- ایده راه‌اندازی باغ‌موزه دفاع‌مقدس در تهران چطور شکل گرفت؟ شاید بیان تاریخچه‌ای از شکل‌گیری آن به شروع خوبی باشد.
بعد از پایان یافتن دوره دفاع‌مقدس، ما نمایشگاه و جایگاهی را که بتواند عظمت و روح دفاع‌مقدس را به اطلاع مردم برساند در اختیار نداشتیم. هرچقدر هم بعد از آن سعی شد که یک نوع قالب و یک نوع رفتار از دفاع‌مقدس به اطلاع مردم رسانده شود، امکان‌پذیر نشد؛ یعنی مردم به‌خاطر دارند که به روش‌های مختلف و تحت عنوان نمایشگاه جنگ و نمایشگاه دفاع‌مقدس، موضوعات و برنامه‌هایی آماده و ارائه می‌شد، اما بیشتر ناظر به ارائه ابزار و ادوات جنگی بود، درحالی‌که هیچ‌گاه دفاع‌مقدس، صرفاً نشأت‌گرفته از رویارویی ابزار و سلاح نبود و ما همیشه به لحاظ نیروی انسانی و تجهیزات و امکانات مختلف نسبت به دشمن فاصله‌ای معنادار داشتیم. لذا باید قالب و مفهوم جدیدی شکل می‌گرفت تا بتوان معارف و الهامات دفاع‌مقدس را با رویکرد هنری به نمایش گذاشت.
متأسفانه بعد از دوران دفاع‌مقدس تا به امروز این روند ادامه داشته است. بنده قصد انتقاد ندارم اما طی دوره‌های مختلف و با وجود سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیاد در بخش‌های صنعتی، فرهنگی و... شاید نسبت به این موضوع، توجه لازم نشد به‌گونه‌ای که ما تا به امروز که نزدیک به 24سال از پایان جنگ می‌گذرد، هنوز موزه‌هایی که بتواند ابعاد روحی و روانی و معنوی رزمندگان اسلام را به سمع و نظر مردم برساند، در اختیارنداشتیم. گرچه این موضوع در ذهن فرماندهان و متولیانی که نسبت به جنگ ارزش و اهمیتی قائل هستند، همواره به‌عنوان یک آرزو مطرح بوده، اما تحقق نیافته بود. با این حال چندسال پیش، دوستان ما در شهرداری مطلع شدند که اراضی عباس‌آباد در اختیار سازمان‌های دولتی قرار گرفته است درحالی‌که شهر تهران نیازمند یک مجموعه فرهنگی بزرگ است و نیاز به این امر در آن زمان احساس می‌شد. این پیشنهاد، خدمت مقام معظم رهبری ارائه شد و توجه ایشان، سبب شد تا این زمین‌ها به قطب فرهنگی تهران تبدیل شود و اکنون در جوار باغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت، در آینده‌ای نزدیک، باغ کتاب، موزه جواهرآلات، باغ هنر، تهرانسرای قرآن و درنهایت بزرگ‌ترین آمفی تئاتر کشور به بهره‌برداری خواهد رسید. ضمن اینکه بعضی اماکن مورد اشاره ساخته شده و آماده افتتاح هستند، باید گفت باغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت در واقع گل سرسبد این اراضی خواهد بود.
- این باغ‌موزه چگونه خود را نسبت به سایر موزه‌های دفاع‌مقدس موجود در کشور متمایز می‌کند؟
می‌توان گفت آنچه در اینجا ارائه می‌شود، استفاده درست و دقیق از اطلاعات و مستندات تاریخ دفاع‌مقدس است. دوم اینکه در این اقدام ما با بهره‌گیری از ابزاری کارآمد سعی کرده‌ایم آن روح حماسی و معنوی را به خوبی ارائه دهیم. جمع‌بندی این بود که اگر قرار باشد موزه‌هایی ساخته شوند که بخواهند همان ابعادفیزیکی و حجمی و تجسمی را نشان دهند، باز روح دفاع‌مقدس حلقه گم‌شده ما خواهد بود. بنابراین دوستان که موزه‌های زیادی را از نزدیک مورد بررسی قرار داده بودند، به یک پیشنهاد و راهکاری رسیدند که اگر بخواهند ابعاد مختلف دفاع‌مقدس را روشن کرده و به رویکردها و ابعاد ویژه آن اشاره کنند، منطقی این است که از ابزاری استفاده کنند که بتواند این کارکردهای مختلف را به‌نمایش بگذارد. لذا قالب ارائه کار درباغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت، استفاده از نمایشگرها و ویدئو پروژکتورهای متعددی شد که می‌تواند مستندات دفاع‌مقدس را که برخوردار از روح معنوی و سلحشوری است ارائه دهد و این در نوع خود ابتکاری جالب توجه است.
