این سالنها نخستین محل تبادل محصولات سینمایی با مخاطب هستند. برای نیل به اهداف فرهنگی سینما، ابتدا باید این محیط از قابلیتهای لازم برای ارتباط با مخاطب برخوردار باشد تا زمینه تحقق اهداف بعدی حوزه سینما فراهم شود؛ یعنی رسیدن به صنعت سینمای ملی تنها به مدد ایجاد کانال ارتباطی مناسب بین مخاطب و محصول سینمایی محقق میشود. حال آنچه در این میان اهمیت ویژه دیگری مییابد توجه به چگونگی شرایط کمی و کیفی سالنهای نمایش فیلم است؛ آن هم در جایی که غالب فیلمسازان از نبود سالنهای سینما گلهمند هستند؛ نارضایتیای که به حق است اما این داستان بعد دیگری نیز دارد؛ اینکه آیا به واقع تمام آثار سینمایی که در این سالها تولید شدهاند و میشوند این کیفیت را دارند که بخواهند سالنی را بهخود اختصاص دهند؟ لزوم افزایش سالنهای سینما در این برهه زمانی بیش از پیش مشهود است اما افزایش ظرفیت نمایشی کشور باید توأم با شناخت نیازهای مخاطبان صورت گیرد تا پراکنش جغرافیایی و فرهنگی این سالنها به بازدهی اقتصادی آنها کمک کرده و به هدف غایی چرخه اکران یعنی ارتباط مستمر مخاطبان با سینما منجر شود؛ مسئلهای که زیربنای رسیدن به سینمایی استاندارد است.
سینما چگونه هدفمند شد؟
زمان هدفمند شدن یارانهها یکی از بخشهایی که شدیدا نسبت به آن احساس خطر میکرد سینما و به زبانی گویاتر سینماداران بودند. در وضعیتی که سالنهای نمایش غالبا خالی از تماشاگر هستند- مگر در موارد استثنا که آثاری خاص به اکران درآیند- بالا رفتن هزینهها چه تبعاتی میتواند بر ورودی سینما داشته باشد؛ آن هم در شرایطی که تامین هزینههای زندگی نیز برای مخاطبان دشوارتر میشود؟ سعیدی پور، مدیر پردیس آزادی درخصوص تاثیر هدفمندی یارانهها بر سینما به خبرنگار همشهری میگوید:آقای سجادپور چندی پیش گفته بودند از زمانی که یارانههای سوخت را برداشتند ما به انجمن سینماداران یارانهها را دادیم و آنها هم بخشی از این مبلغ را بین سینماداران تقسیم کردند؛ اما وقتی با انجمن سینماداران صحبت کردیم به ما گفتند که هنوز چیزی پرداخت نشده است. واقعیت این است که در این یکسال و اندی که این طرح اجرایی شده، فشار تامین هزینه روی خود سینماداران بوده است. او همچنین به این موضوع اشاره داشت که بهدنبال اجرای طرح، برخی از سینماهای تک سالنه و بخش خصوصی تعدیل نیرو نیز کردهاند؛ اتفاقی که به خاطر استقبال مخاطب هنوز برای پردیس آزادی نیفتاده است.
تأثیر تجهیز سالنهای سینما بر مخاطب
مسئله دیگری که در مورد سالنهای سینما باید مدنظر قرار گیرد، تجهیزات سالن هاست. با توجه به اینکه امروز سطح سلیقه و خواست مخاطب همگام با تکنولوژی روز بالا میرود در نتیجه این انتظار را نیز بهوجود میآورد که کشور دارای سالنهای نمایشی باشد که از نظر کمی و کیفی مخاطب را راضی نگه دارد. سعیدیپور در این زمینه معتقد است: اگر قرار باشد این تجهیزات و امکانات به روز شده، فقط روی سالنها نصب شود به تنهایی کارایی ندارد. مسئله اینجاست که سالنها باید کدام فیلم را نمایش دهند؟ شما فکر کنید فیلمی که گیشه ندارد اگر با تجهیزات خوب پخش شود، تماشاگر خواهد داشت؟! اینها چند آیتماند که باید در کنار هم قرار بگیرند تا منجر به اتفاقی شوند. وقتی امکانات ما به روز است باید فیلم خوب و به روز هم داشته باشیم تا مخاطب از آن استقبال کند.
