دکتر "ابراهیم شفیعی سروستانی" نویسنده و پژوهشگر حوزه مهدویت در مورد اینکه آیا ظهور منجی بسته به اراده الهی است یا اینکه بشر در آن دخالت دارد به خبرنگار مهر، گفت: ما معتقدیم پدیده ظهور یک پدیده صرفا ً‌اعجازی نیست و مانند دیگر پدیده‌های اجتماعی از سنت‌های الهی حاکم بر جامعه پیروی می‌کند.
برخی از سنت‌های الهی حاکم بر جامعه/ بقا و زوال نعمت‌ها بستگی به عملکرد انسان‌ها دارد
وی افزود: یعنی همان طور که قرآن کریم یادآوری کرده است؛ خداوند در جهان هستی سنت‌هایی دارد که این سنت‌ها تغییرناپذیر و تبدیل ناپذیرند و آنچه در جهان هستی اتفاق می‌افتد- غیر از سنت‌هایی که بر جهان طبیعت حاکم است مثل حوزه شیمی و طبیعی و ... - در حوزه پدیده‌های اجتماعی سنت‌ها و قوانین لایتغیری داریم که همه تحولات اجتماعی بر اساس این سنت‌ها تغییرناپذیر و تبدیل ناپذیرند.
وی تأکید کرد: بارها قرآن به این سنت‌ها اشاره کرده که این موضوع در آیات 76 و 77 سوره اسرا، آیه 60 احزاب، 42 و 43 سوره فاطر، 23 و 22 سوره فتح به اصل تغییر ناپذیری سنت‌های الهی در حوزه‌های اجتماعی اشاره شده است. برخی آیات قرآن به این سنت‌های الهی حاکم بر جهان هستی اشاره دارد، از جمله اینکه ستم و بیدادگری عامل نابودی تمدن‌ها است که در آیات 58 و 89 سوره کهف، 51 و 52 سوره نمل، آیات 11 و 14 انبیاء قابل توجه است.
سروستانی با اشاره به اینکه سنت دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه وقت و اجل، شرط نابودی تمدن‌ها است، افزود: بر اساس نگرش قرآنی همان طور که برای بشر اجل مقرر وجود دارد، برای تمدن‌ها نیز اجلی است که تا این اجل اتفاق نیفتد تمدن‌ها نابود نمی‌شوند، که این مسئله را ما در آیه 58 کهف، 48 و 94 یونس و 61 نحل می‌‌ببینیم.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از سنت‌های الهی حاکم بر جهان هستی، تغییر نعمت‌ها به علت تغییر رفتار و روحیه امت‌ها است که در آیات 50 و 53 انفال، 11 سوره رعد به این سنت الهی اشاره شده است. همچنین سنت دیگر که به عنوان سنت لایتغیر حاکم بر جهان هستی است، بحث امامت و وراثت و خلافت مؤمنان صالح بر روی زمین است که آیه 105 انبیاء، 55 سوره نور بدان اشاره دارد.
دبیر تحریریه نشریه «موعود» افزود: یکی از سنت‌های تغییر ناپذیر هستی، تغییر نعمت‌ها به دلیل رفتار و روحیات امت‌ها است که چه بقا و چه زوال نعمت‌ها هر دو بسته به عملکرد انسان‌ها دارد. براساس این قاعده کلی که در روایات به آن اشاره شده است، وجود امام مهدی(عج) به عنوان نعمت خداوند تلقی می‌شود؛ همچنان که در برخی از روایات به عنوان فلسفه غیبت امام عصر داریم که وقتی مردم تغییر کردند خداوند نعمت خودش را که نعمت حضور ولی‌الله است را از مردم می‌گیرد.
وی افزود: بحث ظهور امام مهدی(عج) و نعمت حضور ولی معصوم خداوند در میان مردم به عنوان بزرگترین نعمت الهی بستگی مستقیم به عملکرد انسان‌ها و لیاقت و درخواست آنها دارد. یعنی مردم به جایی برسند که احساس کنند که از همه نظریه‌ها و همه تجربه‌های بشری ناامید شدند و یک راهکار بیشتر ندارند و آن دست زدن به دامان ولی معصوم خداوند است.
