حجتالاسلام و المسلمین مهدی رستمنژاد، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمیة، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در مورد جایگاه امام صادق(ع) در منابع اهل سنت اظهار کرد: درباره زندگی، مناقب و فضائل امام صادق(ع) و تأثیرگذاری ایشان بر فرهنگ اسلامی آثار زیادی در میان شیعه و اهل سنت نگاشته شده است؛ چه کتابهایی که به صورت مستقل و چه مطالبی که به صورت غیر مستقل ضمن کتابهای دیگر نوشته شده، بسیار زیاد است.
وی با اشاره به نمونههایی از این آثار در دوران متأخر گفت: نخست باید به کتاب «الامام الصادق(ع)؛ حیاته و آرائه و فقهه» اثر استاد محمد ابوزهره، از فقها و دانشمندان نامدار اهل سنت در الازهر، اشاره کرد. همچنین میتوان به «الامام الصادق(ع)» اثر استاد منشار عبدالحلیم جندی، عالم دیگر اهل سنت، نیز اشاره کرد. اینها از آثاری است که در زمان ما و مستقلاً درباره امام صادق(ع) از سوی دانشمندان اهل سنت تدوین شده است.
ابوحنیفه: لولا السنتان لهلک النعمان
رستمنژاد در ادامه سخنان خود درباره جایگاه امام صادق(ع) در آثار تفسیری و حدیثی و تاریخی اهل سنت گفت: بسیاری از علمای بزرگ اهل سنت، از متقدمین تا متأخرین، به جایگاه رفیع امام صادق(ع) معترف بودهاند؛ از جمله ابوحنیفه از شاگردان بزرگ امام صادق(ع) و از فقهای چهارگانه اهل سنت درباره امام(ع) گفته است که هرگز در عمر خود فقیهتر و عالمتر از جعفر بن محمد(ع) ندیدم. (تذکرةالحفاظ، ج 1/166)
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمیة افزود: آلوسی از دیگر علمای نامدار اهل سنت در کتاب خود با عنوان «التحفة الاثنی عشریه» میگوید که امام اعظم، ابوحنیفه، افتخار میکند و با زبان فصیح میگوید که «لو لا السنتان لهلک النعمان؛ اگر دوسال شاگردی در محضر امام صادق(ع) نبود، نعمان بن ثابت کوفی (نام کوچک ابوحنیفه) هلاک شده بود.»
امام(ع) در بیان مالک ابن انس
وی افزود: همچنین از عبارات معروفی که درباره جایگاه والای امام صادق(ع) از منظر علمای اهل سنت نقل شده، عبارت مالک بن انس است که میگوید: «ما رأت عین و لا سمعت اذن و لا خطر علی قلب بشر افضل من جعفر بن محمد الصادق(ع) علماً و عبادتاً و ورعاً؛ چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به قلب کسی خطور نکرده، مردی با فضیلتتر از جعفر بن محمد الصادق(ع) از نظر علم و عبادت و تقوی».
نویسنده کتاب «تکرارپذیری حادثه عاشورا» اضافه کرد: جاحظ از مشاهیر علما و ادبای اهل سنت درباره امام صادق(ع) گفته است: «جعفر بن محمد(ع) الذی ملأ الدنیا علمه و فقهه؛ جعفربن محمد(ع) کسی است علم و فقهش دنیا را پر کرده است.»
وی ادامه داد: علاوه بر این افراد نامبرده، بسیاری از مشاهیر دیگر متقدم اهل سنت از جمله شهرستانی (صاحب ملل و نحل)، حافظ ابونعیم اصفهانی، ابن خلکان، ابن حجر عسقلانی، ابن حبان، محمدبن طلحه شافعی، ابن حجر هیثمى، خیرالدین زرکلى، عبدالرحمن بن الجوزى و بسیاری دیگر درباره مقام والای علمی و عبادی امام صادق(ع) مطالبی نگاشتهاند.
احمد امین: وسعت علمی امام صادق(ع) در میان مردم بینظیر بوده است
رستمنژاد با بیان اینکه علاوه بر علمای متقدم اهل سنت، بسیاری از دانشمندان متأخر نیز درباره امام صادق(ع) فراوان سخن گفتهاند، تصریح کرد: احمد امین مصری که از اعلام معاصر اهل سنت است، درباره امام(ع) میگوید: وسعت علم و اطلاع امام صادق(ع) در میان مردم بینظیر بود و او را به سبب صداقتش، صادق میگفتند! که البته ما برای این مطلب دلایل دیگری داریم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه امام صادق(ع) ملجأ و پناهگاه علمای زمان خود شد، افزود: ابن حجر در کتاب خود با عنوان «الصواعق المحرقة علی اهل الرفض و الضلال و الزندقة»(ج 2/576) نکتهای قابل توجه دارد و درباره امام(ع) میگوید: «نقل الناس عنه من العلوم ما سارت به الرکبان و انتشر صیته فى جمیع البلدان؛ مردم به اندازهای از وی علوم نقل کردند که در تمام دنیا منتشر شد و شهرتش سراسر جهان را فراگرفت».
مؤلف کتاب «جلوههای پیام الهی در قرآن» اضافه کرد: عبدالرحمن بسطامی، از علمای حنفی مذهب، در کتاب خود با عنوان «مناهج التوسل فی مباهج الترسل» نکتهای دارد و میگوید: جعفر بن محمد(ع) کسی است که دانشمندان به در خانهاش هجوم میآوردند.
هفتصد حلقه علمی «قال الباقر(ع)» و «قال الصادق(ع)» میگفتند
وی افزود: امام صادق(ع) قبل از آن که حوزه علمی خود را در دو منطقه مدینه (عریض و العوالی) برقرار کند، ابتدا این حوزه را در منزل خود تأسیس کرد. از زمان تأسیس حوزه امام صادق(ع) چیزی نگذشته بود که به نقل برخی از منابع تاریخی، گفتهاند که در مسجد مدینه هفتصد حلقه علمی ـ از مذاهب مختلف ـ همگی «قال الباقر(ع)» و «قال الصادق(ع)» میگفتهاند.