نواب تبدیل به موزه صنایع‌دستی و هنر شود و حضور مردم در این نقطه اشتغال‌زایی و آموزش را به همراه داشته باشد. به گفته وی، در برخی خانه‌های قدیمی محله عودلاجان افرادی هستند که مشغول تولید صنایع‌دستی هستند ولی محل عرضه آن‌را نداشتند که اکنون حمام نواب می‌تواند محلی برای عرضه آثار باشد.
