جدول تغییر زمان سفرهای درون شهری؛ تحولات مترو در ۶ سال

به گزارش همشهری آنلاین، ترافیک و تبعات ناشی از آن یکی از دغدغه‌های اصلی پایتخت نشینان است که حالا تبدیل به یک عضو جدایی ناپذیر زندگی‌شان شده، آنقدر که هرکجا قرار است باب گفتگویی باز شود و ارتباطی شکل بگیرد بعد از آب و هوا، ترافیک‌های بزرگ و گره‌های کور آن سر منشا سخن می‌شود.

اگرچه با تولید انبوه خودرو دیگر راهی برای جدایی از این یار دیرینه نیست اما طی 7 سال گذشته ترافیک در تهران شکل دیگری به خود گرفته و به قول مردم کوچه و خیابان، ترافیک ساماندهی و شکیل شده است. خطوط گسترده بی آر تی، ورود اتوبوس‌های خصوصی به ناوگان حمل و نقل عمومی، توسعه شبکه مترو، ساماندهی تاکسی‌های فرسوده و تنوع آن، ایجاد طرح ترافیک و زوج و فرد کردن خودروها، هوشمندسازی خیابان‌ها و معابر اصلی و البته ساخت بزرگراه‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و خیابان‌های جدید بخشی از آنهاست.

برنامه شهرداری تهران برای ترافیک پایتخت

براساس گزارش عملکرد مدیریت شهری تهران که در انتهای سال 1390 منتشر شده است شهردار تهران برای حل معضل ترافیک، سند طرح جامع راهبردی ساختاری شهر تهران را طراحی کرد.

مسئولان ترافیک شهری معتقدند رسیدن به این خواسته اصولا از طریق توسعه یک سیستم حمل و نقل یکپارچه، در دسترس، روان، راحت، ایمن، پاک و معطوف به توسعه اقتصادی تهران امکان پذیر خواهد بود.

مدیریت شهری تهران در سال‌های اولیه، مهم‌ترین اهداف خود در حوزه حمل و نقل عمومی را توسعه حمل و نقل عمومی و ارتقای کیفیت خدمات، ساماندهی جریان‌های عبور و مرور در معابر شهری با الزامات نظام مندی و شهروند مداری، ارتقای فرهنگ ترافیک و ترددهای شهری، افزایش سهم سفرهای غیرموتوری مانند پیاده و دوچرخه و ارتقای فرهنگ حمل و نقل و ترافیک تعریف کرد.

رویکردها و جهت گیری‌ها چه بود

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره می‌گوید: با در نظر گرفتن شرایط موجود و برنامه‌های آینده، رویکردها و جهت گیری‌های اساسی خود را در چندین محور راهبردی براساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک ترسیم و دنبال کردیم. در این زمینه توسعه و ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی با تاکید بر ترویج استفاده از سامانه‌های حمل و نقل ریلی با اولویت مترو و کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی از مهم‌ترین رویکردهای شهرداری تهران در این بخش به شمار می‌رود.

سید جعفر تشکری هاشمی توسعه و ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی و کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از سامانه‌های حمل و نقل ریلی با اولویت مترو، گسترش حمل ونقل پاک و سازگار با محیط زیست با تاکید بر گسترش حرکت پیاده و دوچرخه، توسعه سامانه‌های هوشمند حمل ونقل به ویژه در حوزه کنترل ترافیک، ساماندهی فضاهای عمومی سوار و پیاده شدن مسافر را از دیگر رویکردهای مدیریت شهری عنوان کرد.

ادامه این گفتگو را بخوانید:

• دبیر شورای عالی ترافیک تهران بارها و در مصاحبه‌های مختلف، عملکرد شهرداری تهران را در مدیریت ترافیک در طول 6 سال گذشته نامناسب ارزیابی می‌کند این در حالی است که مدیریت شهری معتقد است که در بحث معضل ترافیک تهران موفق بوده و توانسته تا حدودی در جهت بهبود وضعیت نابسامان پایتخت کمک کند، این تناقض را چگونه پاسخ می‌دهید؟

- سید جعفر تشکری هاشمی: بنده تنها براساس آمار و اطلاعات سخن می‌گویم تا موضوع در افکار عمومی روشن تر شود، مقایسه‌ای سنجه‌های سال‌های مبدا و مقصد یعنی بازه زمانی 1390-1384 حاکی از آن است که متوسط زمان سفر با وسایل حمل و نقل درون شهری از 5.21 دقیقه به 1.25 دقیقه رسیده است. این وضعیت می‌تواند به معنای آن باشد که فزونی سرعت عرضه خودروهای شخصی در قبال توسعه زیرساخت‌ها و سامانه‌های حمل و نقل، همچنان ترافیک را به عنوان یک چالش شهری فراروی شهرداری تهران قرار دهد. در مقابل، اندازه این شاخص در مورد وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری به میزان 5.15 دقیقه، یعنی حدود 10 دقیقه اختلاف با شاخص کلی، نشان می‌دهد که اقدامات 6 سال گذشته در جهت کوتاه ساختن زمان سفر و صرفه جویی‌های حاصل از آن از طریق توسعه حمل و نقل عمومی موثر و کارآمد بوده است.

