جشنواره تئاترعروسکی تهران- مبارک بهانه‌ای است برای خانواده نمایش عروسکی که مجددا گرد هم بیایند. اغراق‌آمیز نیست که خانواده تئاترعروسکی را کم‌توقع‌ترین هنرمندان بدانیم؛ گروهی که معمولا بودجه‌های کمی به آنها تعلق می‌گیرد و وعده‌هایی که به آنها داده می‌شود، اغلب از سوی مسئولان فراموش می‌شود؛ با این حال این‌بار نیز هنرمندان عروسکی دور هم گرد آمده‌اند تا بار دیگر عروسک را جان ببخشند.
زهره بهروزی‌نیا با نمایش «درفش کاویانی» در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی تئاترعروسکی تهران- مبارک شرکت می‌کند. او این جشنواره را تنها محل نشان دادن فعالیت نمایش عروسکی می‌داند؛ «از آنجا که جشنواره تئاتر عروسکی- مبارک تنها جای نشان دادن فعالیت تئاترعروسکی است قطعا جشنواره مهمی است. با توجه به اینکه این جشنواره هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود، اتفاق خوبی است که اهالی تئاتر عروسکی دور هم( از تهران و شهرستان و دانشگاه) جمع می‌شوند».هادی حجازی‌فر با نمایش «زندگی من» در جشنواره شرکت دارد. او هم وجود نداشتن فضای مناسب برای تئاترعروسکی را دلیل شرکت در این جشنواره می‌داند: « با توجه به اینکه در حال حاضر فضا برای اجرای عمومی تئاتر عروسکی مناسب نیست، حضور در جشنواره عروسکی امری است که باعث می‌شود من و دوستان عروسکی مجددا در فضای کار قرار بگیریم و این موضوع باعث می‌شود که نمایش عروسکی برای ما فراموش نشود. در حقیقت اگر در جشنواره کار نکنیم نابود شده‌ایم».
حجازی فر، مسئول برگزاری برنامه‌های بزرگداشت جواد ذوالفقاری در جشنواره تئاتر عروسکی هم هست. اودرباره نمایش خودش می‌گوید: «این نمایش در مورد جواد ذوالفقاری است که سمت استادی من و نمایش عروسکی داشته‌است. او عمر پرثمرش را صرف خدمت به این هنر، تربیت شاگردان، تالیف ، ترجمه و... کرد و در تمام این مدت فرزانگی، مهربانی و بخشش بی‌واهمه را به همه آموخت».نفیسه لاله با نمایش «ماه پیشونی» در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران- مبارک شرکت دارد. او در مورد جشنواره عروسکی و نقش آن در تئاتر عروسکی به مسئله برنامه‌ریزی اشاره دارد؛ «زمانی که جشنواره با برنامه‌ریزی و برنامه معینی برپا می‌شود، می‌تواند تأثیر‌گذار باشد چرا که در جشنواره‌ها استعدادیابی می‌شود. از آنجا که در طول جشنواره امکانات مالی و مکان تمرین در اختیار گروه‌ها قرار می‌گیرد و گروه‌ها بدون دغدغه مالی صرفا به تولید اثر می‌پردازند، این جشنواره از جمله جشنواره‌هایی است که می‌تواند هنر تئاتر عروسکی را به بهترین شکل ممکن معرفی کند. چون نمایش عروسکی در ایران شناخته شده نیست چرا که همگان نمایش عروسکی را نمایشی برای کودکان می‌دانند درحالی‌که این نمایش متعلق به همه گروههای سنی است».
اما دلیل دیگری که باعث شده لاله در این دوره شرکت کند حضور بازبین‌های جشنواره است که به گفته او اعتبار جشنواره هستند؛ «یکی از دلایلی که من در این جشنواره شرکت کردم، اعتبار این جشنواره در جهان است. جشنواره تئاتر عروسکی تهران- مبارک در یونیما ثبت جهانی شده‌است. از سوی دیگر بازخوان‌های جشنواره، هنرمندان مطرح و حرفه‌ای این رشته بوده‌اند و در مجموع این جشنواره امتیازهای زیادی داشت و به گروه جوان فرصت می‌داد تا کارش هم به لحاظ تئوری و هم به لحاظ اجرایی مورد بررسی و نقد قرار بگیرد تا بتواند جایگاه خودش را بسنجد و این انگیزه‌ای برای او بشود که بتواند برای آینده حرکت کند».
