بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بلافاصله این توافقنامه را محکوم کرد و آن را پایانی بر فرایند صلح خواند. او گفت: «حکومت خودگردان باید بین اتحاد با حماس و صلح با اسرائیل یکی را انتخاب کند. حماس و صلح با هم یکجا جمع نمی‌شوند».
حامیان اسرائیل هم از قافله عقب نمانده و خیلی زود دولت اوباما را با توجه به گزارش‌های منتشرشده به باد انتقاد گرفتند. اتحادیه ضدافترا (Anti-Defamation League) از گروه‌های افراطی صهیونیستی در آمریکا، طی نامه‌ای سرگشاده و حاکی از آزردگی‌خاطر به وزیر خارجه آمریکا، هیلاری کلینتون، اعلام کرد در مورد نوع واکنش دولت آمریکا به توافق آشتی حماس و فتح که در گزارش‌ها آمده به‌شدت نگران است. آنها از دولت اوباما خواستند پیش از آنکه حماس به همکاری با حکومت خودگردان بپردازد یا با آن دولت مشترک تشکیل دهد، این جنبش را وادار به پذیرش شرایط کمیته چهارجانبه کنند. آنها همچنین از دولت آمریکا خواستند به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان، یادآوری کند که تشکیل دولت ائتلافی با حماس که ضداسرائیل و طرفدار مبارزه با تل‌آویو است عواقبی بد در پی خواهد داشت.
البته خواسته اتحادیه ضدافترا در‌واقع همان موضع دولت اوباماست. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، ویکتوریا نولاند، طی نشستی خبری در 6فوریه یعنی 4روز پیش از آنکه نامه این اتحادیه نوشته شود موضع دولت آمریکا را به صراحت اعلام کرد: آنچه برای ما مهم است اصولی است که یک دولت فلسطینی را به‌پیش می‌برد؛ به‌گونه‌ای که فلسطینی‌ها بتوانند نقشی سازنده در راه صلح ایفا کرده و کشوری مستقل بسازند. اجازه بدهید دوباره این اصول را اعلام کنم. هر دولت فلسطینی باید به‌صراحت و خیلی روشن به عدم خشونت متعهد باشد. آنها باید «کشور اسرائیل» را به رسمیت بشناسند و توافق‌ها و تعهدات گذشته ازجمله «نقشه راه» را بپذیرند. این موارد انتظارات ماست. و اما خطوط قرمز ما درخصوص آنچه از یک دولت فلسطینی انتظار داریم تغییر نکرده است. من اعلام می‌کنم که موضع ما نسبت به حماس تغییری نکرده است و این جنبش همچنان یک سازمان تروریستی خارجی محسوب می‌شود.
ویکتوریا نولاند در واکنش به مقاله روزنامه وال‌استریت ژورنال که اظهارات او را رد کرده بود یک بار دیگر در نشستی خبری در 9فوریه موضع دولت آمریکا را اعلام کرد: «همانطور که بارها و بارها در مورد حماس گفته‌ایم، هر فردی که از این جنبش وارد دولت فلسطینی شود، اگر خواهان کار با ماست باید کشور اسرائیل را به رسمیت بشناسد، خشونت را کنار بگذارد و تمام توافقات گذشته تشکیلات خودگردان را بپذیرد. این اصول تغییرناپذیر است و ما قبلا هنگام صحبت در این خصوص بر آن تأکید کرده‌ایم».
