درواقع تاسیس این دفاتر و ایجاد سایت‌هایی به‌منظور رسیدگی به خدمات شهری در اینترنت را می‌توان سرآغاز راهی دانست که می‌تواند به ایجاد یک شهر الکترونیک منجر شود. با علی‌اصغر قائمی، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران درباره چشم‌انداز ایجاد شهر الکترونیک در تهران به گفت‌وگو پرداختیم و نظرات وی در این باره را جویا شدیم.
- از چه زمانی و با چه هدفی بحث خدمات الکترونیک مطرح شد؟
خدمات الکترونیک از یک منظر به این معناست که مردم به یکسری از خدمات شهرداری ازطریق اینترنت دسترسی داشته باشند. این مقوله‌ای است که در شهرداری تهران از سال1385 به‌طور جدی به آن توجه شده است و این خدمات یا به‌اصطلاح سرویس‌ها به‌مرور در حال توسعه هستند. هیچ‌گاه نیز نمی‌شود ادعا کرد که به نقطه مطلوب و پایانی رسیده‌ایم زیرا حجم خدمات بسیار زیاد است و شرایط روزبه‌روز تغییر می‌کند. به‌ویژه زمانی که محیط‌های یکپارچه پدید می‌آیند و تعاملات بین سازمانی شکل می‌گیرد، طبیعتا این خدمات با ارزش افزوده‌های جدیدی روبه‌رو می‌شوند که فرصت‌های بهتری را ایجاد می‌کنند. بنابراین سابقه بحث خدمات الکترونیک عمدتا به دوران اوایل مدیریت دکتر قالیباف بازمی‌گردد.
- دلیل ایجاد دفاتر الکترونیک چه بود و آیا بالارفتن حجم خدمات نیز در تاسیس این دفاتر دخیل بود؟
عمدتا به 2دلیل درحال حاضر ناگزیریم بخشی از خدمات الکترونیک را به‌صورت حضوری ارائه دهیم که البته امکان دارد این دلایل در آینده مرتفع شود؛ یکی از این دلایل پشتیبانی از آن دسته از شهروندانی است که توانایی، قابلیت یا امکان دسترسی به اینترنت را ندارند. ما اقشار مسن داریم و اقشاری داریم که با دنیای مجازی آشنا نیستند و این یک امر کاملا بدیهی است. دلیل دوم این است که برخی از خدمات به یک بار احراز هویت احتیاج دارند. به‌عنوان مثال شما تصمیم به تخریب ملک خود گرفته‌اید و مجوز تخریب می‌خواهید؛ این مجوز را نمی‌توان به‌طور غیرحضوری به دست آورد، زیرا دارای بار حقوقی سنگینی است. در مورد فروش ملک نیز به‌‌رغم آنکه ممکن است زمانی به نقطه‌ای برسیم که صددرصد اطلاعات در این باره در فضای مجازی وجود داشته باشد اما اصلا پذیرفتنی نیست که یک نفر ملک خود را بفروشد و نفر دیگری آن را بخرد و این دو نفر هیچ‌گاه یکدیگر را نبینند. بنابراین این دو دلیل ازجمله دلایل عمده انتقال خدمات ما به نقاطی است که آنها را دفاتر الکترونیک نام گذاشته‌ایم.
- کمی نیز درباره شهر الکترونیک توضیح دهید و برایمان بگویید چه زمانی ما به هدف داشتن یک شهر صددرصد الکترونیک دست خواهیم یافت؟
شهرداری بخشی از مدیریت شهر را به‌عهده دارد و بخش دیگری از خدمات شهری توسط سایر نهادها انجام می‌گیرد. به‌دلیل اینکه درحال حاضر از مدیریت یکپارچه شهری برخوردار نیستیم، تحقق کامل شهر الکترونیک زمانی میسر خواهد شد که همه دستگاه‌های شهری ازجمله شهرداری، خدمات خود را به فضای مجازی انتقال داده باشند.