توجه به هنر ایرانی خوب است، اما...
هنرمندان عروسکی همواره نگاه ویژه‌ای به ادبیات، فرهنگ و اسطوره‌های ایرانی داشته‌اند و از همان دور‌ه‌های اولی که این جشنواره راه‌اندازی شد ، کارهای ایرانی بخش مهمی از جشنواره را تشکیل می‌دادند اما در این دوره از جشنواره کارهایی به جشنواره راه پیدا کرده‌است که صرفا براساس داستان‌های ایرانی نوشته شده‌اند؛ امری که انصراف و اعتراض بعضی ازهنرمندان عروسکی را به‌دنبال داشت. زهره بهروزی‌نیا که پیش از این هم به داستان‌های ایرانی علاقه داشته‌است این کار را محدودیت دانست؛ «به‌نظرم این کار ایجاد محدودیت می‌کند. با اینکه معتقدم پرداخت به کارهای ایرانی، اسطوره و فرهنگ غنی خودمان امر پسندیده‌ای است ولی خیلی مواقع کارهای ایرانی با سبک‌هایی که کارگردان‌های ایرانی می‌خواهند انجام بدهند، جور در نمی‌آید».بهروزی‌نیا که پیش از این در جشنواره‌های خارجی شرکت کرده و جوایزی را هم کسب کرده‌است، با وجود این محدودیت صرفا به‌دلیل اینکه فقط هر دوسال یک‌بار می‌تواند کار کند دراین جشنواره شرکت کرده‌است؛ «دنیای نمایش عروسکی به اندازه‌ای گسترده است که ربطی به ایرانی یا خارجی بودن متن ندارد.
یک کارگردان می‌تواند با یک شیء کوچک دنیای بزرگی را خلق کند. در نتیجه محدود کردن جشنواره به کارهای ایرانی، باعث می‌شود که جا برای خلاقیت و نمایش‌هایی که ممکن است براساس بداهه شکل بگیرد بسته شود».حجازی فر که پیش از این با نمایش «رومئو و ژولیت» براساس نمایشنامه‌ای از شکسپیر در جشنواره عروسکی شرکت کرده بود تأکید بر استفاده از متون ایرانی را مانعی بر رشد جشنواره عروسکی و نمایش عروسکی می‌داند؛ «من اعتراض خودم را به گوش آقای صالح‌پور هم رساندم البته فکر می‌کنم که ایشان کاملا حسن نیت داشته‌اند. به‌نظرم ایشان می‌خواهند که کار خوبی انجام بشود اما اگر این موضوع روند بشود، قطعا با آن مخالفم». او پیش از این درصدد بود که نمایش «مکبث» را کار کند که مشکلاتی پیش روی او قرار گرفت و تا به امروز این نمایش اجرای عمومی نیافته‌است.
