دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: خرد کردن زیاد سبزی‌جات و در معرض هوا قرار دادن آن‌ها باعث از بین رفتن ویتامین‌های موجود در سبزی‌جات می‌شود.
توصیه می‌شود جهت پخت سبزی‌جات ابتدا آب را تا حدود 60 درجه سانتی‌گراد گرم کرده و سپس سبزی‌جات داخل آن ریخته شود زیرا حرارت آب باعث از بین رفتن آنزیم‌هایی می‌شود که می‌توانند ویتامین‌ها را از بین ببرند.
این گزارش حاکی است سبزی‌ها به دلیل احتمال از بین رفتن مواد مغذی و همچنین ایجاد مواد سرطان زا نباید به مدت طولانی سرخ شوند و اضافه روغن نباید به داخل ظروف اصلی برگردانده شود.
گفتنی است، بهتر است تخته آماده‌سازی گوشت از سبزی‌ها جدا باشد و به جای تخته‌های چوبی از پلاستیک‌های فشرده استفاده شود و در صورت استفاده از تخته‌های چوبی، بعد از کار باید آن‌ها را به دقت شسته و سطح آن را با لایه‌ای نازک از نمک بپوشانند.
شستشوی سبزی 4 مرحله دارد
سبزی‌ها از جمله گروه‌های غذایی هستند که مصرف روزانه 2 تا 4 واحدشان توصیه می‌شود اما شستشوی آن‌ها از موارد مهمی است که عدم دقت در آن می‌تواند سبزی‌ها را به یک تهدید جدی برای سلامت بدن تبدیل کند، بنابراین بهتر است برای شستشوی آن‌ها 4 مرحله اشاره‌شده در ادامه را بخوانید.
مرحله پاک‌سازی
تمام برگ‌ها و ساقه‌های زرد، خشک و کهنه را بگیرید و گل‌ولای موجود در سبزی را از آن جدا کنید.
مرحله انگل زدایی
به ازای هر لیتر آب، 3 تا 5 قطره مایع ظرف‌شویی اضافه کنید و طوری آب را هم بزنید که کف کند. حالا سبزی‌های پاک‌شده را در این محلول بریزید. پس از 15 تا 20 دقیقه، آب را به آرامی خالی کنید و سبزی را در سبدی بریزید.
مرحله میکروب‌زدایی
برای از بین بردن میکروب‌های احتمالی، به سبزی که در آب غوطه‌ور است، مواد ضدعفونی‌کننده بر پایه کلر بیفزایید. البته بهتر است طبق دستورالعملی که روی بسته‌بندی مایع ضدعفونی‌کننده درج‌شده، سبزی‌ها را با آن بشویید.
مرحله آبکشی
بهتر است برای اطمینان از نماندن ترکیب‌هایی که در دو مرحله قبلی استفاده کرده‌اید روی سبزی‌ها، بار دیگر آن‌ها را در آب غوطه‌ور کنید و دوباره داخل سبدی بریزید تا سبزی‌ها کاملا تمیز و برای مصرف اعضای خانواده آماده شوند.
خرد کردن زیاد سبزی‌جات و در معرض هوا قرار دادن آن‌ها باعث از بین رفتن ویتامین‌های موجود در سبزی‌جات می‌شود
توصیه‌های شش‌گانه
1- با وجودی که بسیاری از متخصصان مصرف مایع ظرف‌شویی را برای مرحله انگل زدایی سبزی‌ها (در درازمدت) زیان‌بار می‌دانند، نباید این مرحله را حذف کرد زیرا سبزی‌های کشت شده در کشور حتماً دارای تخم انگل هستند که فقط با انجام این مرحله از بین می‌روند.
در این خصوص، وزارت بهداشت از میان بد و بدتر، بد را انتخاب کرده است.
2- دمای آب مصرفی برای شستشوی سبزی‌ها چندان اهمیتی ندارد اما برای حفظ تازگی، بهتر است سبزی‌ها را با آب خنک بشویید.
3- از آنجا که در مرحله دوم تخم انگل‌ها به سطح آب می‌آیند، بهتر است آب را به آرامی خالی کنید و در پایان سبزی‌ها را در سبد بریزید و برای انجام مرحله سوم آماده کنید.
شستن سبزی
4- توصیه می‌شود تمام سبزی‌های برگی را (از کاهو گرفته تا کلم برگ)، نه فقط سبزی خوردن، با این روش بشویید و فراموش نکنید که هر چه برگ سبزی‌ها پهن‌تر باشد، احتمال آلوده بودنشان بیشتر خواهد بود.
5- هرگز سبزی‌ها را نشسته داخل یخچال نگذارید (حتی برای چند دقیقه). البته نباید سبزی نشسته وارد خانه شود اما در صورت نداشتن امکان اجرای این توصیه، بهتر است سبزی‌ها بعد از انجام تمام مراحل توصیه‌شده شسته و بعد از خارج شدن آب اضافی، در یخچال قرار داده شوند.
6- این سختگیری‌ها برای سبزی‌هایی است که خام خورده می‌شوند و پوست محافظی ندارند که هنگام مصرف لازم باشد گرفته شود. اما می‌توان سبزی‌هایی مانند هویج، سیب‌زمینی و پیاز را فقط با آب شست.
سبزی را خشک کنیم یا منجمد؟
هر 2 روش خشک کردن یا فریز کردن سبزی می‌تواند معایبی را به دنبال داشته باشد و بخشی از ریزمغذی‌های موجود در سبزی را از بین ببرد. البته ممکن است نوع ماده مغذی که در هر یک از این روش‌ها از بین می‌رود، متفاوت باشد.
به عبارت ساده‌تر، در روش خشک کردن بخش قابل‌توجهی از ویتامین C سبزی‌ها از بین می‌رود و در عوض مقداری از املاح آن‌ها حفظ می‌شوند. این در حالی است که وقتی شما سبزی تازه را فریز کنید و پس از مدتی آن را از حالت انجماد درمی‌آورید، حالت اکسیداسیون ضعیفی در سبزی رخ می‌دهد و این اکسیداسیون باعث می‌شود که برخی از املاح موجود در سبزی، تغییر ظرفیت بدهند و در نتیجه حجم املاح موجود در سبزی کاهش یابد.
با این توصیف می‌توان گفت که خشک‌کردن یا فریزکردن سبزی‌های تازه برای بالابردن مدت زمان نگهداری آن‌ها، باعث از بین رفتن حجمی از ریزمغذی‌ها و املاح موجود در سبزی‌ها می‌شود و معمولاً نمی‌توان یکی از این 2 روش را بر دیگری برتری داد. به همین دلیل توصیه می‌شود در صورت امکان و برای بهره از تمام مواد مغذی و مفید موجود در سبزی‌ها، تا جایی که می‌توانید این گروه از مواد غذایی را به صورت تازه خریداری و مصرف کنید.
بد نیست این نکته را هم بدانید که مقاومت ویتامین‌ها و املاح مختلف موجود در سبزی‌ها در برابر عوامل مخرب مانند حرارت، نور و اکسیداسیون با یکدیگر متفاوت است. از نظر علم تغذیه، حساس‌ترین ویتامینی که به سرعت در اثر حرارت دادن سبزی‌ها از بین می‌رود و تخریب می‌شود، ویتامین C است و ویتامین B3 یا نیاسین هم جزو مقاوم‌ترین ویتامین‌ها در برابر عوامل مخرب مانند حرارت و اکسیداسیون بالا محسوب می‌شود.
منابع:
ایسنا
هفته‌نامه سلامت
سلامتیران - دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی
