این فناوری‌ها که در کمترین حد خود در قالب تلفن‌های هوشمند، فارغ از نیاز و تخصص افراد، در دستان خیلی‌ها است، عرصه‌ای جدید از ارتباط را برای افراد ایجاد کرده است. استفاده مکرر و طولانی‌مدت از این وسایل می‌تواند تأثیر بسزایی در سلامت افراد داشته باشد. صاف‌بنشین، قوز نکن، درست بنشین، صاف راه برو، شانه‌هایت را بده عقب، اینقدر به مانیتور نچسب، چشم‌هایت ضعیف می‌شود، از کامپیوتر فاصله بگیرو...، توصیه‌هایی است که معمولا پدر و مادرها به بچه‌هایشان یادآور می‌شوند. اگر از فناوری‌های نوینی که برای استفاده از آنها باید مدت‌ها پشت میز نشست، درست و اصولی استفاده نشود، مسلما همه ما دچار بیماری خواهیم شد و این موضوع برای کودکان موجب بروز بیماری‌های اسکلتی، عضلانی و بینایی می‌شود.
دکتر ابراهیم جعفرزادهپور، فوق‌تخصص قرنیه در گفت‌وگو با همشهری در مورد آسیب‌های احتمالی استفاده غیراصولی از فناوری‌های ارتباطی گفت: سیستم بینایی بدن انسان، مبتنی بر تغییرات دینامیک عملکرد‌های مختلف چشم است. چشم نیز مانند سایر اعضای بدن است. اگر سیستم بینایی را در شرایط خاصی استفاده کنیم، باعث می‌شود برخی از عکس‌العمل‌های چشم تغییر و قدرت بینایی کاهش پیدا کند. مطالعات مختلفی در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد که افرادی که در فضاهای بسته قرار دارند و کارهای چشمی در فاصله نزدیک به چشم انجام می‌دهند به نسبت افرادی که در فضاهای باز و سبز طبیعی قرار می‌گیرند، دچار اختلالات بینایی و مشکلات انکساری بیشتری می‌شوند. به‌عبارت دیگر استفاده زیاده از حد از صفحات نمایشی مثل لپ‌تاپ، تبلت، موبایل و... نیز می‌تواند باعث اختلال در سیستم بینایی شود. استفاده از این تکنولوژی‌ها در زندگی روزمره روزبه‌روز در حال رشد است. درصورتی که از این تکنولوژی‌ها در شرایط نامناسب استفاده شود، به‌خصوص اگر فرد استفاده‌کننده در سنین رشد باشد، به‌دلیل اینکه انعطاف‌پذیری در سیستم بینایی او زیاد است، می‌تواند اختلال جدی‌تری را ایجاد کند.
دکتر جعفرزادهپور گفت: چند عامل باعث می‌شود که سیستم بینایی تحت‌تأثیر عوامل مخرب آسیب ببیند؛ یکی از آن عوامل ژنتیک است ولی تجربه و تحقیقات نشان داده است که برخی از عوامل محیطی می‌توانند حتی بر زمینه‌های ژنتیک تأثیر بگذارند. مطالعاتی که در مناطق آمازون و آلاسکا- به‌عنوان جوامعی که کمتر دستخوش تغییر شده‌اند- انجام شده است، نشان می‌دهد بینایی این افراد در مقایسه با سایر جوامع که از صفحات نمایشی، تلویزیون، کتاب استفاده می‌کردند، بهتر بوده است. شیوع عیوب انکساری و ضعیفی‌های چشم که به‌صورت معمول وجود دارد در این افراد بسیار کم و به ندرت بوده است. با افزایش مصرف این تکنولوژی‌ها و تغییر زندگی این عیوب به‌صورت معناداری در این جوامع بیشتر شده است. این افراد به‌دلیل ویژگی‌های فرهنگی، جمعیت بسته‌ای بودند و تغییرات ژنتیک در آنجا اتفاق نیفتاده بود اما تغییر در محیط و سبک زندگی، بیماری‌های چشمی جدیدی به آنها داده است. وی در مورد تنظیمات سیستم نمایش کامپیوتر، تبلت ، تلفن همراه و... گفت: با یک مثال توضیح می‌دهم. ما به‌طور معمول ممکن است اجسامی را با وزن‌های مختلف جابه‌جا کنیم. بارها و خریدهای2-3 کیلویی را به راحتی حمل می‌کنیم این میزان بار کمتر از حد آستانه تحمل ماست.
وقتی بار افزایش پیدا کند و بیشتر از آستانه تحمل ما شود زمان کمتری می‌توانیم آن بار را حمل کنیم و عملکرد بسیار پیچیده‌ای برای حفظ این شرایط در سیستم حسی حرکتی ما ایجاد خواهد شد. در بینایی نیز وضع چنین است. اگر اجسامی که مشاهده می‌کنیم در آستانه تفکیک بینایی ما قرار نداشته باشند، دائما سیستم حسی حرکتی چشم انرژی بیشتری برای تفکیک و دیدن آنها مصرف می‌کند. در واقع سیستم تطابقی چشم برای هماهنگ نگه‌داشتن 2 چشم و واضح نگه‌داشتن تصویر باید انرژی و توان زیادی را صرف کند؛ در نتیجه این کار باعث خستگی در بینایی چشم خواهد شد و زمینه برای ایجاد اختلال در دید ایجاد می‌شود. بنابراین برای دیدن متن در هر صفحه نمایشی باید شرایط نوری به‌گونه‌ای باشد که به هیچ وجه احساس نکنیم که برای مطالعه فشار به چشم خود می‌آوریم. باید احساس آرامش کنیم. تلاش کنیم که صفحه مانیتور و کلید به هم نزدیک باشند و نور‌های محیطی روی مانیتور نیفتد و ایجاد خیرگی در چشم نکند.وی در مورد بیماری‌های احتمالی چشم که با مصرف نادرست صفحات نمایشی ایجاد می‌شود گفت: علاوه بر عیوب انکساری، مشاهده شده که افرادی که ضعف عضلات چشم یا انحرافات مخفی در چشمشان دارند، وقتی از مانیتور زیاد و نامناسب استفاده می‌کنند، مشکل چشمشان تبدیل به انحراف آشکار چشم می‌شود. گاهی این انحراف با جراحی قابل برطرف‌شدن است. به همین دلیل پیشگیری اهمیت ویژه‌ای دارد.
دردهای کامپیوتری
عارضه دیگری که استفاده از فناوری‌های ارتباطی می‌تواند برای بدن ایجاد کند، اختلالات عضلانی و اسکلتی است. فعالیت‌های درسی و فیزیکی دانش‌آموزان با شروع سال تحصیلی بیشتر می‌شود، از این‌رو والدین و مسئولان مدرسه باید بیشتر به شیوه‌های درست‌نشستن و برخاستن و استفاده از این فناوری‌ها توسط دانش‌آموزان توجه کنند.
دکتر آذر معزی، فوق‌تخصص طب ورزشی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه ایران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه استفاده از رایانه در میان اقشار مختلف فراگیر شده است در مورد آسیب‌های آن گفت: در ابتدای استفاده از این وسیله وضعیت بدن به‌صورت عادی و درست است ولی هر چه که زمان بیشتری می‌گذرد فکر و تمرکز افراد از وضعیت بدنی به مطلب مورد مطالعه معطوف شود؛ در نتیجه در وضعیت نامناسب بدنی قرار می‌گیرند و بد می‌نشینند. منظور از بدنشستن آوردن بیش از حد سر به جلوی بدن و افزایش انحنا یا همان قوز در قسمت پشت است.
این وضعیت باعث می‌شود که انحناهای ستون فقرات از حالت طبیعی خارج شود و انحنای قدامی گردن (لوردوز) و انحنای پشتی (کیفوز) افزایش پیدا می‌کند. به مرور زمان عضلات بدن از حالت طبیعی خارج می‌شوند. یکسری از عضلات دچار کوتاهی می‌شوند و طول بعضی از عضلات افزایش پیدا می‌کند. عضلاتی که معمولا دچار افزایش طول و کشیدگی می‌شوند به مرور زمان ضعیف می‌شوند و قدرتشان کاهش پیدا می‌کنند. عضلاتی که در وضعیت کوتاهی قرار دارند، دائما در حال استفاده هستند این کوتاهی یا انقباض مداوم باعث می‌شود که جریان خون در این قسمت‌ها حالت طبیعی نداشته باشد. فشار بیش از حد به مویرگ‌های تغذیه‌کننده عضلات، باعث بسته شدن آنها و تولید اسیدلاکتیک در این قسمت‌ها می‌شود. وقتی عضله‌ای از خون طبیعی محروم می‌شود به مکانیزم‌های بی‌هوازی روی می‌آورد. زمانی که مواد زائد مثل اسید لاکتیک در محیط عضله بیشتر می‌شود، درد در آن نقطه افزایش می‌یابد. اکثر کسانی که با رایانه کار می‌کنند از دردهای سوزشی در پشت گردن شکایت می‌کنند. این نشان می‌دهد که عضلات آنها تحت فشار قرار گرفته است. اگر دردها طی روزهای متمادی تکرار شود، بدن ما کم‌کم حالت انحنا پیدا کرده و موقعیت طبیعی خود را از دست می‌دهد و حالات نادرست در بدن فرد تثبیت می‌شود. این افراد حتی وقتی از کامپیوتر هم استفاده نمی‌کنند باز هم قوز کرده باقی می‌مانند؛ یعنی پشت‌های خمیده، شانه‌ها و سرهای جلو آمده از ویژگی‌های دائمی آنها می‌شود.
دکتر معزی افزود: این وضعیت سایر انحناهای طبیعی بدن را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود که در ناحیه کمر و لگن نیز تغییر ایجاد شود. فرد به مرور زمان مستعد آسیب‌های عضلانی و اسکلتی مانند کمردرد‌ها و گردن‌درد‌های مزمن می‌شود. وی در مورد عوارض استفاده نادرست از ماوس گفت: کسی که به‌صورت مداوم از ماوس استفاده می‌کند درصورت استفاده نادرست می‌تواند به سایر عضلات بدن خود آسیب برساند. عضلات شانه و بازو وزن دست را نگه می‌دارند درصورت استفاده نادرست از این وسیله، وزن زیادی روی مچ، انگشتان و آرنج وارد می‌شود. همچنین احساس خواب‌رفتگی در این شرایط شایع است. این علائم نشان‌دهنده فشار بر این نواحی است. اگر از ماوس استفاده می‌کنید مچ و آرنج خود را طوری قرار دهید که به‌صورت کامل روی میز قرار بگیرد. وی با اشاره به اینکه کار مداوم با کامپیوتر باعث کم تحرکی و عوارض متعاقب آن مانند افزایش وزن، کاهش ظرفیت قلبی و عروقی و... می‌شود گفت: معمولا توصیه می‌شود که کار با کامپیوتر را به‌صورت متناوب انجام دهید؛ یعنی هر 20دقیقه یا نیم‌ساعت یک‌بار از جای خود بلند شوید و 20متر راه بروید و عضلات خود را که از آنها زیاد کار کشیده‌اید تحت کشش قرار دهید. مثلا بازوها را به عقب ببرید و سعی کنید در دست‌ها کشش ایجاد کنید. دست‌ها را پشت تنه بکشید و سر و شانه‌ها را صاف نگه‌دارید. درست برعکس حالتی که پشت کامپیوتر قرار دارید عضلات را بکشید. 4تا 5 حرکت کششی انجام دهید. گاهی اوقات فرد خود متوجه گذشت زمان نمی‌شود بنابراین می‌توانید از برنامه‌های کامپیوتری یا کورنومتر یا هر چیزی که شما را از وضعیتی که هستید خارج می‌کند استفاده کنید تا ورزش‌هایی که گفته شد را انجام دهید.
توصیه‌هایی برای سلامت چشم
با توجه به شروع سال تحصیلی و گسترش استفاده دانشجوها و دانش‌آموزان ازفناوری‌های نوین ارتباطی، آنها باید توجه داشته باشند که در زمان استفاده از این وسایل ، نور محیطی یکنواخت را انتخاب کنند که توزیع طیفی مناسبی داشته باشد؛ یعنی نور نه خیلی سفید باشد و نه خیلی زرد. به این طیف نوری، نور روز گفته می‌شود. شدت نور و تغییرات شدت آن از نوسان کمتر از 15درصد برخوردار باشد. بنابراین استفاده از یک منبع نور متمرکز مانند چراغ مطالعه کوچک و تاریکی اطراف شرایط مناسبی را فراهم نمی‌کند. بعد از استفاده 15- 10دقیقه‌ای از کامپیوتر، لپ‌تاپ، تبلت و وسایلی از این دست، زمانی 10ثانیه‌ای به چشم استراحت دهید؛ فاصله‌ای دورتر را نگاه کنید. تقسیم زمان مطالعه نیز می‌تواند به عملکرد سیستم بینایی بهبود ببخشد.