ساخت سالن و صرفه اقتصادی
با توجه به کاهش روزافزون مخاطبان از فیلمهای در حال اکران در کنار تمام تکرارهای صورت گرفته مبنی بر کمبود سالنهای سینما یا عدمتجهیز آنها، انجام این کار توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟ سعیدیپور در این زمینه معتقد است: درحال حاضر اگر بخواهیم حساب بازگشت سرمایه سالنهایی که شهرداری، حوزه و ارشاد ساختهاند را داشته باشیم هیچ تعریف و معیار اقتصادی ندارد، اما حرف من این است که دولت باید به جایی برسد که بخش خصوصی را تشویق کند تا آنها وارد عمل شوند اما باز هم تکرار میکنم ما اول باید فیلم خوب داشته باشیم و بعد به ساخت پردیس و تجهیز سالنها فکر کنیم. اگر در سال 5 فیلم خوب هم داشته باشیم، میتواند جوابگوی سالنهای پردیس ما باشد.
استقبال از پردیسهای سینمایی بیشتر است یا سینما؟
مطمئنا زمانی که پردیسهای سینمایی کار خود را آغاز کردند مشتاقان بسیاری را به سوی خود جذب کردند. در جایی که تقریبا مدرن ترین سینمای پایتخت، سینما فرهنگ بود و همیشه صفهای بسیار طولانی برای دیدن فیلم جلوی آن کشیده میشد، پردیسهایی همچون آزادی، ملت، مجموعه اریکه ایرانیان و چندین پردیس دیگر با سیستمهایی مجهز و محیطی دلفریب کار خود را آغاز کردند. هرچند متاسفانه تمامی این مجموعهها موفق نشدند بدیع بودن خود را حفظ کنند و با کاهش کیفی که پیدا کردند عدهای از مخاطبان خود را از دست دادند، اما هنوز هم غالب این پردیسها بالاترین آمار را در استقبال از مخاطب بهخود اختصاص دادهاند. با توجه به این واقعیت در شرایط فعلی و با وجود مشکلاتی که به آنها در قسمتهای قبل پرداختیم بهتر است برای افزایش سالنهای نمایش فیلم سینماهای بیشتری ساخته شوند یا پردیسهای سینمایی در بحران فعلی سینما میتوانند موفقتر عمل کنند؟ مدیر پردیس آزادی در این خصوص میگوید: مشکل ما در ایران سالن نیست.
اگر دقت کنید قبل از انقلاب 500سالن نمایش داشتیم اما در حال حاضر 200 سالن داریم که 100تای آنها فرسوده است و با این حال ضریب اشغال صندلیها در سینماهای ما یا تک رقمی است یا میانگین آنها به زحمت اعدادی مثل 15، 17 یا 20 میشود. ما با همین تعداد سالن هم که وجود دارد نمیتوانیم صندلیهایمان را پر کنیم. بهنظرم ابتدا باید فیلم خوب داشته باشیم تا همین تعداد سالن را پر کنیم و بعد بهدنبال ساخت سالنهای بیشتر باشیم؛ اما در این وضعیت اگر سالنهای بیشتری هم ساخته شود قاعدتا آن مخاطبی که از شمال شهر به سینما آزادی میآید به سینمای ملت میرود که این به معنای افزایش مخاطب نیست بلکه تنها تماشاچی پخش میشود و این تعداد به سالنهای دیگر سرریز میشوند؛ بهدلیل اینکه فیلم خوب وجود ندارد. حال آنکه اگر فیلم خوب ساخته شود هرقدر هم سالنهای نمایش فیلم افزایش یابند باز هم برای کشوری مثل ایران کم است.