حذف کنکور؛ تلاشی نافرجام

در اولین جلسات موضع نگارنده این بود:
1 - حذف کنکور شعاری غیرعملی است و در عمل اتفاق نخواهد افتاد.
2 - وزارت آموزش و پرورش امکان تدارک آزمون استاندارد را ندارد و نمراتی که دانش‌آموزان در شهرها و روستاهای مختلف کشور به دست می‌آورند، قابل مقایسه با یکدیگر نیست. مثلا نمره برابر درس فیزیک از یک مدرسه تا مدرسه دیگر، حتی در یک شهر، برابر نیست.
3 - برای کاهش بار اضطرابی کنکور، باید از روش‌هایی مناسب، بهره گرفت.

پس از مدتی بحث در ستاد مذکور، دوستان به جای اندیشیدن به نکات ارائه شده از سوی اینجانب، به تغییر نماینده وزارت آموزش و پرورش متوسل شدند تا با روش آنها همنوا باشد.

مطابق با لایحه تدوینی و قانون مصوب مجلس در سال86 قرار بود طی یک دوره، کنکور از سال90 حذف شود. دو سالی از موعد حذف کنکور سپری شده ولی چنین اتفاقی نیفتاده است. اکنون نیز با تعیین لیست رشته‌های بدون کنکور، دانشجو پذیرش می‌کنند. از طرف دیگر دایره کنکور به رشته‌های مشخص و با تراز عرفی بالاتر، محدود شده ولی تداوم خواهد یافت. مشکل اصلی این است که برای رشته‌هایی که بدون کنکور و با تکیه بر نمرات تحصیلی، دانشجو پذیرش می‌شود، نمرات دوره تحصیلی متوسطه به دلیل استاندارد نبودن، با یکدیگر قابل مقایسه نیست و کنکور نیز همچنان برای بخش دیگری از رشته‌ها ادامه خواهد یافت.

نظر نگارنده بر این است که هنوز هم راه‌حل در نگاه واقع‌بینانه به پدیده کنکور است و حذف آن عملی نیست. به علاوه، کنکور به دوره‌های ارشد و دکتری نیز تسری یافته است. راه‌حل واقع‌بینانه با توجه به شکل‌گیری کنکور دوره‌های ارشد و دکتری آن است که برای همه مقاطع تحصیلات عالی در کشور کنکور براساس ملاحظات زیر برگزار شود:
1 - برگزاری کنکور استاندارد؛ نمره کنکور در سال‌های مختلف باید با یکدیگر قابل مقایسه باشد. اعتنا به نمرات تحصیلی منطق مناسبی برای انتخاب دانشجو نیست چون نمرات تحصیلی مدارس استاندارد نیست. استاندارد‌سازی نمرات تحصیلی مدارس در دوره متوسطه چالش‌های زیادی دارد که تدارک آزمون استاندارد در کنکور قابل دسترسی‌تر است. واقعیت این است که سازمان سنجش به دلیل ناتوانی در اجرای کنکور استاندارد، توپ را به زمین آموزش و پرورش هدایت کرد. اکنون مشکل غیراستاندارد بودن آزمون برای مقاطع ارشد و دکتری نیز جلوی پای این سازمان قرار دارد. راه‌حل، تدابیر مکانیسمی برای برگزاری کنکور استاندارد است.
2 - برای کاهش اضطراب کنکور،آزمون عمومی و اختصاصی به طور مجزا برگزار شود.
3 - برای کاهش اضطراب کنکور و مشکلات اجتماعی ناشی از آن، هر بخش از آزمون حداقل دوبار در سال برگزار شود.
4 - داوطلب مجاز باشد، براساس بالاترین نمره کسب شده که برای دو سال معتبر است، نسبت به انتخاب رشته اقدام کند.
5 - بخش سنجش از گزینش دانشجو مجزا شود. سنجش به عهده سازمان سنجش و گزینش دانشجو در اختیار دانشگاه‌ها قرار گیرد.

علی‌اصغر کاکو جویباری، دانشیار دانشگاه و رئیس اسبق
پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش‌وپرورش