دو تحول از سال گذشته تاکنون در جهان از منظر مهدویت قابل تأمل است
شفیعی سروستانی در مورد اینکه چه اتفاقاتی از سال گذشته تا به امروز در جهان در حوزه مهدویت قابل تأمل است، گفت: موضوع بیداری اسلامی پدیده‌‌ای است که با نگاه مهدوی قابل تأمل است. در روایات بسیار تأکید شده که قبل از ظهور یک آمادگی، مطالبه و درخواست باید در مردم ایجاد شده باشد و مردم به این ناامیدی برسند. همواره این پرسش برای ما وجود داشته که در جهانی که مردم مشغول به خود هستند این طلب و آمادگی چگونه ایجاد خواهد شد. بحث جنبش بیداری اسلامی که در جهان اسلام اتفاق افتاد و در پی آن جنبشی که در غرب ایجاد شد و رو به گسترش است، برای ما یک نقطه امیدبخش در موضوع ظهور خواهد بود.
وی افزود: تحولاتی در جهان در حال وقوع است که تا امروز بی‌سابقه بوده و یک موج عدالتخواهی و یک موج سرخوردگی از نظام‌های موجود و بیزاری از ظلم و ستم در پی داشته است و سالیان سال ملل عرب در منطقه خاورمیانه با حکام ظلم و جور ساخته بودند و آن را به عنوان یک پدیده تغییرناپذیر می‌دانستند، اما این موضوع بیداری اسلامی نشان داد که این تحول در میان مردم ایجاد شده و مردم خواهان تغییر و تحول هستند و دیگر حاضر نیستند زیر بار ظلم زندگی کنند و یک موج عدالتخواهی در میان مردم نه تنها در جهان اسلام که در غرب نیز ایجاد شده است.
این پژوهشگر یادآور شد: با این رویکرد به سنت‌های الهی می‌توانیم امیدوار باشیم همچنان که خداوند متعال به دست غیبی خود این تحول در جهان اسلام را ایجاد کرد، در آینده این موج بیداری در سراسر جهان گسترش پیدا کند و مطالبه اصلی مردم که جامعه عادلانه تحت حاکمیت ولی خدا در جهان است، محقق شود.
وی تأکید کرد: دو تحول از سال گذشته تا کنون در جهان رخ داده که آن را از منظر مهدویت می‌توان بررسی کرد. یکی از این رویدادها بیداری اسلامی و دیگری اتفاقی است که در منطقه خاورمیانه در حال وقوع است. این اتفاقات در منطقه خاورمیانه به ویژه سوریه و تغییر جغرافیایی سیاسی، نظامی که در پی دارد برای ما قابل تأمل است.
شفیعی سروستانی افزود: ما در بحث نشانه‌های ظهور یکی از مهمترین حوادث را در منطقه شامات و عراق داریم که با جنبش سفیانی آغاز می‌شود. این مسئله به عنوان یکی از علایم حتمی ظهور از منطقه شام آغاز و در ادامه منطقه عراق، اردن، لبنان، فلسطین را فرا می گیرد تا اینکه به منطقه عربستان بین مکه و مدینه ادامه پیدا می‌کند و در آنجا سفیانی نابود می‌شود.
وی یادآور شد: همواره برای ما سؤال بود که چگونه و با چه شرایطی این مسئله اتفاق خواهد افتاد. اما اتفاقی که امروز متأسفانه در منطقه شام رخ می‌دهد برای تغییر جغرافیای سیاسی آن و از بین بردن مقاومت و حاکم کردن جریانی ضد شیعه در منطقه است که برای ما یک زنگ خطراست، و هشداری برای زمینه‌های پیدایش جریان سفیانی در منطقه شامات است که یکی از نشانه‌های حتمی ظهور عنوان شده است. به همین خاطر کاملا تحولات منطقه سوریه را پیگیری می‌کنیم.
این نویسنده حوزه مهدویت تأکید کرد: به ویژه رصد این تحولات و پیامد این تغییرات جغرافیایی- سیاسی در منطقه سوریه، اردن مورد توجه است که به نفع اسرائیل و حاکمیت رژیم صهیونیستی در منطقه خاورمیانه در حال وقوع است و این زنگ خطری است که می‌تواند احتمال زمینه‌های پیدایش سفیانی را به عنوان یکی از نشانه‌های حتمی ظهور در پی داشته باشد.
