در زمینه کاربرد دانش در مدیریت شهری با مهندس اسلامی، کارشناس شهرسازی و کارشناس ارشد ام.دی.ای (مدیریت اجرایی) و مدیر نوآوری و ترویج و تجاری‌سازی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
- نوآوری و تجاری‌سازی در مدیریت شهری چه جایگاهی دارد؟
بحث نوآوری در شهرداری تهران بحثی نسبتا جدیدی است و مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران قصد دارد نوآوری را به عرصه کار تحقیقاتی و اجرایی در شهرداری تهران سوق دهد. بر اساس نظام‌نامه پژوهشی، تمامی امور مطالعاتی و پژوهشی که شهرداری نیازمند آن است در مرکز مطالعات انجام می‌شود. چرخه نوآوری، از ایده شروع می‌شود و تا انجام یک کار تحقیقاتی و پیاده‌سازی و تجاری‌سازی پیش می‌رود و کامل می‌شود. بنابراین اگر ایده در همان مراحل اولیه به دلایلی متوقف شود چرخه نوآوری متوقف می‌شود و نمی‌تواند مسائل و مشکلات موجود را حل کند. ایجاد این مرکز با هدف تجاری‌سازی ایده‌هایی صورت گرفته است که بتواند گرهی از مشکلات، معضلات و مسائل موجود در شهر را باز کند و در موضوعاتی همچون حمل‌ونقل، مدیریت شهری، محیط زیست و از این قبیل کاربرد داشته باشد.به عبارت بهتر دستاوردهای مطالعاتی که توسط کارشناسان، نخبگان و دانشگاهیان انجام می‌شود در این مرکز به صورت محصول نهایی چرخه قابل بهره‌برداری و تجاری‌سازی می‌شود.
- آیا شما از نخبگان و محققان در این زمینه کمک می‌گیرید؟
یکی از اهداف منشور علمی شهر تهران همین امر است. در همین راستا ما جذب نخبگان و تعامل با صاحب‌نظران و فرهیختگان داخلی و خارجی را در دستور کار داریم و با ایجاد و تمرکز بر کانال‌های ارتباطی و تعریف جایگاه مناسب سازمانی و تنظیم نظام‌نامه‌ها و مقررات استخدامی به شناسایی، جذب و نگه‌داشت و بهره‌گیری از توان تخصصی صاحب‌نظران و نخبگان در رفع مشکلات شهری فعالیت را در این زمینه گسترش داده‌ایم.
- آیا از پروژه‌هایی که در جشنواره پژوهش و نوآوری شهرداری مقام آورده‌اند استفاده می‌شود؟
چهارمین دوره این جشنواره آذرماه گذشته برگزار شد که بیش از 2هزار اثر به دبیرخانه ارسال شده بود. هدف از برگزاری این جشنواره‌ها بر اساس منشور علمی شهرداری یکی قدردانی از پژوهشگران و محققانی است که در این حوزه فکرشان را به محصول تبدیل کرده‌اند و دیگری بهره‌گیری از دستاوردهای آنهاست و در حقیقت این مرکز به‌دنبال به کاربست نشاندن نتایج تحقیقات در حوزه رفع مسائل شهری است.
- ایده‌های جدید چگونه شناسایی می‌شود؟
ایده‌های جدیدی که بر اساس نظام‌نامه پژوهشی موجود و نیازهای شهری ارائه می‌شود مطالعه می‌شود و درصورتی که بتواند در راستای اهداف مرکز و قابلیت کاربردی شدن را داشته باشد مورد حمایت قرار می‌گیرد تا به مرحله اجرا برسد. در حقیقت می‌توان ادعا کرد که چرخه نوآوری در بخش مدیریت شهری در این مرکز قرار است کامل شود، چون هنوز یک مرکز نوپا در این عرصه است. تلاش ما رسیدن هر چه سریع‌تر به این هدف است. نیازهای شهری بر اساس نظام‌نامه و کمیسیون‌های مربوطه به این مرکز اعلام و بر این اساس کار مطالعاتی و تحقیقاتی مرکز شروع می‌شود. ایده‌های نوآورانه متخصصان و نخبگان و دانشگاهیان در راستای رفع این نیاز‌ها جمع‌آوری و پالایش و برای کار‌های پژوهشی و تحقیقاتی ارجاع می‌شود. کار دیگر این مرکز موضوع مسئله‌یابی یا نیازسنجی شهری است. ما می‌بایستی نیاز‌ها و مشکلات را بیابیم نه اینکه خود ایجاد مشکل کنیم. بنابراین موضوع مسئله‌یابی در دستور کار معاونت علم و فناوری مرکز مطالعات قرار گرفت و بر اساس اسناد مطالعاتی سال‌های82 تا 85 بعضی مسائل شناسایی شد و قرار است برای سال آینده موضوع مسئله‌یابی به صورت کاملا جدی پیگیری شود. هدف از مسئله‌یابی این است که مشکلات به‌طور دقیق شناسایی شود تا در مرکز پس از مطالعه و تحقیق و دسته‌بندی و طبقه‌بندی آنها، پاسخ و راه‌حل مناسب مشکلات ارائه شود. شناسایی نیازهای شهرداری و تطبیق عملکردها با مدیریت دانش‌بنیان، انتخاب اولویت‌های پژوهشی و دقت در زمـان منـاسب بـرای دستیابی بر خروجی‌های مورد انتظار و سنجش شاخص بهروری، هـدفمندی در حمـایت از پایان‌نامه‌ها، پـروژه‌های نخبگان و تحلیلی و هـدفمند بودن نشست‌ها، همایش‌ها و سایر تعاملات از دستاوردهای اثربخش شدن نتایج مطالعات است.
