واقعه کشتار کودکان در مدارس آمریکا یا شلیک در بیمارستان برای چندمین بار مباحث آسیب‌شناسی اجتماعی را در رسانه‌ها زنده کرده است و کارشناسان در حال تبیین و تفسیر علل اینگونه رفتارهای نوپدید هستند.ما در اینجا عرصه بررسی‌های چرایی قضیه را به شایستگان بحث سپرده و براساس تجربیات و مطالعات پیشینه‌ای به عواقب و پیامدهای برداشت سوگیری‌شده و غلط و تفسیرهای بدون استناد و منطق به‌صورت نکات تاکیدی می‌پردازیم.
یافته‌های جامعه‌شناسی رسانه و ارتباطات نشان داده است که بزرگ‌نمایی و سیاه‌نمایی تبلیغاتی وضعیت اجتماعی سایرین برخلاف انتظار ما را از عواقب مشابه مصون و برحذر نخواهد داشت، بلکه ذهن‌های بیمار و افراد در معرض آسیب دیگر جوامع را به فکر آفرینش چنین صحنه‌هایی به‌عنوان برون‌رفت از فضای جنون‌آلود خود قرار می‌دهد و به قول مشهور باید دانست که «شترجنایت» همیشه در خانه دیگران نخواهد خوابید.
بهترین کار برای پیشگیری از شکل‌گیری هراس اجتماعی در وضعیت‌های بحرانی و مشابه پاسخگویی سریع و صادقانه مقامات مسئول حداقل در کلیات قضیه است، زیرا هرچقدر اهمیت موضوع برای جامعه بالا باشد و ابهام در پاسخگویی زیاد، تولید شایعات شاخ‌دار هم بیشتر خواهد شد و شما باید مرتبا آنها را تکذیب کنید و صدها دلیل برای اثبات ادعای خود ارائه دهید.
آزمایش در علوم تجربی روی مواد، راحت‌تر از آزمایش در علوم انسانی و روی بنی‌بشر است و به همین دلیل با لحاظ احساس همدردی با خانواده‌های حادثه‌دیدگان، بررسی و مطالعه روی یافته‌های محققان در حوادث رخ‌داده، بهترین فرصت را برای محققان به‌عنوان افراد تصمیم‌ساز سیاستمداران فراهم می‌آورد. البته پرواضح است که هر رویدادی را باید در بافت اجتماعی رخ‌داده آن تفسیر کرد ولی می‌شود با بومی‌سازی نتایج به یک برآورد تقریبی دست یافت.
انزوا و تنفر اجتماعی و در مواقعی واکنش‌های هیجانی شاخص‌های خوبی برای این هستند که ببینیم خطاهای برداشتی ما درخصوص همدیگر به چه میزان است. تلاش برای دستیابی به ارزش‌های مادی و موفقیت در یک سیستم فاسد بر تمام شئون زندگی غلبه کرده و انسان‌هایی را که به هر دلیل از این مسابقات خسته شده یا حقشان را خورده‌اند به مرز جنون و دیوانگی می‌کشاند. تنها راه رهایی از تمام استرس‌های بشری تغییر ملاک‌های خوشبختی است؛ رسالتی که انبیا برای نیل به آن کوشیدند ولی ما در عرصه عمل به‌آن، به میزان تکرار شعارش موفق نبوده‌ایم.
پیروی بی‌چون‌وچرا و محض از آرمان‌های دنیای مدرن ما را به آنجایی خواهد رساند که امروز در قبله آمریکا رخ می‌دهد اگر خواستار این آینده نیستیم باید قبله‌مان را تغییر دهیم.بسیار شنیده‌ایم که پشت‌سر جلوگیری از فروش سلاح گرم کارتل‌‌های تجاری آمریکا خوابیده‌اند و این سؤال که چرا سال‌هاست لایحه ممنوع بودن حمل و نقل سلاح‌های سرد نامتعارف به‌رغم اشراف به این موضوع که درصد قابل‌توجهی از خشونت‌ها و قتل‌های سال‌های اخیر در سایه این سلاح‌های سرد به‌وقوع پیوسته‌اند هنوز در انتظار تصویب قانون هستند.
* عضو هیأت علمی دانشگاه و کارشناس رسمی دادگستری
