در این میان نگرانی جدیدی نیز به دلمشغولی‌های آنان اضافه شده است. این دغدغه تازه از اظهارنظری سرچشمه می‌گیرد که چندی پیش یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از عضو هیات امنای بازار تبریز منتشر کرد. وی در آن مصاحبه خبری گفته بود: «وضعیت امروز بازار تبریز مناسب شأن مسلمانان نیست و نظارت جدی هم روی آن وجود ندارد.» سراغ تنی چند از بازاریان تبریز رفتیم تا ببینیم آنان نیز وجود نابسامانی یادشده را تایید می‌کنند و اینکه مهم‌ترین مشکل بازار تبریز را در این روزهای بی‌رونق چه می‌دانند.
انتشار دیدگاه حسین حسین‌نژاد، عضو هیات امنای بازار تبریز، واکنش‌های گوناگونی به‌دنبال داشت، زیرا وی دلیل ناهمخوانی بازار تبریز با شئون اسلامی را عرضه برخی لباس‌های مبتذل خارجی و فروش آنان به وسیله دستفروشان دانسته و گفته بود بازار تبریز متولی خاصی ندارد. حسین‌نژاد توضیح داده بود: «برای پیگیری امور و اجرای مصوبات در بازار، مسئول خاصی پاسخگو نیست که این امر باعث شده است تا رسیدگی به امور بازار و حل مشکلات آن با چالش‌هایی همراه باشد. در بازار تبریز مساجد تاریخی وجود دارند که برخی از آنها در تاریخ انقلاب نقش‌آفرین بودند، اما این مساجد که باید منادی معنویت در بازار باشند، به محلی برای فعالیت دستفروشان مبدل شده است که آنان نیز چهره بازار را زشت کرده‌اند.»
متولی داریم
اما رئیس اتحادیه فرش‌فروشان تبریز چنین اعتقادی ندارد. یعقوب فرشچی می‌گوید: «برخلاف گفته‌های ایشان من بر این عقیده‌ام که اتفاقا بازار تبریز متولی هم دارد. شئون بازار هم به درستی رعایت می‌شود. پس اداره بازرگانی و تعزیرات چه‌کاره‌اند؟ از آن گذشته تمام سراهای بازار هیات امنا دارد که بازاریان در این هیات‌ها درباره مشکلاتشان گفت‌وگو و نتیجه را به مجمع امور صنفی کل بازار تبریز اعلام می‌کنند. مگر می‌شود بازار متولی نداشته باشد؟»
وی می‌افزاید: «دغدغه اصلی بازاریان تبریز این موضوع نیست. آنچه اکنون بیشتر از همه باعث ضرر و زیان بازار می‌شود ورود کالاهای خارجی است که این روزها تمام بازار را از آن خود کرده است. در حالی که با کمی توجه به تولیدات داخلی و حمایت از تاجران و کسبه می‌توان بازار را از این بی‌رونقی که گرفتارش شده است، نجات داد.»
احتضار صنعت کفش
«در روزگاری نه‌چندان دور چرم و کفش تبریز صنعتی پیشرو بود، اما امروز کمتر آوازه‌ای از آن به‌گوش می‌رسد. صنعت کفش تبریز سالیان سال توانست برای بسیاری از مردم آذربایجان اشتغال ایجاد کند. مشتریان زیادی از جای‌جای ایران برای خرید این کفش‌ها به سوی تبریز روانه می‌شدند، اما حالا چه وضعی داریم؟» این پرسشی است که رئیس اتحادیه کفش‌دوزان تبریز از مسئولان می‌پرسد و البته خود پاسخ آن را چنین می‌دهد: «روزگاری در تبریز بیشتر از 400 واحد کفش‌دوزی وجود داشت، اما اکنون این تعداد به نصف رسیده است.»
جواد حسین‌نژاد که دست بر قضا با یکی از اعضای هیات امنای بازار تشابه اسمی دارد، اضافه می‌کند: «بازار کفش به‌دلیل هجوم کفش‌های خارجی به‌خصوص چینی از رونق افتاده است. صنعتی که سالیان سال به‌دلیل جنبه‌های هنری و کیفیت مرغوب زبانزد همگان بود، امروز چون بیماری رنجور در کنجی افتاده است و روزهای آخر عمرش را سپری می‌کند. مردم توانایی خرید کفش‌های تولیدی ما را ندارند. بیشتر کفش‌های خارجی ارزان اما نامرغوب است، مسئولان هم کمکی نمی‌کنند.»
