ارتباط نرخ تورم با میزان افزایش حداقل دستمزد یکی از موضوعاتی است که در سال‌های گذشته به سوژه‌ای داغ برای کارشناسان و محققان اقتصادی تبدیل شده است.

در این ارتباط برخی معتقدند که افزایش سالانه تورم باید حتما با افزایش نرخ دستمزد همراه شود تا از کاهش قدرت خرید کارگران جلوگیری به عمل‌آید. از سوی دیگر برخی نیز افزایش نرخ دستمزد را زمینه‌ساز افزایش نرخ تورم در سال آینده ارزیابی می‌کنند و با استناد به همین مطلب خواستار تثبیت دستمزدها به‌منظور کنترل نرخ تورم هستند. به این ترتیب یافتن ارتباط علت و معلولی بین این دو متغیر می‌تواند بستر مناسبی را برای مسئولان به‌منظور تعیین بهترین نرخ افزایش دستمزد کارگران فراهم کند.

گرچه برخی تحقیقات انجام‌شده در داخل کشور نشان می‌دهد که نمی‌توان ارتباط منطقی بین نرخ تورم و حداقل دستمزد پیدا کرد اما تا‌کنون تحقیقات کامل و جامعی در این ارتباط انجام نشده است. با وجود این در سال89 وزیر امور اقتصاد و دارایی مباحثی را مبنی‌بر تثبیت دستمزدها به‌منظور کنترل تورم مطرح کرد؛ پیشنهادی که با مخالفت جدی کارگران و البته همراهی برخی کارفرمایان مواجه شد. اما در نهایت افزایش 18درصدی حداقل دستمزد کارگران مورد تصویب قرار گرفت که البته به گفته نمایندگان کارگری و کارفرمایی در شورای‌عالی کار، این نرخ از ابتدا توسط دولت پیشنهاد شده بود و همانند سنوات گذشته، این پیشنهاد دولت بود که در نهایت مورد تصویب قرار گرفت. این در حالی بود که براساس اعلام بانک مرکزی، نرخ تورم در سال 90معادل 5/ 21درصد بود و براساس قانون کار، حداقل دستمزد باید متناسب با همین رقم افزایش می‌یافت.

براساس ماده 41 قانون کار مصوب سال 1369، شورای‌عالی کار همه ساله موظف است میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور یا صنایع مختلف با توجه به معیارهای ذیل تعیین کند:
1 - حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود.
2 - حداقل مزد بدون آنکه مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی‌های کار محول‌شده را مورد توجه قرار دهد باید به‌اندازه‌ای باشد که زندگی یک خانواده را که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می‌شود تأمین کند.

همچنین در تبصره این بند آمده است: کارفرمایان موظفند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین‌شده قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین‌شده جدید پرداخت نکنند و در صورت تخلف، ضامن تأدیه مابه‌التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید هستند.

ارتباط دستمزد و تورم

این اتفاق یعنی تعیین میزان افزایش حداقل دستمزد متناسب با نرخ تورم رسمی کشور نه‌تنها در سال گذشته بلکه در اغلب سنوات 20 سال گذشته مورد توجه واقع نشده است. نمودار زیر این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد؛ با این توضیح که مقادیر مربوط به نرخ تورم با یک سال تأخیر در کنار نرخ افزایش حداقل دستمزد هر سال آمده است. به‌عنوان مثال نرخ افزایش دستمزد سال 77در کنار میزان افزایش تورم سال ماقبل آن یعنی 76قرار داده شده تا امکان بیشتری برای مقایسه میزان افزایش دستمزدها در پی افزایش نرخ تورم فراهم شود.

بررسی این نمودار نشان می‌دهد که تا پیش از سال 88 همواره (غیراز سال 75) میزان افزایش دستمزدها برابر یا بیشتر از نرخ تورم سال قبل بوده است اما از سال 88تا‌کنون ظاهرا دیدگاه کنترل تورم از طریق کاهش میزان رشد دستمزدها بر تیم اقتصادی دولت حاکم شده و به این ترتیب افزایش دستمزدها (غیراز سال 89) کمتر از میزان افزایش نرخ تورم بوده است. علاوه بر این اخباری که از جلسات نمایندگان کارگری و کارفرمایی در ارتباط با میزان افزایش دستمزدها در سال آینده شنیده می‌شود حاکی از افزایش حداکثر 20درصدی حقوق و دستمزد اقشار کارگری است. همچنین نمایندگان مجلس با اشاره به اخباری که از لایحه بودجه سال آینده دریافت کرده‌اند از افزایش حداکثر 10درصدی دستمزد کارمندان دولت در سال 92خبر می‌دهند. این در حالی است که طبق آخرین گزارش‌های بانک مرکزی نرخ تورم در سال‌جاری از 26درصد عبور کرده است.

نمودار - ارتباط افزایش سالانه تورم و دستمزد

نمودار   - ارتباط افزایش سالانه تورم و دستمزد

ارتباط دستمزد و بهره‌وری

یکی دیگر از مباحث مورد توجه کارشناسان بررسی میزان تأثیر افزایش دستمزدها بر افزایش نرخ بهره‌وری است. این موضوعی است که بنابه حساسیت مسئله بهره‌وری در اقتصاد ایران و هدفگذاری برای افزایش سهم این عامل در رشد اقتصادی کشور، اهمیت دوچندانی یافته است. سؤال این است که آیا می‌توان با افزایش دادن میزان دستمزدهای سالانه شاهد رشد بهره‌وری نیروی کار شد یا خیر؟ جدول یک نشان می‌دهد که شاید نتوان این موضوع را با اطمینان کامل تأیید کرد. گرچه در بیشتر سال‌هایی که دستمزدها افزایش یافته، بهره‌وری نیروی کار در بنگاه‌های صنعتی با افزایش مواجه شده است اما در برخی سال‌ها هم میزان رشد بهره‌وری بسیار کمتر از میزان افزایش دستمزدها بوده و این نشان می‌دهد که باید عوامل افزایش بهره‌وری را در عواملی غیر از دستمزدها جست‌وجو کرد.

