اگرچه این بازتاب در مقایسه با جنجال رسانه‌ای و هجمه سنگین تبلیغات سوء پس از دستگیری این ملوانان علیه جمهوری اسلامی ایران خفیف تر بود، اما برخی تحلیلگران غربی که اندکی به بیان وقایع آنگونه که حقیقت دارد، متعهدترند با ستایش ایران از اتخاذ چنین تدبیری، آن را نشانه ای از جواب دادن ایران به دیپلماسی و گفتگوی رو در رو توصیف می‌کنند.
ریچارد مورفی – دستیار سابق وزیر خارجه آمریکا – از این دسته کارشناسان آمریکایی است. وی که پیش از این سفیر کشورش در عربستان سعودی، موریتانی و فیلیپین نیز بوده است در گفتگویی با جواد حمیدی همکار گروه بین‌الملل همشهری نظر خود را درباره ماجرای دستگیری این ملوانان انگلیسی بیان کرده است.
- نظر شما درباره ماجرای دستگیری این چند ملوان انگلیسی چیست؟
دستگیری 15 ملوان انگلیسی توسط نیروی دریایی ایران اگرچه در ابتدا بسیار عجیب و جنجال بر انگیز می‌نمود اما به عقیده من اتفاقی بود که می‌توانست برای هر کشوری بیفتد.
باید به این نکته توجه داشت که این اتفاق نخستین باری نبود که روی می‌داد و تکرار اشتباهاتی این چنینی آن هم در شرایطی که انگلیس متحد امریکا در عراق است و از طرفی از پیش قراولان فشار به ایران در خصوص برنامه هسته ای این کشور، طبیعتا ماجرا شکل دیگری به خود می‌گیرد و از یک اشتباه ساده خارج می‌شود.
فکر می‌کنم اگر غرب و به ویژه بریتانیا از همان ابتدا مجاری غیرعلنی دیپلماتیک و مرسوم در این موارد را پیش می‌گرفتند شرایط و بحران تا این نقطه نیز پیش نمی‌رفت.
- آیا فکر نمی‌کنید جنجال آفرینی و هیاهوی تبلیغاتی در این موارد تنها شرایط را وخیم تر می‌کند؟
دقیقا. همانگونه که اشاره شد بنظر می‌رسید همچون دفعات قبل ایران در صورت شنیدن توضیحی منطقی و شاید عذر خواهی تلویحی، با آزاد کردن این تفنگداران دریایی مشکلی نداشت؛ اما آنچه تهران را به مقابله با غرب مجبور کرد همین جاروجنجال بی مورد بود. تهران حتی می‌توانست بر اساس قوانین بین‌الملل به محاکمه این نظامیان بپردازد که البته این اتفاق نیفتاد.
- برخی در خارج از ایران معتقدند فشار جامعه بین‌الملل موجب شد ایران به آزاد سازی این ملوانان مبادرت ورزد. نظر شما چیست؟
البته افکار عمومی‌و فشار ناشی از آن همواره بر روند امور تاثیر گذار است. حال اگر این فشار از جانب افکار عمومی جامعه بین‌الملل باشد طبعا تاثیر آن بیشتر خواهد بود. ایران نیز به هیچ وجه حاضر نبود وجهه خود را برای دستگیری چند ملوان به خطر بیندازد.
اما اگر منظور شما این است که آیا مداخله کشورهای دیگر آن هم به شکل منفی و با زبان زور در این موارد کمکی می‌کند یا خیر باید بگویم خیر. دست کم در مورد ایران خیر. ایران در جریان برنامه هسته‌ای خود نشان داده است که زیر بار حرف زور نمی‌رود.
لحن تند برای مثال اتحادیه اروپا تنها می‌توانست به عصبانی تر شدن ایران بینجامد. دیدیم که سرانجام مسیر دیپلماسی و گفتگوی مستقیم لندن و تهران توانست مشکل را حل کند و نه تهدید اتحادیه اروپا.
معتقدم در این شرایط اگر قرار است مداخله‌ای صورت گیرد با رعایت اصل میانجی‌گری و به دور از زبان تهدید باشد.
- آیا می‌توان از این اقدام مثبت ایران در آزاد سازی این ملوانان اینطور استنباط کرد که ایران در سایر امور موجود و مورد اختلاف با غرب همچون بحران هسته‌ای به دیپلماسی پاسخ مثبت می‌دهد؟
سئوال جالبی است. می‌توان اینگونه استنباط کرد. ایران پیش از این نشان داده بود که به راه های دیپلماتیک پاسخ مناسب می‌دهد. هنگامی‌که گفتگوی مستقیم با ایران موجب می‌شود بحران تفنگداران دریایی بریتانیا به خوبی پایان یابد دلیلی ندارد فکر کنیم این مسیر درباره برنامه هسته ای پاسخ نخواهد داد.
حتی می‌توان به این اقدام ایران بعنوان نشانه‌ای از آمادگی این کشور برای مذاکره و توافق بر سر بن بست هسته‌ای نگریست.
