«تا یک بشمار» به کارگردانی زهرا صبری، سه بازیگر دارد که در طول نمایش از گل چیزهای مختلفی خلق میکنند؛ از انسان و حیوان گرفته تا مصنوعات بشری همچون هواپیما و قطار. از اینرو شاید نتوان بهصراحت گفت این نمایش، یک نمایش عروسکی است اما هر چه هست نمایش خلاقانهای است که در فضایی بیزمان و بیمکان، بدون روایت و داستان، از آفرینش و زندگی میگوید. تا یک بشمار، به کمک تصویر و مجسمههای گلی با مخاطب ارتباط میگیرد و نیازی به کلام ندارد. همین مزیت، سبب شده که هرکسی با هر میزان دانش و از هر فرهنگی با این نمایش ارتباط برقرارکند؛ چنانکه اجرای آن در مسکو با استقبال زیادی روبهرو شد و مخاطبان روس مشتاقانه تماشایش کردند. تا یک بشمار، نخستین یا آخرین تئاتر ایرانی نیست که در کشورهای مختلف مورد توجه قرار میگیرد و مخاطبانی از طیفهای متفاوت را بهخود جذب میکند؛ این خاصیت همه نمایشهایی است که درک آنها مبتنی به کلام نیست.
مخاطب از نوعی دیگر
در میانگونههای مختلف تئاتر، آندسته از نمایشها میتوانند مرزها را پشت سر گذاشته و با هر مخاطبی ارتباط برقرار کنند که نیازمند کلام نباشند. تئاترهای عروسکی و خلاقانهای مانند تا یک بشمار گفتنیها را به نمایش نمیگذارند؛ آنها دیدنیها را نشان میدهند و حسهای مشترک را بیدار میکنند. از اینرو این دسته از نمایشها امکانی بالقوه هستند در مسیر جذب مخاطب بیشتر برای تئاتر و گفتن حرفهای جهانی به مخاطبانی از سراسر دنیا. اما متأسفانه تعداد آثاری از این دست در مجموع نمایشهایی که در طول یک یا حتی چند سال در کشورمان تولید میشوند، بسیار محدود است. البته طبیعی است که خلاقیتها همیشه بروز نمیکنند و هر نمایشی نمیتواند و نباید کلام و بیان را نادیده بگیرد و تنها به ایجاد فضا و حسوحالی ملموس برای مخاطب بسنده کند؛ با این حال نمایشهای عروسکی از نوع کلاسیک یا خلاقانه، یک فرصت قابلتوجه برای گسترش و عرضه تئاتر ایرانی در سراسر دنیا بهحساب میآیند و لازم است مدیران و متولیان تئاتر کشور به این دست آثار توجه بیشتری داشته باشند و آنها را تجربههایی گذرا فرض نکنند که برای مدتی در سالنی به نمایش درآیند و فراموش شوند.
امکانات از نوعی دیگر
قابلیتهای نمایشهای عروسکی در جلب مخاطب و فراگیری تئاتر برکسی پوشیده نیست. متولیان تئاتر کشور هم به این امر وقوف دارند اما سهم تئاتر عروسکی از همه برنامههای حمایتی، تنها یک جشنواره است که با گذشت 14دوره، هنوز تأثیری قابل اعتنا بر جریان تئاتر عروسکی در کشور نداشته است. نمایشهای عروسکی بهخصوص آندسته از این آثار که مخاطبان بزرگسال را هدف قرار میدهند، پراکنده و نابسامان اجرا میشوند؛ چراکه اصولا متولیان تئاتر برای این دسته از آثار نمایشی برنامهای ندارند و امکاناتی را برای تولید و عرضه آنها درنظر نگرفتهاند. در تمام سالهایی که جشنواره تئاتر عروسکی برگزار شده باوجود مدیریت افراد مختلف بر تئاتر کشور، هرگز نگاه ویژهای به رونق نمایشهای عروسکی وجود نداشته و اقدامی اساسی و ماندگار برای گسترش اینگونه نمایشی صورت نگرفته است. نمایش عروسکی در کشور ما حتی به اندازه دیگر گونههای نمایشی هم از امکانات موجود برخوردار نبوده چه رسد به توجه بیشتر و داشتن برنامههای هدفمند. نمایش عروسکی در کشورمان فقط و فقط به همت گروههایی که در این زمینه فعال هستند، به حیات خود ادامه میدهد.