چغاآهوان جزو معدود محوطه‌هایی است که تاریخ آن به هزاره ششم تا اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد؛ محوطه‌ای که چندی پیش چندهکتار از آن به بهانه لوله‌کشی و ایجاد تأسیسات زیرساختی تخریب شد. براساس آنچه باستان‌شناس‌ها گفته‌اند، نخستین فصل از کاوش‌ها بیانگر 9فاز معماری، بدون هیچ گسست فرهنگی است.
خبرگزاری میراث فرهنگی دیروز در گزارشی اعلام کرد که معماری لیتسوزیانا حکایت از یک دوره روستانشینی جدید دارد. این دوره که اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد را در برمی‌گیرد به‌ندرت در محوطه‌های باستانی ایران مشاهده شده است. براساس این گزارش چغاآهوان که یکی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی دشت مهران است تاکنون چندین باستان‌شناس ازجمله مرحوم خلیلیان، جبرئیل نوکنده و هیأتی از دانشگاه شیکاگو را به‌منظور شناسایی و بررسی به‌خود دیده ولی هیچ‌یک از آنها پیش از اردشیر جوانمردزاده موفق به انجام کاوش در تپه باستانی چغاآهوان نشدند.
اردشیر جوانمردزاده در همین رابطه به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: محوطه چغاآهوان جزو معدود محوطه‌هایی است که از اواخر هزاره ششم تا اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد دارای 9فاز معماری بدون هیچ گسست فرهنگی است که سازه‌های معماری این تپه باستانی 10متر نهشته فرهنگی در این نقطه از کشور را نشان می‌دهد. به گفته جوانمردزاده مهم‌ترین ویژگی این معماری منسوب به دوره لیتسوزیانای جدید است که یکی از مهم‌ترین فازهای فرهنگی دشت خوزستان را در خود جای داده و البته ناشناخته مانده است. این باستان‌شناس می‌گوید: شکل‌گیری خان‌سالارها و حکومت‌های اولیه از همین دوره لیتسوزیانای جدید شکل گرفته است و تغییرات وسیع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز از همین دوره در ایران آن‌روز شروع می‌شود. براساس آنچه در این گزارش آمده است، محوطه چغاآهوان در یکی از مهم‌ترین محوطه‌های پیش از تاریخ دشت مهران و در منتهی الیه شمال غربی خوزستان واقع شده است. این محوطه برای نخستین‌بار در سال 56 توسط مرحوم خلیلیان شناسایی شد و به‌دلیل شرایط و بقایای ناشی از جنگ مورد کاوش و گمانه‌زنی قرار نگرفته بود.
جوانمردزاده در این خصوص گفت: پس از مرگ مرحوم خلیلیان، جبرئیل نوکنده بررسی‌های چغاآهوان را ادامه می‌دهد. و در نهایت سال 2006چکیده مطالعات در ششمین کنفرانس icaane در ایتالیا ارائه می‌شود و سال 2010مقاله آن به‌چاپ می‌رسد. در مقاله نوکنده یکی از محوطه‌هایی که بیشترین دوره‌های فرهنگی را معرفی می‌کند چغاآهوان است. وی افزود: در سال 89 به همراه دکتر دارابی به بررسی محوطه چغاآهوان پرداختیم و تصمیم گرفتیم که آن را کاوش کنیم. طبق بررسی‌ها تصور می‌کردیم که قرار است اوایل دوره روستانشینی را مورد مطالعه قرار دهیم اما با روند گسترش سایت با یکی از مهم‌ترین نمونه پرتو تبلت‌ها یعنی یکی از قدیمی‌ترین خط‌های دنیا مواجه شدیم.
داده‌های سطحی تپه نشان‌دهنده آن است که در بخش جنوبی فضای انبار، بخش مرکزی سیستم اداری و بخش شمال و شرقی بخش مسکونی شهر و بخش غربی به بخش صنعتی و تولید سفال مربوط می‌شود. آنطور که جوانمردزاده گفته است، حجم عظیم تولیدات صنعتی از قبیل سفال و ظروف و محصولات سنگ گچ بیانگر اهمیت و کارکرد فرامنطقه‌ای محوطه است به‌گونه‌ای که این محوطه در هزاره چهارم پیش از میلاد نقشی کلیدی در مبادلات ایران و بین‌النهرین داشته است. هنری رایک، باستان‌شناس معروف آمریکایی فعالیت‌های گسترده‌ای در دهلران و خوزستان داشته است. در واقع هنری رایک سیستم مبادلات میان ایران و بین‌النهرین را از طریق دشت مهران امکان‌پذیر می‌داند. هرچند که برای اثبات این موضوع لازم است کاوش‌هایی در مقیاس گسترده انجام گیرد که بنا به دلایل مالی و حفاظتی اکنون امکان‌پذیر نیست.
