به گزارش مهر، پیامبر اکرم(ص) می فرماید: آن قدر جبرئیل درباره نمازشب به من سفارش کرد که گمان کردم نیکان امت من شب را نخواهند خوابید.
برهمین اساس برای نوافل فضیلت بسیار است بلکه در بعضی روایات ترک آن را معصیت شمرده‌اند و از بعضی از روایات استفاده می شود که سیره رسول خدا(ص) بر پنجاه رکعت جاری بوده و تاکید بسیار به نماز شب و نماز ظهر شده است.
گفته شده از اعمالی که در سازندگی انسان نقش بسیار داشته و در تقویت اراده اثر فوق الهاده‌ای دارد نماز شب است. قرآن کریم به بیداری شب و طلوع فجر اهمیت فوق العاده‌ای داده تا جایی که بدان قسم یاد می‌کند؛ قسم به طلوع فجر به شب های ده گانه، قسم به نماز شبی که در دل شب خوانده می شود دو رکعت آخر شفع و یک رکعت آخر وتر نام دارد و قسم به آخر شب. در جای دیگر می فرماید؛قسم به آخر شب و قسم بین الطلوعین.
در سوره های دیگر قرآن هم از این نوع جملات وجود دارد و این سوگندها در قرآن دلیل اهمیت مطلب است که بیداری شب اثر فوق العاده ای در روح و روان انسان دارد.
مشکلات زندگی روزانه که از جهات مختلف توجه انسان را به خود معطوف کرده و فکر آدمی را به وادی های گوناگون می کشاند به گونه ای است که نمی گذارد انسان در نماز توجه و حضور قلب کامل داشته باشد، اما در دل شب و به هنگام طلوع فجر و فرونشستن غوغای زندگی مادی و آرامش روح و جسم انسان پس از ساعتی خواب و در آن محیط آرام و دور از هرگونه ریا و خودنمایی، حضور قلب و توجهی خاص به انسان دست می‌دهد که این هنگام با خداوند راز و نیاز کردن و سر بر خاک نهادن فوق العاده روح پرور و تکامل آفرین است.
به همین دلیل دوستان خدا همیشه از عبادت های آخر شب برای تصفیه روح و حیات قلب و تقویت اراده و خلوص نیرو می گرفته اند.علامه مجلسی نقل کرده که حضرت امام صادق(ع) فرمود: شرف مومن خواندن نماز شب است و عزتش، نگاهداری خود از اَعراض مردم است.
در نیمه شب برخاستن و در مقابل عرش کبریایی ایستادن در شخص نمازگزار حالتی پدید می آورد که خود زمینه ساز مهذب شدن است. هر گاه فرد قدم در راه خودسازی نهاد و دست از انانیت برداشت و در طلب مقصد اصلی و خداجویی حرکت نمود و حال قلبش"وجهت و جهی للذی فطر السموات و الارض"شد می توان به نجات او امیدوار بود.
ازآیات استفاده می شود که اگر انسان بخواهد اراده قوی داشته باشد و در تصمیم گیری با مشکل روبرو نشود و در زندگی سرافراز باشد باید در شب ها و بین الطلوعین بیدار و به عبادت خداوند مشغول شود. این شب زنده داری به انسان نورانیت و نشاط می بخشد.البته بدست آوردن چنین حالتی کار بسیار مشکلی است، لذا می بینیم چند شبی موفق می شویم و بعد این عمل ادامه نمی یابد.
در روایات داریم شیطان مراقب است که انسان به این فیض بزرگ نرسد چرا که حالتی که در دل شب و در آن سکوت برای انسان پیش می آید در سازندگی و استجابت دعا و قبول توبه بسیار مفید است همان طور که گناهان روز در شخص اثر می گذارد.
در آغاز اسلام نیز پیامبر با استفاده از همین برنامه روحانی مسلمانان را پرورش داد و شخصیت آنها را آن قدر بالا برد که گویی آن انسان های قبل از اسلام نیستند. پیامبر اکرم (ص) می فرماید؛ بهترین شما کسانی هستند که در سخن گفتن مودبند، گرسنگان را سیر می کنند و شب در آن هنگام که مردم خوابند نماز می خوانند.
شخصی آمد خدمت حضرت امیر(ع) عرض کرد یا علی! چطور است که نمی توانم برای نماز شب بیدار شوم؟حضرت فرمود؛ از آن روست که گناه روز تو را زنجیر کرده و نمی گذارد بیدار شوی.
نماز شب مرحله ای عالی از کمال است که اگر انسان بخواهد به این کمال نایل شود باید ابتدا خود را از گناه پاک کند تا به انجام نماز شب موفق شود و همین برخاستن نیمه شب توفیقی برای انجام دادن توبه است.
حضرت امیر(ع) می فرماید؛قیام شب موجب صحت جسم و خشنودی پروردگار و در معرض رحمت او قرار گرفتن و تمسک به اخلاق پیامبران است. امام صادق(ع)فرمود: دست از قیام شب برمدار. مغبون کسی است که از قیام و عبادت شب محروم شود.
در نتیجه می توان گفت که هر گاه نماز مستحب با اخلاص و حضور قلب انجام گیرد بهترین و سیله تقرب است البته با ترک واجبات نمی توان با مستحبات تقرب جست.
