دستیابی به توسعه پایدار شهری را از روش‌های مختلفی می‌توان بررسی کرد که یکی از آن روش‌ها، به‌کارگیری ابزارهای نوین مالی مشخص در بازار سرمایه است.با توجه به نگاه ویژه مدیران شهری و مسئولان بازار سرمایه ایران بر به‌کارگیری ابزارهای مالی در جهت تأمین منابع مالی بنگاه‌ها، توسعه و ایجاد صندوق‌های زمین و ساختمان در مجموعه شهرداری‌ها می‌توان ضمن فراهم کردن زمینه تأمین مالی از طریق بازار سرمایه، شفافیت بیشتر مالی را نیز به ارمغان آورد.
صندوق زمین و ساختمان از مصادیق نهادهای مالی موضوع بند 21ماده یک قانون بازار اوراق بهادار است که با دریافت مجوز تأسیس از سازمان بورس و اوراق بهادار و تحت نظارت همین سازمان فعالیت می‌کند. هدف از تشکیل این صندوق، جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران و اختصاص آن به ساخت پروژه ساختمانی مشخص است.
واحدهای ساختمانی یادشده در پایان عمر صندوق (یا طی دوره فعالیت صندوق به‌صورت پیش‌فروش) به فروش می‌روند و درنهایت عواید ناشی از این فعالیت بین دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری در پایان عمر صندوق تقسیم می‌شود بنابراین توجه به این نکته ضروری است که این صندوق، واحدهای ساختمانی خود را مستقیماً به سرمایه‌گذاران و دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق واگذار نمی‌کند و واحدهای ساختمانی با رعایت مقررات، از طریق برگزاری مزایده به بهترین خریدار واگذار می‌شود. با اقدام به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های زمین و ساختمان، قدرت خرید دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری در برابر افزایش قیمت زمین و ساختمان در منطقه اجرای پروژه تا حد زیادی حفظ می‌شود.
همچنین به‌خاطر پیش‌بینی ارکان اجرای تخصصی و نظارتی مورد نیاز در اساسنامه صندوق‌های زمین و ساختمان و نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بر اجرای صحیح مقررات تدوین شده، سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتری اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. با وجود تمام مزایای ذکر شده برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، آنچه مسلم است اقدام برای هر حرکت تجاری و سرمایه‌گذاری مستلزم تحمل ریسک متناسب با انتظارات کسب بازدهی خواهد بود.
البته تضمینی برای سودآوری سرمایه‌گذاری در صندوق زمین و ساختمان پیش‌بینی نشده است و مواردی ازجمله افزایش چشمگیر قیمت مصالح ساختمانی در مقایسه با پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته ممکن است سودآوری پروژه را تحت‌تأثیر قرار دهد و رشد قیمت فروش واحدهای سرمایه‌گذاری پاسخگوی افزایش هزینه‌های ذکر‌شده نباشد.
همچنین با وجود آنکه پیش‌بینی می‌شود با پذیرش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها در بورس، شرایط نقدشوندگی مناسبی برای آنها فراهم شود، اما تأثیرپذیری از شرایط ریسکی و جو بازار سرمایه را نیز نمی‌توان از نظر دور داشت. درنهایت امید می‌رود با به‌کارگیری تمامی ابزارهای مالی موجود در بازار سرمایه نظیر صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اوراق اجاره و غیره بتوان در کنار بازار پول به‌عنوان دیگر نهاد تأمین‌کننده منابع مالی تا حدی به توسعه پایدار اقتصاد شهری کمک کرد.
* کارشناس ارشد بازار مالی
