این منطقه یکی از پناهگاه‌های منحصر به فرد حیات وحش محسوب می‌شود. اما میانکاله نیز همانند بسیاری از مناطق حفاظت شده طی سال‌های اخیر از فعالیت‌های اقتصادی مصون نمانده و بیم آن می‌رود که قربانی توسعه ناپایدار شود.
زمزمه احداث پالایشگاه و تأسیسات نفتی در این منطقه بیش از پیش نگرانی علاقه‌مندان به محیط‌زیست را برانگیخته است.
در این باره گفت‌وگویی با دکتر رسول علی‌اشرفی‌پور مدیر کل محیط‌زیست مازندران و افشین ابوطالبی، دبیر شبکه زیست‌محیطی شمال کشور انجام داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد.
دکتر رسول علی‌اشرفی‌پور، مدیر کل اداره حفاظت محیط‌زیست مازندران در خصوص تأسیسات نفتی موجود در منطقه و اثرات آن بر تالاب میانکاله می‌گوید: «پایانه نفتی نکا از چند سال پیش در این منطقه دایر است اما از آنجا که این پایانه براساس مطالعات زیست محیطی تأسیس شده، به رغم آن که روزانه چند هزار لیتر در اینجا سواپ شده و به تهران منتقل می‌شود، مشکل خاصی تاکنون ایجاد نکرده است.
به تازگی هم مسئولان این پایانه تقاضای ارتقای ظرفیت داده‌اند که اداره محیط‌زیست آنها را ملزم به تهیه گزارش‌های ارزیابی کرده تا براساس آن تصمیم‌گیری شود.»
وی می‌افزاید: «افزون بر پایانه نفتی نکا، 2 شرکت متقاضی احداث پالایشگاه هستند، اما هنوز گزارش‌های زیست محیطی را تهیه نکرده‌اند، یکی از این تقاضاها مربوط به منطقه حسین‌آباد بهشهر و دیگری مربوط به منطقه چپکرود جویبار است. اما تا گزارش‌های ارزیابی زیست محیطی مربوط تهیه نشود و بررسی‌های لازم از سوی سازمان محیط‌زیست صورت نگیرد، اجازه هیچ‌گونه اقدامی صادر نمی‌شود.
به عبارت دیگر، این 2 شرکت موظف‌اند گزارش‌های لازم را تحویل اداره محیط‌زیست بدهند تا پس از بررسی نهادهای ذی‌ربط در این خصوص تصمیم‌گیری شود.»اشرفی‌پور در باره این که احداث چنین پالایشگاههایی چه اثرات زیانباری برای میانکاله دارد تصریح کرد:«منطقه چپکرود از میانکاله دور است، اما در خصوص منطقه حسین‌آباد حساسیت‌هایی وجود دارد که این حساسیت‌ها باید در مطالعات ارزیابی زیست محیطی دیده شود و تا ابهامات کاملاً برطرف نشود مسلماً محیط‌زیست مجوزی صادر نخواهد کرد.»
نداشتن برنامه بزرگترین مشکل میانکاله
مدیر کل اداره حفاظت محیط‌زیست مازندران، بزرگترین مشکل میانکاله را نداشتن برنامه می‌داند و خاطرنشان می‌سازد: «در گذشته در این خصوص اهمال شده، اما اخیراً در دوره جدید مدیریت این سازمان، اعتبار خاصی برای میانکاله تأمین شده است.
در پی آن کار مطالعات تفصیلی میانکاله انجام شده و مراحل پایانی خود را طی می‌کند، گزارشی هم در این خصوص به ریاست سازمان محیط‌زیست و استاندار مازندران ارائه شده و پیشنهادهایی از سوی سازمان و استاندار مطرح شده و قرار است شرکتی که مطالعات تفصیلی را انجام داده این پیشنهادها و دیدگاه‌ها را در مطالعات مذکور لحاظ کند. این مطالعات قرار است تا پایان سال مالی 85 نهایی و تدوین بشود.»