- در این موزه تا چه اندازه رزمندگان و بسیجیان به نقش‌آفرینی می‌پردازند و آیا اصلا به آنها پرداخته شده است؟
ما افراد بسیاری داریم که به جبهه نیامدند اما کاری که در پشت جبهه انجام می‌دادند کمتر از اقدام یک رزمنده تلقی نمی‌شود و طیف‌های مذهبی و حتی اقلیت‌های دینی هم در آن حضور داشته‌اند. لذا تلاش و سعی ما در گام نخست برقراری ارتباط با تمامی عزیزان و خانواده‌های معظم شهداست که می‌تواند پیوندی مستحکم با ایشان را موجب شود. قصد داریم در این ارتباطات گروه‌هایی را که کمتر از آنان نام برده شده مورد تقدیر قرار دهیم و در دورنمای فعالیت‌های ما این موضوع، جزو وظایف جدی تلقی شده است. معتقد هستیم که روح دفاع‌مقدس نه‌تنها تاریخ‌ساز بلکه تمدن‌ساز است. ابعاد معنوی و ارزش‌هایی وجود دارد که اگر به‌خوبی مورد توجه و التفات قرار گیرند، می‌توانند راه بسیار خوبی برای پیشبرد ابعاد اخلاقی مردم باشند. با این نگاه، ما درواقع قصد ترویج معارف دفاع‌مقدس را داریم. لذا اگر شما به وجه تسمیه و نام موزه دقت کنید، موزه را به نام «باغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت» نامیده‌ایم. بی‌شک بخشی از این ترویج درحوزه ساختاری و فیزیکی موزه است و بخشی از آن هم ناظر به ارتباط مکاتباتی و مجازی با اقشار مختلف مردم است که‌ان‌شاءالله می‌تواند تأمین‌کننده ترویج فرهنگ مقاومتی که عرض کردم باشد.
- شما برای جلوگیری از تحریفات و تغییراتی که به مرور زمان در عرصه دفاع‌مقدس پدیدار شده است، چه چاره‌ای اندیشیده‌اید؟
امروزه الحمدلله، رزمندگان، افراد مطلع و آگاه و علاقه‌مند در جامعه حضور دارند و سعی دارند تا تاریخ دفاع‌مقدس را از هر گزندی حفظ کنند اما معلوم نیست که این شرایط در آینده وجود داشته باشد؛ یعنی عده‌ای از رزمندگان بار سفر بسته و ممکن است بخشی از دفاع‌مقدس در اذهان و خاطره‌ها فراموش شود و ممکن است که خدای ناکرده بخشی از اطلاعات دفاع‌مقدس مورد تحریف قرارگیرند؛ بنابراین بهره‌گیری از افراد مطلع و آگاه و ایجاد هیأت امنایی متشکل از افراد حقیقی و حقوقی که عضویت آنان به تصویب مقام معظم رهبری رسیده است، خواهد توانست از این تحریفات جلوگیری کند.
- نقطه تمرکز اصلی پیونددهنده تلاش‌ها جهت راه‌اندازی باغ‌موزه دفاع‌مقدس در تهران کجا بوده است؟
در کنار مهجور بودن برخی ابعاد دفاع‌مقدس وجود اعتقاد و علاقه فرماندهان و مردم به ایجاد مبنایی برای ارائه کارکردهای اخلاقی و معنوی و شناخت و نیز حضور دکتر قالیباف به‌عنوان یکی از فرماندهان عالی دوران دفاع‌مقدس که از معتقدان جدی به امام(ره) هستند موجب شد تا در این عرصه ورود یابند. ایشان احساسشان این بود که خدمات شهرداری تهران تأمین‌کننده رفاه عمومی و اجتماعی است. به اعتقادات مذهبی مردم توجه و قرار شد تا به این ترتیب به گوشه‌ای از این خدمات بی‌شائبه شهیدان معظم و رزمندگان معزز ادای دین شود و این از اولویت‌های فعالیت‌های شهرداری تهران است، از این‌رو به تعبیر ایشان، با نگاه جامع مدیریت شهری که در برگیرنده ارتقای سطح اعتقادی و تعمیق فهم و اندیشه دینی مردم، اقدام به ساخت باغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت شد.
- آیا نماد و شاخص‌های ویژه به‌عنوان« المان» برای باغ‌موزه دفاع‌مقدس درنظر گرفته شده است؟
ما در پایان باغ‌موزه، نیازمند یک نماد مقاومت بودیم که تجدید میثاقی با شهدا باشد. احساس ما آن بود که این نمی‌تواند یک سالن یا یک فضای فاخری باشد که روحی در آن حاکم نیست. احساس کردیم بهترین مکانی که می‌تواند این بازتاب را به‌وجود آورد مسجد جامع خرمشهر به‌عنوان نماد مقاومت مردم ایران است. بنابراین مسجد خرمشهر در ابعاد یک‌به‌یک و در ابعاد واقعی با همان معماری و کاشی و زیرساخت در اینجا ساخته شد که مردم در پایان بازدید بتوانند نماز شکر به‌جا آورند.
- در روند ایده‌پردازی تا راه‌اندازی باغ‌موزه، نحوه همکاری سایر سازمان‌ها با باغ‌موزه چگونه بوده است؟
ما در برخورد با یک لطف بی‌شائبه و همکاری فوق‌العاده مواجه بودیم؛ یعنی کسانی که به دفاع‌مقدس علاقه‌مند بودند، وقتی به اینجا آمده‌اند، دیده‌اند که یک قاب زینتی و فاخر شکل گرفته که می‌توانند خودشان و اقداماتشان را در دوران دفاع‌مقدس به خوبی در آن نشان دهند اما یک انتقاد وجود دارد و من باید این را عرض کنم. ما افرادی را می‌شناسیم که به واسطه دفاع‌مقدس در مصدر اموری واقع شده‌اند ولی حتی یک دفعه هم راضی نشده‌اند به اینجا بیایند. در واقع احساس آنها این بوده که دفاع‌مقدس هر آنچه هست، مربوط به ماست و دیگری در این حوزه نباید وارد شود. بنابراین ما را از اطلاعات خودشان محروم کردند.
به لطف خداوند تبارک و تعالی کارها پیش رفت؛ یعنی ما تا به امروز حتی به اندازه یک ذره احساس نیاز به‌دلیل نیامدن فرد یا افرادی نداشته‌ایم ولی عرض می‌کنم که متأسفانه آن عده نیامدند و حتما این اشکال به آنها وارد است. البته امیدوارم که آنها هم از معنویت حاکم بر فضای دفاع‌مقدس بهره‌مند شوند و ان‌شاءالله در آینده شاهد همکاری‌های آنها باشیم اما متأسفانه تا الان اینگونه بوده است. برخی در این زمینه ما را از اطلاعات دفاع‌مقدس بی‌بهره گذاشته‌اند. البته جا دارد از آنهایی هم که صادقانه حضور یافتند ازجمله بنیاد شهید، به‌ویژه معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی و نیروهای ارزشمند جهادکشاورزی و بسیاری از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها و نمایندگان محترم مجلس شورای‌اسلامی، نمایندگان محترم اقلیت‌های مذهبی و... تشکر و قدردانی کنم؛ چراکه صمیمانه در این مسیر گام نهادند. امیدوارم با ارتباطی که ما با مردم و جمیع رزمندگان و خانواده‌های ایثارگران و... برقرار می‌کنیم، مستندات و مجموعه اطلاعاتی را که مورد نیاز و مطالبه باغ‌موزه دفاع‌مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت است تأمین کنیم.