با این حساب پرواضح است که دولت آمریکا از توافق حماس و فتح استقبال نمی‌کند. حالا به سراغ ناتان براون، استاد دانشگاه جورج واشنگتن می‌رویم که از کارشناسان خبره امور حماس است. او در مورد گزینه‌های دولت آمریکا در خصوص این موضوع می‌گویدکنگره اوباما را به دقت زیر نظر دارد، بنابراین کمک مالی به دولت ائتلافی فتح و حماس ازلحاظ سیاسی غیرممکن خواهد بود. اگر دولت اوباما هرکاری که شائبه کمک در آن باشد انجام دهد کنگره را به واکنشی سهمگین وادار می‌کند؛ برای مثال، هنگامی که دولت اوباما منتظر تصویب بودجه پیشنهادی‌اش است با کارشکنی‌های کنگره روبه‌رو خواهد شد؛ چیزی که دولت اصلا خواهان آن نیست. اما هنگامی که پای دیپلماسی به‌میان می‌آید دولت اوباما آزادی عمل بیشتری خواهد داشت. خوب است بدانید که مذاکرات [صلح] بین دولت فلسطین و اسرائیل نیست، این مذاکرات بین سازمان آزادیبخش فلسطین و اسرائیل است و حماس عضو این سازمان نیست. با استفاده از این ترفندها می‌توان به مذاکرات در جبهه دیپلماتیک ادامه داد، به‌ویژه اگر حماس عضو سازمان آزادیبخش فلسطین نشود.
اما آیا امکان توافق آشتی جدید بین حماس و فتح- به معنای عضویت حماس در سازمان آزادیبخش فلسطین- وجود دارد؟ ناتان براون در پاسخ به این سؤال می‌گوید: در این خصوص باید به توافقنامه سال2005 قاهره اشاره کرد. این توافقنامه منجر به تشکیل کمیته احزاب شد؛ کمیته‌ای که نقش نظارتی دارد و بالاتر از کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین است اما وظایف آن دقیق ذکر نشده است. این کمیته اگرچه وجود خارجی پیدا کرده اما جایگاه رسمی ندارد. هنگامی که مذاکره‌کنندگان فلسطینی سر از امان درآوردند، حماس گفت: «یک لحظه صبر کنید. شما باید از کمیته احزاب کسب تکلیف می‌کردید. شما توافقنامه2005 را نقض کرده‌اید». بنابراین نخستین گام برای عضویت حماس در سازمان آزادیبخش فلسطین برداشته شده اما کافی نیست. عضویت کامل حماس در کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش تاکنون حاصل نشده و به‌نظر من به این زودی‌ها هم حاصل نخواهد شد. شاید عنوان کنید که حماس در اصل عضو سازمان آزادیبخش است اما تاکنون کسی را ندیده‌ام که چنین نظری داشته باشد. دولت اوباما هم اصراری بر این نظر ندارد.
اگر از زاویه دید کنگره به این موضوع نگاه کنیم آنگاه می‌توان بر این نظر (عضویت حماس در سازمان آزادیبخش فلسطین) پافشاری کرد. با توجه به رهبری کنونی کنگره، تعجب‌آور است که تا به‌حال چنین چیزی مطرح نشده است. تنها چیزی که می‌شود حدس زد این است که اسرائیلی‌ها به کنگره گفته‌اند حاضر نیستند با چنین دردسری کنار بیایند.
براون همچنین گفت که دولت اوباما با قاطعیت حمایت از دولت جدید فلسطین را مشروط به حفظ نخست‌وزیر کنونی تشکیلات خودگردان، سلام فیاض، کرده است. طبق توافقنامه آشتی جدید بین فتح و حماس، سلام فیاض دیگر نخست‌وزیر نخواهد بود. نولاند هفته گذشته گفت: «آنچه برای ما و برای فرایند صلح اهمیت دارد ابقای محمود عباس به‌عنوان رئیس‌جمهور و سلام فیاض به‌عنوان نخست‌وزیر است».
طبق نظر براون، حماس از جایگاهی مهم در نظام تصمیم‌گیری فلسطینی‌ها برخوردار است. تحلیل او در این خصوص، سیاست «صبر کن و مراقب اوضاع باش» آمریکایی‌ها را توجیه می‌کند. رفتار دولت اوباما ترسیم‌کننده چنین سیاستی است. وزارت خارجه و دولت آمریکا هنوز هم حاضر نیستند مذاکرات با دولتی متشکل از فتح و حماس را به‌طور کامل کنار بگذارند.
theatlantic.com
