الله رمضونی
از جمله مراسم مردم کرمان درماه رمضان، الله رمضونی است. عدهای از جوانان هر محله در این رسم گرد هم میآیند و شبهای ماه رمضان بر در خانهها میزنند و با اذن صاحبخانه قطعه شعری را به این مضمون میخوانند:
اللهالله رمضون / شیخ شیدهالله باس خزون/ رمضون اومده خوش نومش کنید/ گو و گوساله بقربونش کنید/ گو و گوساله که دستت نرسید/ خروس یکساله قربونش کنید
تو که خیر دادی با ناز و نیاز / پیش پیغمبر باشی سرفراز / این در خانه رو ور (به) روزه/ صاحب این خونه مخمل دوزه/ این در خونه که رو ور مشهده/ صاحب این خونه داماد نشده
بله بله بله بله /سلام کردم که سلامت باشین/ زیر لم سبز محمد باشین / شیر علی، شیر علی یا صاحب شیران علی / این خونه که روبر روزه / صاحب خونه که مخمل دوزه / شیر علی، شیر علی یا صاحب شیران علیما از آن بالای بالا اومدیم / ما از اون صندوق اعلاء اومدیم داره میباره دانه دانه / اول آمدیم زدولتخانه/ سلام کردیم که سلامت باشین / زیر علم سبز محمد باشین / یا ثوابی، یا گناهی، یا کاسه آبی
اللهرمضونی بیشتر در طول شبهای ماه رمضان توسط جوانان و نوجوانان انجام میگیرد و بدین طریق است که عدهای از این جوانها به در خانهها میروند، اشعاری میخوانند و صاحبخانه در خانه را باز میکند یا از بالای پشت بام خانه یا دیوار، روی آنان آب میریزد و بر این باورند که آب باعث شعف و شادی و خوشحالی میشود.
پس از اینکه شعرخوانی تمام شد صاحبخانه هدایایی که بستگی به توان مالیاش دارد ازجمله خوراکی یا پول یا هر چیز دیگری به جوانان میدهد و آنها برمیگردند.
کسی نمیداند که این سنت چند سال پیش برگزار میشده اما آنچه مسلم است اینکه قدمت آن بیش از 100سال است.
در سنت اللهرمضونی در هر گروه یک سرگروه و یک انباردار وجود دارد که سرگروه شعر میخواند و صندوقدار هدایای صاحبخانه را دریافت میکند و در پایان نیز این هدایا بین مستمندان هر محله تقسیم میشود. این سنت همچنان در شهر کرمان ادامه دارد.
کلیدزنی
از سنتهای دیگر مردم کرمان که همچنان انجام میشود کلیدزنی است. در این رسم، خانمی در طول شب با پوشاندن خود با چادر بهطوری که دیده نشود سینیای را که در آن آینه، سرمهدان، نبات یا شیرینی و قرآن کریم قرار گرفته است بهدست میگیرد و به در خانههای اهالی محله میرود.
گفته میشود، در کلیدزنی اجراکننده باید از قبل نیت کرده باشد که هدایا را صرف امری خیر کند. البته عدهای بر این عقیدهاند که برخی از زنان چهره خود را کاملا میپوشانند و الکی بهدست میگیرند و پشت در خانههای همسایهها و اهالی یک محله نشسته و با کوبیدن ضرباتی بر آن صاحبخانه را به دادن کمکهای مالی دعوت میکنند.
اگر از سوی صاحبخانه پاسخهایی چون «چراغ بیاور» یا «قند و شیرینی بیاور» داده شود در این صورت زن کلیدزن امیدوار شده و کمکهایی را دریافت میکند درغیر این صورت محل را ترک میکند.
کلیدزنی بیشتر در شبهای قدر و از نیمه دومماه رمضان شروع میشود. البته گاهی دیده شده که در نیمه اول نیز کلیدزنی انجام میگیرد ولی آنچه بیشتر رایج است نیمه دوم و شبهای قدر است.
صرف اینکه کلیدزن فقط زن باشد درست نیست و کلیدزن میتواند مرد هم باشد اما از آنجا که چادر پوشیده است مردم فکر میکنند که زن است.
در سنت کلیدزنی، کلیدزن یک الک برمیدارد و داخل آن شیرینی یا نبات، سرمهدان، آینه، قرآن و یک کلید چوبی میگذارد و به در هر خانهای که رسید با کلید چوبی به در خانه یا الک میزند تا صاحبخانه در را باز کند.
صاحبخانه برای روشنایی در آینه نگاه میکند، برای شیرینکامی از نبات یا شیرینی، از سرمه برای شادکامی به چشم میزند و بعد از اینکه این کارها را انجام داد، مقداری وسیله نیز داخل الک میگذارد.
کلید زن نباید تا آخر این برنامه حرف بزند (به خاطر اینکه شناخته نشود حرف نمیزند) و در پایان صاحبخانه که میداند کلیدزن برای طلب حاجت آمده، میگوید: انشاءالله حاجت روا بشید.
رسم بیست و هفتم ماه رمضان
از دیگر مراسمماه رمضان در کرمان، رسم بیست و هفتم ماه رمضان است. در روز 27رمضان بین نماز ظهر و عصر، بیشتر خانمها کیسهای از پارچه سفید میدوزند و در داخل آن پول میگذارند و در آن را میدوزند و برای برکت روزی و پولشان، آن را داخل خانه نگهداری میکنند.
در کرمان اگر کسی قرار است پارچهای برای خیاطی آماده کند در همین روز 27ماه رمضان آن را در مسجد برش میزنند (البته دخترهای دم بخت این کار را انجام میدهند) و سنت آن بدین گونه است که چادر را برش میزنند و هفت نفر خانم که نامشان فاطمه است باید این چادر را برای آن دختر کوک بزنند تا بختش گشایش یابد و اعتقاد دارند که با این کار مرد زندگی آنان پیدا میشود.
در همین روز پس از نماز ظهر و عصر، کسانی که مشکل دارند، برای گشایش کار یا مشکلاتشان 40دانه جو جدا و به هرکدام از این جوها یک قلهوالله و در مجموع 40 قلهوالله میخوانند و با آب وضو تا 3روز آنها را خیس میکنند و بعد از 3روز جوها را میکارند و هر روز با آب وضو به این جوها آب میدهند و باورشان این است که گرهی از مشکلات آنان برداشته میشود و گشایش در مشکلاتشان ایجاد میشود.
منبع: همشهری، شماره 5736، صفحه 18