وی می‌افزاید: «قرار بود شهرک صنعتی کفش ساخته شود و همه دست‌اندرکاران این صنعت در آنجا گردهم آیند، اما از آن هم خبری نیست. دست صنعتگران ما خالی است، وام هم نمی‌دهند، سرمایه‌گذار و تاجر خارجی هم که به آسانی نمی‌تواند بیاید و برود.»
رئیس اتحادیه کفش‌دوزان تبریز در واکنش به اظهارنظر منتشر شده از یک عضو هیات امنای بازار تبریز، این پرسش را مطرح می‌کند: «آیا ورود کفش‌های چینی به بازار و نبود تمایل خرید تولیدات داخلی، دغدغه اصلی بازار تبریز است یا فروش چند دست لباس خارجی از سوی دستفروشان که جای دیگری برای کاسبی نمی‌شناسند؟ در بازار تبریز نه تنها همه شئون یک بازار اسلامی رعایت می‌شود که بسیاری از بازاریان در ترویج دادوستد اسلامی و رعایت ملاحظه‌های شرعی در خرید و فروش نقش بسزایی دارند. از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد افرادی که به اینجا برای خرید می‌آیند مردمانی پاک و موجه هستند که تنها هدفشان دیدن زیبایی‌های بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان و خرید کالا از آن است.»
اشباع بازار با جنس خارجی
هاشم پرویزی که از 26 سال پیش در کار طلاسازی و طلافروشی است و اکنون ریاست اتحادیه صنف طلافروشان تبریز را برعهده دارد، نیز نظری مشابه دیگر همکارانش دارد. او می‌گوید: «به نظرم در بازار تبریز همه چیز سرجایش است و شئون بازار هم از هر نظر رعایت می‌شود.»
وی اضافه می‌کند: «مشکل اصلی در جای دیگر است؛ بازار از جنس‌های خارجی اشباع شده است. بیشتر طلاهایی که اکنون در بازار تبریز وجود دارد از کشورهای ترکیه، امارات و ایتالیا وارد می‌شود.
درحالی که روزگاری طلای ساخته شده در تبریز حتی در بازار کشورهای همسایه طرفداران بسیاری داشت.» پرویزی می‌افزاید: «پیشنهادم این است که دغدغه اصلی همکاران یافتن راهکاری باشد تا جلوی ورود اجناس خارجی به‌ویژه طلا به بازار گرفته شود تا شاید اندکی از نگرانی کسبه که همان بی‌رونقی است، کاسته شود.»
مشکلات دیگر
رئیس اتحادیه صنف طلافروشان تبریز در ادامه برخی مشکلات دیگر بازاریان تبریز را یادآور می‌شود. پرویزی حمایت نشدن از شبگردها (نگهبانان شب) از سوی نیروی انتظامی را به‌ویژه در زمستان که احتمال دستبرد به دکان‌های بازار بیشتر است، از مشکلات اصلی بازاریان می‌داند و می‌گوید: «اگر نیروی انتظامی از شبگردان بیشتر حمایت کند، آنان با خیال آسوده‌تری می‌توانند از بازار محافظت کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «یکی دیگر از نگرانی‌های بازاریان سامان نیافتن سیم‌های برق و کابل‌های مخابراتی است که مسئولان اجرای آن را مدام از امروز به فردا موکول می‌کنند. یکی از دلایل اصلی آتش‌سوزی آبان ماه سال گذشته بازار که منجر به سوختن بیش از 120 مغازه شد، همین وضع بود. شاید اگر کابل‌ها زیرزمینی شود، دیگر هیچ وقت شاهد چنین اتفاق‌هایی نباشیم. از آن گذشته، بازار هنوز آتش‌نشانی ندارد تا اگر باز هم اتفاق ناخوشایندی افتاد، بتواند به سرعت وارد عمل شود.»
بازاریان تبریز روزگاری را به یاد می‌آورند که اکنون دیگر نشانی از آن نیست؛ روزهای پررونقی که جهانگردان به کمک جعبه‌های چوبی عکاسی‌شان و با گذر از دالان‌ها و تیمچه‌های فرش، بلور و کفش، دنیایی از رنگ و جنب‌وجوش را برای همیشه پس‌زمینه خاطراتشان می‌کردند. آنان همچنین بازرگانانی را به‌یاد می‌آورند که به قصد خرید طلا و کفش از شهرهای دور و نزدیک کشور و حتی کشورهای همسایه راهی کاروانسراهای تبریز می‌شدند. کسبه بازار تبریز به امید روزی نشسته‌اند که باردیگر رونق گذشته بازگردد.