مقایسه دستمزد کارگران ایرانی با سایر کشورها

طبق گزارش‌های منتشر شده در سال گذشته میلادی کارگران در کشورهای مختلف با اختلاف فاحشی در زمینه حقوق و دستمزد دریافتی به‌کار مشغول شده‌اند. البته دستمزد کشورها برای مقایسه راحت‌تر، با شاخص برابری قدرت خرید اعلام شده است. در این طبقه‌بندی کارگران هلندی با دریافت 23هزار و 29دلار در سال بیشترین حقوق و دستمزد را دریافت می‌کنند. کشورهای انگلستان، استرالیا و لوکزامبورگ هم به‌ترتیب با ارقام 22597، 20027و 19426دلار در سال، جایگاه‌های بعدی را به‌خود اختصاص داده‌اند. در اطلاعاتی که از سوی صندوق بین‌المللی پول منتشر شده است، کشورهای ایرلند، بلژیک، فرانسه، کانادا، نیوزلند و سان مارینو در رتبه‌های چهار تا 10 این جدول قرار دارند. براساس این گزارش، کارگران ایرانی با دریافت شش هزار و 618دلار به‌عنوان حداقل حقوق تعدیل شده با شاخص برابری قدرت خرید جایگاه چهل و دوم جهان را به‌خود اختصاص داده‌اند. در این جدول کشورهایی همچون مصر، لبنان، مالزی، برزیل، بلغارستان، آفریقای جنوبی، مکزیک، روسیه، اندونزی و ازبکستان دستمزدی کمتر از ایران به کارگران خود پرداخت می‌کنند.
در نهایت، کارگران کشور بروندی با 82 دلار در سال، کمترین حقوق را می‌گیرند و کشورهای اوگاندا، سیرالئون و کوبا به‌ترتیب با 95، 211و 229دلار در سال در رتبه‌های قبل از آن قرار دارند.

جدول 1 - ارتباط رشد دستمزد و بهره وری

سال نرخ رشد حداقل دستمزد نرخ رشد بهره وری
1371 36 23/10-
1372 32 73/11
1373 30 36/55
1374 37 43/51
1375 29/5 38/84
1376 22/8 27/14
1377 18/5 12/93
1378 20 37/25
1379 26/6 25/71
1380 24 14/40
1381 23 11/13
1382 22/2 25/48
1383 25 28/30
1384 15 16/52
1385 22/3 28/18
1386 20 21/94
1387 22 5/53
1388 20 3/90

جدول 2 - مقایسه حداقل دستمزد کارگران با سایر کشورها

رتبه کشور دستمزد براساس واحد پولی دستمزد براساس شاخص برابری قدرت خرید
1 هلند 1446/6 یورو در ماه 23029 دلار در ماه
2 انگلستان 6/19 پوند در ساعت 22597 دلار در ماه
3 استرالیا 15/96 دلار استرالیا در ساعت 20027 دلار در ماه
4 لوکزامبورگ 1801/49 یورو در ماه 19426 دلار در ماه
5 ایرلند 8/65 یورو در ساعت 18965 دلار در ماه
6 بلژیک 1472/4 یورو در ماه 18813 دلار در ماه
7 فرانسه 1425/67 یورو در ماه 17108 دلار در ماه
8 کانادا 9/27-11 دلار کانادا در ساعت 16710 دلار در ماه
9 نیوزلند 13/5 دلار نیوزلند در ساعت 16462 دلار در ماه
10 سان مارینو 7/04 یورو در ساعت 15707 دلار در ماه
42 ایران 390 هزار ریال 6618 دلار در ماه
43 مصر - 6590 دلار در ماه
48 لبنان 800 هزار لیره لبنان در ماه 6344 دلار در ماه
61 مالزی 800-900 رینگیت مالزی 4735 دلار در ماه
67 برزیل 331/07 دلار آمریکا 4304 دلار در ماه
73 بلغارستان 310 لوای بلغارستان 3908 دلار در ماه
90 آفریقای جنوبی 1041 راند آفریقای جنوبی 2471 دلار در ماه
110 مکزیک 62/33 پزوس مکزیک در روز 1753 دلار در ماه
118 روسیه 4330 روبل روسیه در ماه 1558 دلار در ماه
136 اندونزی 500000-1100000 روپیه اندونزی در ماه 1027 دلار در ماه
155 ازبکستان 25040 سام ازبکستان در ماه 490 دلار در ماه
162 کوبا 448 پزوس کوبا در ماه 229 دلار در ماه
163 سیرالئون 25000 لئون در ماه 221 دلار در ماه
164 اوگاندا 6000 شلینگ اوگاندا در ماه 95 دلار در ماه
167 بروندی 160-1500 فرانک بروندی در روز 83 دلار در ماه
کد خبر 197361

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار اقتصاد كلان

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز