در این دور از مذاکرات تعیین مکان آن به موضوعی خبری در روزهای گذشته تبدیل شده و آن ناشی از مواضع دوگانه ترکیه در رابطه با ایران است. هرچند هنوز توافقی درخصوص مکان مذاکرات صورت نگرفته اما آنچه از زمان و مکان مذاکرات مهمتر خواهد بود، محورها و محتوای مذاکرات است.در این خصوص گفتوگویی با مهدی سنایی عضو کمیسیون امنیت ملی و رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه انجام دادهایم.
- محور دور جدید مذاکرات هستهای چه خواهد بود؟
در مذاکرات جدید بهرغم اینکه هنوز بر سر محل آن بحث هست، شواهدی از وجود زمینههایی برای حصول توافق مشاهده میشود، چرا که 1+5 به این نتیجه رسیده که باید حقوق هستهای جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت بشناسد و غنیسازی در ایران را بپذیرد. بنابر این بحث بیشتر روی تعیین سقف درصد غنیسازی است که ایران غنیسازی 5 - 4 درصد داشته باشد و درخصوص غنیسازی 20 درصد تبادل سوخت یا تعیین محلی غیراز ایران برای تولید اورانیوم 20 درصد غنیشده مطرح است. اما در مجموع بهنظر میرسد محورهایی که برای مذاکرات پیشرو تعیین شده مواردی است که امکان توافق بر سر آنها وجود دارد.
- دلایل عقب نشینی غربیها ناشی از چیست؟
عقب نشینی غرب ناشی از چند واقعیت است. اینکه عزم و اراده جمهوری اسلامی ایران برای تداوم فعالیتهای صلحآمیز هستهای برای آنها ثابت شده است؛ چنانچه سازمانهایی مانند سیا هم در گزارشهای خود اعتراف کردهاند که بهرغم تحریمها، ایران در سال 2011 فعالیتهای صلحآمیز خودش را پیگیری کرده است. از سوی دیگر قدرت منطقهای جمهوری اسلامی ایران و نقش آن در تحولات منطقهای بروز و ظهور بیشتری پیدا کرده و از آن سو 1+5 و آمریکا هم در شرایطی نیستند که بتوانند موضعگیری تندی در زمینه فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران بگیرند. برخی از محورهای پیشبینی شده در این دور از مذاکرات به نوعی تکرار طرح گامبهگام روسیه است و رفع برخی تحریمها در آن پیشبینی شده که در این مذاکرات به شکل دقیقتری تعیین و چارچوب بندی خواهد شد.
- آیا ایران توقف غنیسازی 20 درصد را خواهد پذیرفت؟
طبیعتا جمهوری اسلامی ایران براساس معاهده NPT که عضویت آن را دارد و در آن حقوق و اختیاراتی برای اعضا پیشبینی شده، از حق انجام فعالیتهای صلحآمیز هستهای برخوردار است و بههیچ وجه حاضر به عقبنشینی از این حق نیست. اما در مذاکرات برای ایجاد اعتماد میان طرفین ممکن است بهطور مقطعی توافقاتی صورت بگیرد. کمااینکه قبلا هم ایران حاضر بود که اورانیوم غنی شده تولید داخل را با سوخت 20 درصد مبادله کند، اما غرب برخورد مناسبی انجام نداد و بهانه تراشی کرد و شرایط غیرقابل اجرایی مطرح کردند. با این حال دانش هستهای زمانی که به دست آمد، دیگر قابل محدود کردن نیست. جمهوری اسلامی ایران خط قرمز فعالیتهای هستهای خودش را سلاح هستهای میداند که مقام معظم رهبری اعلام کردند: ایران پیگیر آن نیست و اصولا تولید آن را مجاز و مشروع نمیداند.
- در مقابل چه امتیازاتی برای ایران در نظر گرفته خواهد شد؟
2 موضوع در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد. اول اینکه NPT در مقابل وظایفی که برای اعضا تعیین کرده، حقوقی نیز برای آنان درنظر گرفته که بهعنوان مثال یکی از این حقوق این است که آژانس موظف است سوخت مورد نیاز برای فعالیت هستهای کشورها، یعنی همان سوخت 20 درصد را در اختیار آنان قرار دهد. بنابراین باید این حقوق به رسمیت شناخته شود و مورد اجرا قرار گیرد. موضوع دوم هم تحریمهایی است که ناروا و به بهانه فعالیتهای هستهای علیه ایران وضع شده که باید رفع شود.