بازداشت وی با اعتراض شیعیان و واکشن خشونتآمیز دولت همراه بود که به کشته و زخمی شدن چندین نفر انجامید. حسین رویوران، کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که ریشه نارضایتی شیعیان عربستان رفتارهای تبعیضآمیزی است که با آنان میشود. وی تأکید میکند تمام گروههای مذهبی غیروهابی با چنین رفتارهای غیرمنصفانهای روبهرو هستند.
- ناآرامیهایی که اخیراً در عربستان سعودی بر سر بازداشت شیخ نمر رخ داده است، چه ریشه و سابقهای دارد؟
ریشه ناآرامیها بهطور کلی رفتارهای تبعیضآمیزی است که حاکمیت در پیش گرفته است و عموماً شیعیان از آن رنج میبرند. شیعیان شرق عربستان یعنی استانهای احصا و قطیف معمولاً زیر فشار حاکمیت هستند، یعنی استخدام نمیشوند، آزار و اذیت میشوند، آزادی مذهبی آنان در برپایی بسیاری از شعائر ممنوع است، حتی اقامه اذان شیعه با مشکل روبهرو است، در دمام اجازه دفن شیعیان در قبرستان شهر داده نمیشود و مردگان شیعه باید در بیرون از شهر دفن شوند و بسیاری مسائل دیگر. همه اینها میتواند انگیزه مردم برای تغییر وضعیت موجود باشد.
- نارضایتی فقط منحصر به شیعیان است یا گروههای دیگر هم ناراضی هستند؟
نارضایتی محدود به شیعیان نیست، چون در جنوب عربستان یعنی استان نجران و جیزان، اسماعیلیها با همین وضع روبهرو هستند. در عربستان تفکر وهابی حاکم است و اساساً همه گروههای مذهبی مانند شافعیها و مالکیها با توجه به تفاوتهای خود در برداشتهای دینی زیر فشار دولت و عوامل دولت قرار دارند.
- شیخ نمر کیست، چه گرایشهایی دارد و گذشته و جایگاه وی چگونه است؟
شیخ نمر یکی از فضلای شهر عوامیه است که سالها در آنجا نماز میگزارد و مریدان زیادی دارد. این فرد در مبارزه با رژیم پیشقدم بوده و بهدلیل همین مبارزه است که مورد اصابت گلوله قرار گرفت و زخمی و بازداشت شد. بسیاری از ناآرامیهای اخیر در واکنش به بازداشت وی صورت گرفته است.
- موج بیداری اسلامی چه تأثیری بر تحولات داخل عربستان داشته است؟
بیداری بر عربستان تأثیر گذاشته است، اما دولت با اختصاص مبالغ کلانی سعی کرده است این تأثیرگذاری را خنثی کند. توزیع امکانات مالی بهمنظور ساکت کردن افراد صورت میگیرد. دولت عربستان میکوشد با پول، رضایتمندی اجتماعی را بهدست آورد، اما بروز ناآرامی در شرق کشور نشاندهنده شکست این راهکار است.
- برخی محافل پیشبینی کردهاند که با بازداشت شیخ نمر، ناآرامیها گسترش یابد. آیا امکان این امر بهطور بالقوه وجود دارد؟
بله. در مناطق شیعهنشین این امکان کاملاً وجود دارد، زیرا مردم خسته شدهاند. اما تغییر در عربستان زمانی شروع میشود که سنیها علیه نظام قیام کنند و آن را زیر فشار بگذارند.
- شمار شیعیان عربستان چقدر است و چه تبعیضهایی درباره آنان اعمال میشود؟
متأسفانه آمار موثقی وجود ندارد. دولت سعی میکند هیچ آماری درباره جمعیت و درآمد شیعیان ندهد و بسیاری از مسائل را محرمانه نگه داشته است. اما شیعیان مدعی هستند شیعیان اسماعیلی و اثنی عشری 30درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند. این شیعیان عمدتاً در چهار استان کشور هستند، یعنی قطیف و احصا در شرق و جیزان و نجران در جنوب. شیعیان معمولاً نمیتوانند در ادارات دولتی کار کنند و به همین دلیل آنان بیشتر در صنعت یا امور بانکی هستند.