تشریح دو اعتقاد در مورد رابطه ظهور منجی و پایان جهان
وی در پاسخ به این سؤال که آیا با ظهور موعود جهان به پایان می رسد؟ گفت: دو اعتقاد در مورد پایان جهان وجود دارد؛ یکی اینکه برخی از ادیان و مکتب‌های فلسفی معتقدند که جهان عاقبت به خیر نمی‌شود و در نهایت بر اثر یک پدیده طبیعی و یا بمب هسته‌ای و یا برخورد سیاره و یا ستاره ای به زمین جهان نابود می شود. اما باوری که قرآن و روایات اسلامی به ما معرفی می کند این است که جهان عاقبت به خیر می شود؛ شاید در جهان هزاران سال ظلم و ستم و خونریزی و... باشد اما نهایتا آنچه قرآن وعده داده است حاکمیت قسط و عدالت و صالحان و مستضعفان و گسترش نور و فلاح، و نابودی همه ظلمت‌ها است.
این پژوهشگر یادآور شد: شیعه معتقد است که سرانجام جهان به حاکمیت عدالت و قسط منتهی می شود و با ظهور امام مهدی(عج) ظلم با همه مظاهر و مصادیقش در حوزه روابط انسان با خود، انسان با خدا و انسان با دیگران از بین می رود و در همه این سه حوزه عدالت حاکم می شود.
سروستانی تأکید کرد: نکته ای که باید توجه داشت این است که ظهور امام زمان پایان جهان نیست. آنچه بعد از ظهور رخ می دهد یعنی دوره حاکمیت قسط و عدل بسیار طولانی تر از آنچه که بر جهان گذشت. امام مهدی(عج) ظهور می کند و حکومت قسط و عدل خود را بعد از سالها جنگ و درگیری می گستراند و جهان سراسر آرامش و عدالت می شود و بعد از عصر ظهور، عصر رجعت دیگر ائمه اطهار و پیامبر ختمی مرتبت(ص) به جهان آغاز می شود و بعد از اینکه امام مهدی(عج) از دنیا می روند عصر رجعت با بازگشت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) آغاز می شود که ایشان عهده دار کفن و دفن امام مهدی خواهند بود و امام حسین سالها حکومت می کنند تا اینکه دوره رجعت با حضور دیگر ائمه ادامه پیدا می کند و تا قیامت استمرار دارد.
وی در ادامه در مورد توصیه خود به منتظران حضرت مهدی(عج)، به فرازهای پایانی دعای ندبه اشاره کرد و آن را ترجمه ای دیگر از دعای عهد خواند و گفت: تجدید پیمان کردن چیزی جز اطاعت نیست یعنی ما موظفیم که هر روز صبح به امام زمان اعلام کنیم که ای امام شما را پذیرفتیم و حضور شما را باور داریم و در اطاعت شما هستیم و با شما مخالفت نمی‌کنیم. اگر کسی اینگونه زندگی کند و همه تلاشش بر مبنای رضایت امام زمان(عج) و ادای حقوق امام مهدی و دوری از مخالفت با ایشان باشد این منتظر واقعی است.
دکتر شفیعی سروستانی در پایان تصریح کرد: اگر کسی در دوران حیاتش اینگونه زندگی کرد، همواره خود را در بیعت امام زمان بداند و این اطمینان را داشته باشد که هر زمان که امام زمان(عج) ظهور کند حتی اگر این فرد مرده باشد خداوند او را زنده کرده تا در خدمت امام زمان(عج) باشد. وظیفه ما رؤیت و دیدار با امام زمان نیست بلکه وظیفه ما دو چیز بیشتر نیست، یکی معرفت امام زمان(عج) و دوم طاعت ایشان است. اگر به این دو نکته توجه کنیم هم از خطا و انحراف و التقاط در امان می‌مانیم و هم امید داریم که انشاء الله هر زمان که ظهور رخ داد جزو یاران آن حضرت باشیم.
