آشنایی با تاریخچه لیکا

همشهری آنلاین: واژه لیکا به معنی دانه رس منبسط شده است. این دانه‌ها در کوره‌های گردان و حرارت حدود 1200 درجه سانتی‌گراد، با انبساط نوع خاصی از خاک رس تولید می‌شوند. دانه‌های لیکا دارای شکل تقریبا گرد و سطح زبر و ناهموارند. رویه میکروسکوپی خارجی دانه‌ها، دارای خلل و فرج زبر قهوه ای رنگ و بخش داخلی دانه‌ها دارای بافت سلولی سیاه رنگ است.

تاریخچه لیکا در جهان

سبکدانه‌های طبیعی از سال‌های دور مورد توجه بشر بوده است. رومیان در احداث معبد پانتئون و ورزشگاه کلوزیوم از نوعی سبکدانه استفاده کردند و در قرن ششم نیز در ساخت اولیه کلیسای صوفیای استانبول سبکدانه به کار رفته است. در قرن دوم پس از میلاد، مهندسین رومی سبکدانه پومیسی را در ساختمان پانتئون روم بکار برده‌اند. پس از گذشت 1000 سال، سبکدانه در ساختمانی در واتیکان بکار رفت.

کاربرد بتن سبکدانه پس از تولید سبکدانه‌های مصنوعی و فرآوری شده در اوایل قرن بیستم وارد مرحله جدیدی شد. در حدود سال 1917، هایدی در کانزاس ایالات متحده، روش تولید صنعتی رس منبسط شده را با استفاده از کوره استوانه‌ای چرخان ابداع نمود و این فرآورده هایدیت نام گرفت. به دلیل امکان فرآوری در تولید، این محصول دارای ویژگی‌های منحصر بفرد بوده و مورد استقبال فراوانی قرار گرفت. در این مدت بیش از 150 پل و ساختمان در ایالات متحده و کانادا با این نوع بتن، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بزرگترین بنای بتن سبکدانه، ساختمان اداری 52 طبقه با ارتفاع 215 متر در هوستون تگزاس است.

در ایران پس از آگاهی از مزایای تولید سبکدانه در کشور، واحد تولید لیکا توسط بخش خصوصی در سال 1358 راه‌اندازی شد.

امروزه سبکدانه‌های مصنوعی به ویژه لیکا در کشورهای مختلف با نام‌های تجاری گوناگون تولید می‌گردد که نام برخی از کشورهای دارای این صنعت و نام تجاری فرآورده‌های آن به شرح زیر است:

دانمارک، نروژ، سوئیس، سوئد، آلمان، فنلاند، پرتغال، انگلیس و ایران به نام Leca، چک و اسلواکی، لهستان و روسیه با نام Keramzite، فرانسه با نام Argex، ایتالیا با نام Laterlite و اسپانیا با نام Liapour.

تاریخچه لیکا در ایران

شرکت لیکای ایران از سال 1352 با مدیریت بخش خصوصی آغاز به کار نمود. بهره‌برداری ابتدایی از واحد اول کارخانه لیکا به سال 1357 باز می‌گردد و تولید انبوه فرآورده در سال 1360 آغاز شد. تولید این دانه‌ها در ایران تحت امتیاز لیکای بین‌المللی انجام می‌شو د و در حال حاضر این کارخانه دارای 2 واحد تولید سبکدانه مجموعاً با ظرفیت اسمی 300.000 مترمکعب در سال و 3 بخش تولید بلوک سبک با ظرفیت اسمی 8.000.000 قطعه در سال می‌باشد. همچنین آزمایشگاه ویژه کنترل کیفیت این بخش فرآورده‌ها را از نظر کیفی مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد.

طرح توسعه شرکت لیکا جهت احداث واحد دوم تولید سبکدانه در شهریور سال 1382 آغاز و پس از 2 سال تلاش متخصصین ایرانی در دی ماه سال 1384 به بهره‌‌برداری رسید. هم اکنون شرکت لیکای ایران بزرگ‌ترین واحد تولیدکننده لیکا در آسیای میانه شرق آسیا می‌باشد.

روش تولید

سبکدانه لیکا طی 3 مرحله زیر تولید می‌شود:

1- فرآوری اولیه: خاک رس پس از ورود از جعبه تغذیه روی نواری حرکت می‌کند که یک وزن منبع در مسیر آن تعبیه شده است. این وزن منبع مقدار ماده عبور کرده واحدهای زمانی ساعت و شبانه روز را اندازه‌گیری می‌نماید. معمولاً در این قسمت یک دستگاه آهن‌ربای برقی نیز طراحی می‌گردد که کار اصلی آن قطع حرکت نوار در زمان ورود قطعه آهن همراه با ماده معدنی است زیرا وجود این قطعات برای ماشین‌آلات بسیار خطرناک است. مواد اولیه از روی نوار وارد یک نوع آسیاب سنگی می‌شوند که صفحه زیر این آسیاب مشبک استوایی سوراخ‌هایی به قطر 14 تا 18 میلی‌متر دارد. سوراخ‌های این شبکه در هر اندازه‌ای قابل تنظیم هستند. در این آسیاب به خاک آب افزوده می‌شود تابه گل تبدیل شود و از سوراخ‌ها عبور کند. گل از صفحه زیرین آسیاب به آسیاب دیگری که بیشتر یک مخلوط‌کننده است، وارد می‌شود. آسیاب مخلوط‌کن از 2 محور تشکیل شده است که پره‌های آن با حرکت حلزونی به سمت جلو حرکت می‌کنند. در این آسیاب اگر گل دارای رطوبت کافی نباشد، باز هم آب اضافه می‌شود. در این مرحله گل در صورت نیاز با افزودنی‌های خاصی مخلوط می‌شود. در مرحله فرآوری اولیه بیشترین زمان عمل‌آوری گل در این آسیاب صورت می‌گیرد که روند کندی دارد. این کندی حرکت باعث می‌شود تا گل کاملاً آب جذب نماید و ورز داده شود تا حالتی یکنواخت پیدا کند. گل به صورت ورقه‌های نازک از آسیاب غلتکی خارج می‌گردد.

2- مرحله خشک کردن: خشک کردن به مجموعه مراحلی گفته می‌شود که بین 2 مرحله فرآوری و پخت انجام می‌شود. در این مرحله، گل با حرکت در کوره خشک‌کن به تدریج خشک و تبدیل به گندوله می‌شود.

3- مرحله پخت: در این مرحله دانه‌های خشک شده (گندوله‌ها) در معرض حرارت قرار می‌گیرند که در این قسمت سیر صعودی حرارت تقریباً ناگهانی می‌باشد. حرارت در کوره خشک‌کن از حرارت طبیعی (200 cº) در مدت تقریبی 2 ساعت به حدود 400 درجه سانتی‌گراد می‌رسد و در دومین مرحله از 400 cº به 200 cº افزایش می‌یابد. افزایش ناگهانی حرارت ماده را تا مرز ذوب می‌رساند. در همین حال کلیه مواد سوختنی سعی در خروج از محیط دارند اما به دلیل ماهیت رس که در آن اتصال ذرات به هم شدید است، فشار گازهای حاصل ایجاد حباب می‌نماید و محیط متخلخلی بوجود می‌آورد و به این صورت سبکدانه تولید می‌گردد. محصول پس از مرحله پخت توسط نوار نقاله وارد خنک‌کن می‌شود. اینک لیکا آماده است.

مصالح ساختمانی