سال90 تمام شد اما دغدغه‌های هنرمندان جوان و پیشکسوت تئاتری همچنان وجود دارد؛ هنرمندانی که دغدغه‌هایشان با تمام شدن سال کهنه کم نشده بلکه شاید بیشتر هم شود.
در این اوضاع و احوال دیگر دغدغه هنرمندان تنها بودجه و کمبود سالن نمایش نیست بلکه دغدغه‌هایی دیگری نیز در این عرصه دیده می‌شود؛ دغدغه‌هایی همیشگی چون افزایش فارغ‌التحصیلان رشته نمایش و بلاتکلیفی آنها، بیماری هنرمندان و دشواری در درمان و دغدغه‌های جدیدی چون بلاتکلیفی در زمان اجرا. در این میان امید و آرزوهایی نیز وجود دارد؛ آرزوهایی که هنرمندان دل به آن می‌بندند و منتظر هستند تا زمان آن فرا رسد؛ آمال شکل نگرفته‌‌ای چون تاسیس موزه تئاتر، تاسیس مکان تعزیه.
نیما دهقان کارگردان تئاتر، درباره مشکلات هنرمندان در حوزه نمایش می‌گوید: در حال حاضر مشکلات تئاتری‌ها تنها نبود بودجه و حتی ممیزی و سانسور در نمایشنامه‌ها نیست، اینها دیگر مشکلات ثانویه تولید اثر نمایشی برای یک کارگردان هستند و آن چیزی که در حال حاضر مهم است برنامه‌ریزی در تئاتر کشور است. معتقدم هیچ برنامه‌ریزی‌ای برای تولید تئاتر در کشور وجود ندارد و هنرمندان تئاتر هیچ برنامه‌ای در زمانبندی اجرا و تولید نداشته و بنابراین گروه‌های نمایشی نیز بی‌برنامه هستند.
وی در ادامه افزود: در حال حاضر یک کارگردان تئاتر در رده حرفه‌ای، نیمه‌حرفه‌ای و حتی دانشجویی نمی‌داند که چه زمان می‌تواند نمایش خود را اجرا کند. متأسفانه در همه تصمیم‌گیری‌ها شتابزدگی دیده می‌شود، تمام برنامه‌ریزی‌ها شتابزده است و بنابراین حرف امیدوارکننده‌ای در حوزه نمایش وجود ندارد.
این کارگردان تئاتر بار دیگر با اشاره به بودجه، تاکید کرد: هنرمندان دغدغه بودجه ندارند بلکه دغدغه مهم این است که نمی‌دانند چکار انجام دهند و نمی‌دانند چه متنی ارائه دهند که بتوانند حداقل یک اجرا در سال داشته باشند. برنامه‌ریزی از نگاه مسئولان شاید مهم و ضروری نباشد اما برای یک کارگردان و گروه هنری بسیار مهم و حیاتی است. وقتی در کل تئاتر کشور برنامه‌ریزی را نمی‌توان دید، بنابراین نمی‌توان امیدوار به رشد تئاتر و تولید آثار نمایشی هم بود.
وی در ادامه به مدیریت در جشنواره‌های سال گذشته نیز اشاره کرد و بیان داشت: سال گذشته 2بحران مدیریتی را در 2جشنواره بزرگ کشور داشتیم که مورد توجه خیلی‌ها از جمله رسانه‌ها قرار گرفت. جشنواره دوسالانه نمایش‌های آیینی و سنتی به جای برنامه‌ریزی‌ای که طی 2سال داشت، در چهار ماهه آخر دبیر آن انتخاب شد که حواشی کاذب زیادی را در حوزه نمایش به‌دنبال داشت و دیگری جشنواره تئاتر فجر بود؛ بزرگ‌ترین جشنواره بین‌المللی در ایران که چند ماه مانده به برگزاری جشنواره، دبیر آن استعفا کرد. این اتفاقات در سال گذشته باعث شد که توجه همه از جمله رسانه‌ها به آن جلب شود، درصورتی که این حاشیه‌ها برای هنر نمایش ما درست نبود.
کارگردان نمایش «دو متر در دو متر جنگ» در ادامه می‌افزاید: هیچ برنامه‌ریزی‌ای در سطح مدیریت در تئاتر کشور وجود ندارد. همیشه بعد از جشنواره تئاتر فجر بلافاصله دبیر و فراخوان اعلام می‌شد و حتی گروه‌ها بعد از پایان جشنواره زمان اجرای عمومی خود را می‌دانستند اما امسال گروه‌های نمایشی در اجرای عمومی بلاتکلیف هستند و اینها به عدم‌برنامه‌ریزی بازمی‌گردد.
این کارگردان عنوان داشت: این اتفاقات از سوی هنرمندان و حتی برخی از مدیران تئاتر تایید نمی‌شود. احساس می‌کنم که تئاتر ایران از همه زوایا افسار گسیخته شده است. این تنها به مدیران باز نمی‌گردد حتی از سوی جامعه تئاتری نیز گفتمان و اتحادی دیده نمی‌شود و همه منتظر مدیران جدید به امید روزهای جدید هستند، مدیرانی که تنها برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت داشته و هیچ برنامه مدونی ندارند. معتقدم تئاتری‌ها با همفکری می‌توانند بسیاری از مشکلات را حل کنند اما هیچ کاری نیز از سوی هنرمندان صورت نمی‌گیرد. همه نشسته‌ایم و منتظر مدیران جدید هستیم که شاید بتوانند کاری انجام دهند.
برخی از مشکلات وجود دارند که در این سال‌ها بوده و برای گروه‌های نمایشی عادی شده است اما همه شاخه‌های مرتبط به نوعی درگیر مشکلات هستند؛ در حوزه تئاتر عروسکی سالنی برای اجرای آثار تولید شده، وجود ندارد و هنرمندان در انتظار اجرای خود هستند. در حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی نیز تماشاخانه سنگلج میزبان نمایش‌هایی شده اما با حجم بالای کار، یک سالن برای اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی کافی نیست و تنها نقطه امید هنرمندان جشنواره آیینی و سنتی است که باید دید امسال چگونه برگزار می‌شود. در حوزه ساخت‌وسازها نیز به زعم بسیاری از هنرمندان هیچ کاری صورت نگرفته؛ برخی از پروژه‌ها به‌دلیل نبود بودجه نیمه‌کار رها شده و برخی نیز در همان مراحل اداری معلق مانده است.
داوود فتحعلی بیگی از کارگردانان پیشکسوت حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی نیز درباره مشکلات جامعه تئاتر با اشاره به کمبود فضاهای نمایشی می‌گوید: مشکلات تئاتر کشور و گروه‌های نمایشی همیشگی است و یکی از مشکلات به زعم بنده نبود سالن‌های نمایش است؛ سالن‌هایی که سال‌ها از آن استفاده شده و می‌شود و چیزی نیز به آن افزود نشده است. در حال حاضر در سالن‌های انتظار نیز اجرای نمایش دیده می‌شود.
وی در ادامه می‌افزاید: یکی دیگر از مشکلات موجود که از سال گذشته به‌وجود آمده است، حضور شورای حمایت از تولید آثار نمایشی است. در حال حاضر گروه‌های نمایشی باید برای اجرای اثر خود هفت‌خوان رستم را بگذرانند. دیگر رویه منظم و سابق گذشته در تولید و اجرای نمایش دیده نمی‌شود و این امر بلاتکلیفی را به‌وجود آورده است چرا که هنرمندان نمی‌دانند چه متنی با چه موضوعی ارائه دهند تا بتوانند اجرای خود را در سال داشته باشند.
این هنرمند نبود بودجه را مشکل عادی و همیشگی اعلام کرده و می‌افزاید: متأسفانه در پرداخت و مطالبات هنرمندان همخوانی وجود ندارد. هنرمندان همیشه طلبکار هستند. در جامعه‌ای که نیازمند گسترش فعالیت‌های هنری هستیم و در جامعه‌ای که جوانان جویای هنر هستند، این بودجه و مکان‌ها پاسخگو نیست. امکانات، ملک شخصی مدیران نیست و از طریق دولت باید به هنرمندان تزریق شود. اما به‌دلیل نبود سیاستگذاری مدون و دقیق، مشکلات جامعه تئاتر برجا مانده و حل نشده است..
وی درباره نبود مکانی ثابت برای تعزیه نیز گفت: تعزیه توانست ثبت جهانی شود اما هنوز در کشور یک مکان ثابت برای تعزیه نداریم و هنر تعزیه در دست فراموشی است؛ حتی موزه‌ای که بتوان در آن وسایل تعزیه و نسخ قدیمی را گردآوری کرد نیز فراهم نشده است.
سهراب سلیمی از دیگر هنرمندان تئاتر کشور نیز حمایت‌های روزافزون در سایه ایجاد امنیت مادی و روانی هنرمندان را لازمه تحقق اهداف معین در چارچوب تعریف شده عرصه تئاتر کشور دانست و بیان داشت: همواره نظرات و پیشنهادهای بسیاری از سوی هنرمندان پیشکسوت و مدیران اجرایی در روزهای آغاز سال نو مطرح می‌شود که بی‌شک با مطالعه دقیق آنها و تطبیق راهکارهای موجود با چارچوب قوانین کشور، می‌توان به‌نتایج مطلوبی دست یافت.