شاخص‌های کلان بخش حمل و نقل عمومی شهری تهران، سال‌های 1384 و 1390

از سوی دیگر، شاخص تعداد سفرهای روزانه حکایت از آن دارد که سامانه حمل و نقل عمومی به تدریج جایگاه بهتری در ارائه خدمات سفر یافته و رشد قابل ملاحظه سفرهای حمل و نقل عمومی طی دوره 6 ساله سبب شده است تا سهم این بخش از حدود 6.47 درصد سال 1384 به 5.54 درصد در سال انتهایی دوره، یعنی سال 1390 برسد. در این میان، 2.5 برابر شدن سهم مترو در سفرهای درون شهری و رشد سهم اتوبوس رانی تا سطح 23 درصد تاثیر بسزایی در این تحول داشته است.

• بگذارید جزئی تر در این بخش وارد شویم و اجزای ناوگان حمل و نقل عمومی را به شکل بخشی ارزیابی کنیم، ابتدا مترو را ارزیابی کنیم، مترو تهران جدا از اختصاص نیافتن بودجه و ناهماهنگی دستگاه‌های دولتی در این بخش، در سال 84 چه بود و هم اکنون چیست؟

- تمهیدات شهرداری تهران طی سال‌های 1386 تا 1390 شامل تلاش برای تامین منابع مالی، بهره گیری از فناوری‌های پیشرفته در حفر و ساخت تونل، سرمایه گذاری در تولید داخلی واگن و لوکوموتیو و برخی تدابیر دیگر سبب شد ظرفیت اجرایی توسعه و بهره برداری از خطوط به حدود 15 کیلومتر در سال برسد. حاصل این اقدامات افزایش طول خطوط مترو به 140 کیلومتر در پایان سال 90 بوده که بیانگر اجرای برنامه توسعه حمل و نقل ریلی شهر تهران مطابق برنامه راهبردی و چشم انداز بخش است. این تحول کمی مثبت به معنای رشد 57 درصدی طول خطوط و رشد حدود 105 درصدی ایستگاه‌ها در بازه زمانی 1390- 1384، افزایش نرخ دسترسی شهروندان به مترو را نشان می‌دهد. در حقیقت، با رشد قابل ملاحظه ایستگاه‌ها از 31 در ابتدای دوره به 84 ایستگاه در پایان دوره سبب شده تا نسبت ایستگاه به طول خطوط از 1 به 5.2 کیلومتر به شاخص 1 به 6.1 کیلومتر کاهش یابد که مترادف با تسهیل دسترسی شهروندان به مترو در فواصل کوتاه‌تر است.

• در بخش زیربنایی فعالیت‌ها به چه شکل بوده است؟ آیا تمام امکانات مترو همچنان وارداتی است؟

- خیر. بررسی‌های ما از عملکرد توسعه ناوگان متروی تهران نیز در طول این 6 سال بیانگر افزایش 3.2 برابری واگن یک طبقه، رشد 2.3 برابری واگن دوطبقه و رشد 7.2 برابری لوکوموتیوها است و تامین تسهیلات سفر بیشتری را نشان می‌دهد. در جهت خوداتکایی و تقویت تولید ملی نیز با تاسیس شرکت واگن‌سازی تهران و افتتاح کارخانه تولید واگن در سال 1385، بهره‌برداری از اولین دستگاه قطار یک‌طبقه فولادی ساخت داخل در مردادماه 1389 تحقق یافت و نخستین دستگاه قطار یک طبقه آلومینیومی در اردیبهشت ماه 1390 با استفاده از دانش مهندسان داخلی تولید شد. در پی این امر، قرارداد طراحی و تأمین 455 دستگاه واگن یک ‌طبقه، 160 دستگاه واگن دوطبقه و 38 دستگاه لکوموتیو با شرکت یادشده منعقد شده است.

از سوی دیگر، رویکرد شهرداری تهران در توسعه زیرساختی مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته و تجربه سال‌های اخیر در خطوط پنجگانه نخست مبنایی شد تا ساخت تونل‌ها در خطوط 6 و 7 متروی تهران به روش مکانیزه و با استفاده از 3 دستگاه حفار
نوع متعادل کننده فشار زمین برنامه ریزی و انجام شود. پس از حفاری تونل به وسیله دستگاه حفار و متناسب با پیشرفت کار، قطعات پیش ساخته بتنی جداره نهایی تونل (سگمنت) توسط همین دستگاه نصب می‌شود. کارخانه‌های سه گانه تولید سگمنت، واحدهای صنعتی پیشرفته‌ای هستند که به منظور تولید قطعات بتنی جداره تونل‌های مترو، به عرض 5/1 متر و با مقاومت بالا در سال 1388 تکمیل و راه اندازی شده‌اند.

• یکی از موضوعات مورد انتقاد دولت این است که قرار بود مترو تهران یک سوم سفرهای درون شهری را پوشش دهد اما هم اکنون این رقم هنوز محقق نشده است.

- اینگونه نیست، بر اساس ارقام موجود، در حالی که طی سال‌های گذشته، حجم جابه جایی مسافران با مترو از 3 میلیارد نفر گذر کرده، این رقم در سال 1390 بالغ بر 568 میلیون نفرسفر بوده و بیشترین میزان جابه جایی را نشان می‌دهد.

آمار سالیانه جابه جایی مسافران مترو از سالهای 1384 تا 1390

• از نظر اقتصادی مترو چه میزان صرفه جویی ملی را بدنبال داشته است؟

- در بعد اقتصادی، تقویم ریالی صرفه جویی‌های حاصل از خدمات مترو با روندی فزاینده طی سال‌های اخیر افزایش یافته و براساس اطلاعات موجود از حدود 4700 میلیارد ریال در سال 1387 به بیش از 10 هزار میلیارد ریال در 1390 رسیده و در مجموع 6 سال بیش از 43 هزار میلیارد ریال صرفه جویی برجای گذاشته است.

ادامه دارد...