به گفته اشرفی‌پور با نهایی شدن مطالعات تفصیلی، مشخص می‌شود چه زون‌هایی در میانکاله خصلت حفاظتی دارند و جمعیت بومی می‌توانند در کدام زون مستقر شوند. کدام مستثنیات باید خریداری شود. با فعالیت‌های موجود در میانکاله چگونه باید برخورد شود و چه زون‌هایی برای طبیعت‌گردی مناسب است. به عبارت دیگر مکانیسم حفاظتی میانکاله براساس یک دیدگاه روشن و منطقی مشخص و تعریف می‌شود و مشکلات موجود برطرف می‌شود.
میانکاله از نگاه دیگر
در حالی‌که مدیر کل محیط‌زیست مازندران می‌گوید هیچ خطری از سوی تأسیسات نفتی میانکاله را تهدید نمی‌کند، افشین ابوطالبی دبیر شبکه زیست‌محیطی شمال کشور نظر دیگری دارد. وی در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند:«در حال حاضر پالایشگاهی در جنوب تالاب میانکاله در حال احداث است.
این در حالی است که باید احداث چنین صنایع خطرناکی ارزیابی زیست محیطی داشته باشد و مشخص شود که با توجه به توان اکولوژیکی سرزمین مکان‌یابی لازم صورت گرفته و آیا این کاربری برای منطقه خطرناک است؟ یا خطری منطقه را تهدید نمی‌کند؟ چرا که احداث هرگونه تأسیساتی در ذخیرگاه‌های زیست‌کره یا مناطق حساس اکوسیستمی باید با ضوابط و مقررات خاصی همراه باشد و فاصله این تأسیسات با مناطق یادشده حداقل باید 70 کیلومتر باشد؛ در غیر این صورت آسیب زیادی متوجه منطقه می‌شود.
متأسفانه برای تأسیساتی که در منطقه میانکاله در شرف احداث است چنین مسائلی رعایت نشده است. این در حالی است که کشور ما عضو کنوانسیون دریای خزر است و ما براساس این کنوانسیون متعهد شده‌ایم صنایع خطرناک در حاشیه خزر احداث نکنیم بدیهی است چنین تأسیساتی مغایر با اهداف این کنوانسیون است.»
ابوطالبی می‌افزاید:«به نظر می‌رسد مسئولان باید با یک نگاه ملی و فراملی به این مسایل نگاه کنند و اجازه ندهند افراد قدرتمند و صاحب نفوذ برای رسیدن به اهداف خود محیط‌زیست منطقه را تخریب کنند یعنی باید حتماً ارزیابی اثرات توسعه صورت بگیرد تا براساس آن، این اطمینان حاصل شود که خطری ذخیرگاه میانکاله را تهدید نمی‌کند.
اما در این میان، افراد قدرتمندی هستند که برای تأسیس پالایشگاه شرکتی را استخدام می‌کنند و در قبال پول از آن شرکت می‌خواهند که ارزیابی را انجام بدهد، در حالی که مشخص نیست این ارزیابی مبتنی بر اصول و ضوابط تعریف شده است یا نه، از این رو، ضروری است شرکتی معتمد و متعهد این ارزیابی را انجام دهد تا هیچ‌گونه شائبه و شبهه‌ای وجود نداشته باشد. بنابر این آنچه اکنون میانکاله را تهدید می‌کند اقداماتی از این قبیل است.»
وی می‌گوید: «صنایعی که در اطراف میانکاله در حال استقرار است در آینده این منطقه را به یک غول اقتصادی تبدیل می‌کند که با توجه به جریان آب و باد اثرات زیانبار و جبران‌ناپذیری را متوجه میانکاله می‌سازد. مهم‌ترین مسأله در میانکاله نبود ارزیابی زیست محیطی برای احداث صنایع اقتصادی است.»
به گفته وی «مسئولان می‌توانند با تغییر استراتژی در استقرار صنایع خطرناک در منطقه میانکاله هم محیط‌زیست را حفظ کنند و هم منافع ملی را، نکته‌ای که تاکنون کمتر به آن توجه شده است.»