او معتقد است که توجه به کارهای ایرانی می‌تواند بخش مهمی از جشنواره باشد؛«با این موضوع خیلی موافقم که به گروه هایی که کارهای ایرانی انجام می‌دهند توجه ویژه‌ای بشود. مثلا کمک هزینه‌های بیشتری به این گروه‌ها و نمایش‌ها تعلق بگیرد اما اینکه جشنواره صرفا به کارهای ایرانی بپردازد و ریشه کارهای خارجی را خشک کند، به‌نظرم یک اشتباه است. از الان هم مشخص است که آخر و عاقبت آن چه می‌شود. به‌عبارت دیگر ما مجددا به کارهای خارجی برمی‌گردیم. به‌نظرم این تصمیمات حتی اگر نیت خوبی پشت آن باشد، خلق‌الساعه است». اما نفیسه لاله نظر دیگری دراین باره دارد؛ «به‌نظرم این تقسیم‌بندی و هدایت شدن به سمت خاص در جشنواره می‌تواند خیلی مفید واقع بشود خصوصا اگر در مورد فرهنگ ملی و بومی خودمان باشد. در حال حاضر می‌بینیم که کشورهایی که به فرهنگ و اسطوره‌های خودشان می‌پردازند، در معرفی فرهنگشان موفق‌تر بوده‌اند. این موضوع باعث می‌شود که فرهنگ‌ها و آداب از یاد رفته مجددا مطرح و شناخته شوند».با اینکه او با این جریان ایرانی شدن جشنواره عروسکی موافق است، اما به برنامه‌ریزی دقیق هم اشاره می‌کند؛ «فکر می‌کنم که برنامه‌ریزی درست مهم است که این قضیه به تکرار و کلیشه برنخورد و هر سال یک فکر و اندیشه‌ای پشت آن باشد».
صرفه‌جویی می‌کنیم، اما...
چهاردهمین دوره از جشنواره عروسکی با صرفه‌جویی برگزار می‌شود تا هنرمندان عروسکی صاحب خانه شوند. نفیسه لاله به آینده اشاره می‌کند؛ «امیدوارم که ما بعدا نتیجه این صرفه‌جویی را ببینیم. الان از بودجه جشنواره کم شده‌است. کارهای عروسکی کارهایی پرهزینه و پرگروه هستند. این طرح باعث شد که شرکت‌کنندگان در جشنواره عروسکی از خودشان بگذرند. امیدوارم که بعدها به این موضوع فکر نکنیم که این کار باعث شد که ما از وقت و هزینه بزنیم اما هیچ سودی برایمان نداشت».
زهره بهروزی‌نیا با این شرط که اگر جا و امکانات خوبی برای هنرمندان عروسکی فراهم شود، با صرفه‌جویی موافق است می‌گوید: «باتوجه به تورم و محدودیت‌هایی که در کار هست، این صرفه‌جویی برای ما سخت بوده‌است. اما من با گروهم صحبت کرده‌ام و با امید اینکه بعد از جشنواره کار ما اجرای عمومی پیدا می‌کند با طیب خاطر این صرفه‌جویی را پذیرفتیم».حجازی‌فر با اشاره به تأمین این بودجه از محل سمینارها می‌گوید: «به‌شخصه با برگزاری سمینار و سخنرانی در جشنواره‌ها مخالف هستم. با این حال امیدوار بودم که این صرفه‌جویی به گروههای نمایشی و کلیت نمایشی ضربه نزند. اما ما در کمک هزینه‌های گروههای نمایشی تغییر ندیدیم».او که در دوازدهمین دوره از جشنواره عروسکی شرکت کرده‌است، در آن زمان یک میلیون تومان و امسال برای نمایش «زندگی من» پنج‌میلیون تومان کمک هزینه گرفته‌است. او معتقد است که برگزاری جشنواره نتیجه شخصی دارد؛ «ما در جشنواره شرکت می‌کنیم تا فراموش نشویم. به همین دلیل اگر کل بودجه جشنواره را هزینه می‌کردند، باز من موافق بودم که یک دوره جشنواره برگزار نشود تا نمایش عروسکی از این دربه‌دری رها شود. امیدواریم که ما نتیجه این کار را ببینیم و در لابه‌لای تصمیمات خلق‌الساعه و تغییرات مدیریتی این امر فراموش نشود».
حجازی‌فر داشتن یک مکان برای نمایش عروسکی را ضروری می‌داند؛ «به‌عنوان یک فرد از اهالی تئاترعروسکی نمی‌دانم محل تصمیم‌گیری برای عروسکی‌ها کجاست؟ از طرفی کانون عروسکی هم جایی در مرکز هنرهای نمایشی ندارد. محل یونیما را هم نمی‌دانم کجاست. اما کاملا از این طرح استقبال می‌کنم».