- بهره‌وری از دانش و بهکارگیری علم چه تأثیری بر توسعه شهر دارد؟
از ابتدای سال۱۳۸۶، رویکرد فعالیت‌های مرکز مطـالعات و بـرنامه‌ریـزی شهر تهـران بـر «مطالعات راهبـردی» و بـا هـدف دستیـابی بـه مـدیـریت و تـوسعه پایـدار شهری تهران مبتنی بـر دانـایی‌محـوری و طراحـی و کـاربست مـدل‌های تـوسعه پایـدار شهری متـمرکز شده است. دانش و پژوهش، زیربنای توسعه در تمام امور و از جمله توسعه شهری است و برای نیل به این مقصود نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و دانش محور است. بهکارگیری افکار نوآورانه و خلاق در این عرصه که توسط دانشجویان و نخبگان و دارندگان استعدادهای برتر صورت می‌گیرد و حمایت از ایده‌هایی که می‌تواند به واقع مشکل مردم را در امور شهری حل و به ما را در ایجاد شهرسازی نوین و پیشرفته کمک کند می‌تواند ما را در تحقق اهدافمان در راستای داشتن یک شهر توسعه یافته یاری دهد. ارتقای بهره‌وری و پیشتازی در حل مسائل مدیریت شهری و برنامه‌ریزی توسعه شهری تهران از طریق مدیریت تمامی فرایندهای مطالعاتی اعم از تفکر، پژوهش، مطالعه، نوآوری و یافتن راهکارهای نوین و اقدامات مناسب برای انجام مأموریت‌ها و وظایف شهرداری و نظارت، ارزیابی و بروزرسانی طرح جامع، با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و فناوری‌های جدید از جمله کارهایی است که می‌تواند شهری با تمامی ویژگی‌های یک شهر توسعه یافته را بسازد.
- آیا قرار است تمام مشکلات را خود این مرکز با انجام پروژه‌های تحقیقاتی حل کند؟
خیر، بخشی از این مسائل در قالب پروژه‌های پژوهشی و برخی در قالب پایان‌نامه‌های دانشجویی و بخشی هم در قالب پروژه‌های ضربتی تعریف می‌شود. موضوع مهم این است که ما برنامه‌ای را تعریف کنیم که مسائل را به صورت سیستماتیک اولویت‌بندی و دسته‌بندی کنیم تا بتوانیم به مسئولین تحقیقاتی و اجرایی ارجاع کنیم. انجام این کار باعث می‌شود جابه‌جایی‌های مدیریتی که انجام می‌شود اختلال و تأثیری بر حل مسائل شهری نگذارد و مدیران جدید بتوانند به سرعت با مسائل و راه‌حل آنها آشنا شوند و اولویت‌های کاری خود را بر این اساس مشخص کند.
- چه تفاوتی بین چرخه نوآوری در ایران و برخی کشورهای پیشرفته وجود دارد؟
در کشورهای پیشرفته برنامه‌های مدونی در این راستا وجود دارد و همین باعث شده ایده‌های مناسب و خوب در بستری مناسب و از قبل تعیین شده به محصول تبدیل شوند و آثار آنها در رفع مشکلات سریع‌تر نمایان شود ولی این مسیر در اینجا هنوز تسهیل نشده و برنامه‌ای که این مرکز بر اساس آن ایجاد شده در راستای تسهیل و آماده‌سازی بسترهای لازم جهت تجاری‌سازی نوآوری‌های نخبگان و دانشگاهیان و محققان علمی در عرصه رفع مشکلات شهری و بهبود و ارتقای سطح زندگی مردم و رسیدن به توسعه پایدار شهری است که در منشور علمی شهر تهران به آنها اشاره شده است.