این مدرس دانشگاه در ادامه افزود: تأسیس شوراهای مختلف با هدف بررسی نیازهای جامعه تئاتری و رفع مشکلات موجود و تقسیم منطقی وظایف می‌تواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم بسیاری از نگرانی‌ها و دغدغه‌های جامعه تئاتری را به شکل اصولی و قانونی برطرف کرده تا هنرمندان در شرایطی تضمین شده و در کمال آرامش به خلق آثار فاخر نمایشی دست زنند.
مریم کاظمی بازیگر و کارگردان نمایشی با اشاره به مسائل مختلف در سال گذشته، سال ۹۱ را با وجود جشنواره‌های متعدد، سالی سرنوشت‌ساز برای تئاتر کشور خواند. وی به مسئله انجمن هنرهای نمایشی کشور و مسائل پیش آمده آن اشاره کرد و گفت: پرونده دریافت مطالبات اعضای انجمن هنرهای نمایشی پس از گذشت 5سال همچنان مفتوح است و امیدواریم حقوق صنفی، مادی و معنوی اعضا پرداخت شود.
وی افزود: تحولات مدیریتی که در برخی نهادهای تئاتری تا به امروز رخ داده است و همچنین انتخابات هیأت‌مدیره خانه تئاتر در ماه جاری می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشبرد اهداف جامعه تئاتری ایفا کند.
یاسر خاسب از کارگردانان جوان عرصه نمایش هم به مشکلات اشاره کرد و اظهار داشت: متأسفانه در عرصه تئاتر کشور چندین مشکل اساسی وجود دارد که طی این سال‌ها حل نشده است و یکی از مشکلات بزرگ که بر همه چیز تئاتر تاثیر گذاشته است عدم‌ثبات مدیریت در حوزه تئاتر کشور است. مدیریت در حوزه نمایش به راحتی تغییر می‌کند و کسی هیچ سؤالی از این تغییرات نداشته و حتی کسی نیز پاسخگو نیست.
وی می‌گوید: این سؤال در ذهن اکثر هنرمندان ایجاد می‌شود که آیا برنامه مدونی در این تغییرات وجود دارد؟ تغییرات نابهنگام به راحتی مجموعه تئاتر را زیر سؤال برده و تئاتری‌ها را بلاتکلیف کرده است. حتی این آشفتگی در اجرای خارجی گروه‌های ایرانی و اجرای‌های بخش بین‌الملل دیده می‌شود. عدم‌ثبات مدیریت، کاهش اعتماد و عدم‌اعتمادسازی را نیز به‌دنبال دارد و در حال حاضر می‌بینیم که یکی از مشکلات عرصه تئاتر علاوه بر دیگر مشکلات موجود، همین تغییرات در سطح اجرای برنامه و سیاستگذاری‌هاست. نبود مدیریت کاردان و نخبه به‌صورت دائمی، ضربه زننده است و مشکلات ریز و درشت نیز زیر سایه عدم‌ثبات در مدیریت قرار گرفته است. گاهی احساس می‌شود که مدیران نیز با وجود مشکلات متعدد تحت فشار هستند. نبود مدیریت واحد باعث شده تا هر مدیری با سلایق خود هر کاری را از صفر شروع کند و این بسیار زمانبر است.
وی در ادامه بیان داشت: عادت کرده‌ایم که همیشه از مشکلات بگوییم و همیشه نیز گله‌مند هستیم اما تلاشی برای ریشه‌یابی این مشکلات نمی‌کنیم. معتقدم هیچ گروه کارشناسی در حوزه نمایش وجود ندارد که تنها به فکر مشکلات باشد. باید به‌دنبال راه‌های برون رفت از این مشکلات رفت.
وی یکی از مشکلات در حوزه نمایش را عدم‌تفکیک اجراها براساس موضوعات و سلایق مخاطبان در تالارهای نمایشی خواند و گفت: در هنر نمایش همه چیز سفارشی شده است. در تقویم اجرای نمایش‌های صحنه‌ای تنها زمان اجرای نمایش‌های مناسبتی به‌صورت منظم دیده می‌شود. دیگرگروه‌ها در زمان اجرا بلاتکلیف هستند. بودجه‌ای که صرف تولید نمایش‌ها و ارائه آثار می‌شود نتوانسته هدفمند باشد و تنها گروه‌های نمایشی زمان و انرژی مصرف می‌کنند. امیدواریم در سال جدید برخی از این بی‌ثباتی‌ها حل و مشکلات برطرف شود.
حال باید دید که آیا در پایان سال91 باید گفت امسال نیز دریغ از پارسال یا تئاتری‌ها می‌توانند امیدوار باشند که حداقل در سال جدید یک دغدغه کاهش یافته یا یکی از آرزوهای تئاتری برآورده شده است؟