- مجازی شدن، دستگاه‌های دولتی را نیز شامل می‌شود؟
بله مردم در زندگی روزمره خود به آب، برق، گاز، تلفن و انواع و اقسام خدماتی از این قبیل احتیاج دارند. دستگاه‌های خدمت‌رسان آموزش و پرورش و فضاهای فرهنگی، از مولفه‌های زندگی شهری محسوب می‌شوند و هر کدام از آنها به شکلی با مردم در تعامل هستند و به مردم خدمت‌رسانی می‌کنند. همه این دستگاه‌ها ازجمله شهرداری باید خدمات خود را در فضای مجازی قرار دهند؛ درصورت تحقق چنین امری می‌توان ادعا کرد که دارای شهر الکترونیک هستیم. اکنون شاید بتوانیم بگوییم که گام‌های اولیه را در این زمینه برداشته‌ایم. خوشبختانه در حال حاضر مسیر طی‌شده امیدوار‌کننده است و نشان می‌دهد که خواهیم توانست به هدف داشتن شهر الکترونیک برسیم.
- درباره مفهوم شهروند الکترونیک نیز قدری توضیح می‌دهید؟
این تعابیر قراردادی هستند و درواقع نمی‌توان این تعبیر را تعبیری مطلق دانست. بعد از اینکه مفهوم خدمات الکترونیک پدید آمد حول این مفهوم کلی، یکسری تعابیر جدید دیگر نیز شکل گرفت. برمبنای تعاریف آکادمیکی که از شهروند الکترونیک شده است، شهروند الکترونیک به فردی گفته می‌شود که سواد دیجیتال حداقلی استفاده از خدمات الکترونیک در شهر را داشته باشد. تربیت این شهروند الکترونیک وظیفه کدام نهاد، سازمان یا کدام دستگاه است؟ در این باره باید به بحث پرداخت و دید آیا حوزه‌های فرهنگی باید این کار را انجام دهند یا حوزه‌های آموزشی و یا شهرداری این وظیفه را باید عهده‌دار شوند یا همه سازمان‌ها و نهادها باید این وظیفه را به انجام برسانند؟ خانواده‌ها و مدارس در سطوح ابتدایی و متوسطه چقدر در تربیت شهروند الکترونیک نقش دارند؟
- در راسـتای یکپارچه‌سازی خدمات شهری و ایجاد شهر الکترونیک با دولت تعامل دارید یا مکاتباتی انجام داده‌اید؟
بله به‌دلیل اینکه شهرداری‌ها هم به نوعی از حکومت‌های محلی محسوب می‌شوند و به تبع آن بحث سند توسعه دولت الکترونیک مربوط به حوزه مسئولیت آنها نیز می‌شود، یکسری نشست‌های منظم را با مدیریت توسعه منابع انسانی ریاست‌جمهوری داشته‌ایم و توانسته‌ایم با یکی دو بخش تعامل برقرار کنیم؛ یکی با بخش برق و دوم، بحث‌های مهم و مثمرثمری که با نیروی انتظامی در این زمینه انجام داده‌ایم و امیدواریم تا پایان سال‌جاری ارتباط الکترونیکی شهرداری تهران با ناجا برقرار شود.
- شبکه فیبر نوری شهر تهران به چه منظوری راه‌اندازی شده است؟
این شبکه‌ای است با کاربرد اختصاصی در حوزه ترافیک و کاربرد اقتصادی ندارد و کاربرد آن کاملا درون‌سازمانی و ماموریتی است. در همه شهرها مرسوم است که چنین شبکه‌ای را برای مدیریت ترافیک خود داشته باشند.هرچه شبکه فیبر نوری گسترده‌تر و کامل‌تر باشد امکان به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند در کنترل ترافیک بیشتر است. ایجاد تقاطع‌های هوشمند، نصب دوربین‌های نظارت تصویری و ثبت تخلفات، مدیریت و کنترل ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ترافیک، همه و همه وابسته به ایجاد شبکه فیبر نوری است.
