مجموع نظرات: ۰

دوشنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۱۹

۰ نفر

عقیدتی سیاسی و دفاع مقدس

همشهری آنلاین: پس از تجاوز نیروهای رژیم بعثی عراق به مناطق مرزی کشورمان، اولین نیروهایی که به مقابله با دشمن شتافتند، دلاورمردان ارتش جمهوری اسلامی ایران بودند که درس شجاعت، مردانگی، مسلمانی و آزادگی را در سایه رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) و فعالیت‌های مجاهدانه نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، فراگرفته بودند.

ارتشیان غیور، بدون توجه به اوضاع سیاسی کشور و اختلافات داخلی، با استفاده از امکانات و توان نظامی خود، توانستند در بسیاری از مناطق، مسیر پیشروی نیروهای دشمن را سد کرده و پیشروی آنان را متوقف نمایند و خیال خوش صدام و حامیانش، مبنی بر اشغال خوزستان و در پی آن، رسیدن به تهران را نقش بر آب کنند.

شهدای جنگ تحمیلی / چهره‌های دفاعی ایران / تجهیزات دفاعی ایران / نهادهای دفاعی ایران

با حضور نیروهای ارتش در جبهه‌های جنگ، عقیدتی سیاسی ارتش نیز که حدود یک سال و اندی از زمان تشکیل آن می‌گذشت، با تمام توان انسانی و تجهیزاتی خود، در کنار آن نیروهای دلیر حضور یافت و فعالیت‌های خود را شروع کرد. نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش و در رأس آنها، روحانیت خستگی‌ناپذیر با توجه به وظیفه و مأموریتی که داشتند، از همان ابتدای حضور خود در جبهه‌های جنگ، فعالیت‌ها و اقدامات مختلفی را در زمینه‌های مذهبی، فرهنگی و تبلیغی، آموزشی، هنری، جهادی و ... انجام دادند و حتی گاهی اوقات با در دست گرفتن اسلحه، به مقابله مستقیم با دشمن متجاوز شتافتند.

بررسی حوادث و سیر وقایع و رویدادهای دوران دفاع مقدس نشان می‌دهد که اگر مهارت‌های فردی، تاکتیک‌های نظامی و عوامل مادی مؤثر در پیروزی‌های رزمندگان اسلام را با عوامل معنوی و فرهنگی مقایسه کنیم، بی‌تردید، معنویت، ایمان، پایبندی به ارزش‌های اسلامی، عبادات و راز و نیاز رزمندگان، نقش مؤثرتری در کسب آن پیروزی‌ها داشتند؛ زیرا همه آن عوامل مادی باید توسط نیروی انسانی مورد استفاده قرار گیرند و درصورتی که نیروی انسانی، روحیه ایستادگی در مقابل دشمن را نداشته باشد، از دست عوامل مادی، کاری ساخته نیست.

زمینه‌ها و بسترهای لازم برای توجه رزمندگان ارتش به عوامل معنوی و یاری گرفتن از آنها، توسط نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش فراهم می‌شود و آنان از شیوه‌هایی مانند تقویت ایمان به خداوند متعال و انجام دستورهای دین اسلام، ترویج ارزش‌های اخلاقی، رفع شبهات اعتقادی، یافتن پاسخ مناسب برای مسائل و احکام شرعی و ... در این زمینه استفاده می‌کردند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خردادماه 1362 خطاب به نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش می‌فرمایند: «وجود آقایان در پادگان‌ها، ادارات و یکان‌های گوناگون، موجب شده است که علل اصلی قرار و ثبات، یعنی ایمان و اتکاء به یک نقطه معنوی، در این مر اکز به وجود آید. عامل معنوی، توانست نفرات را، افراد را و فرماندهان و فرمانبران را نگه بدارد. از طرفی هم نصایح شما به مسئولین، فرماندهان و رؤسا، به آنها کمک کرد که کار را درست بتوانند به راه ببرند و اداره فرماندهی معمولی را با اداره معنوی فکری و ایمانی، تا آنجا که بشود، بیامیزند.»1

همچنین در جای دیگر، خطاب به روحانیون حاضر در نیروهای نظامی می‌فرمایند: «نقش شما روحانیون، به قدر نقش فرمانده نداشته و نه کمتر. اگر همان گروهان یا گردان یا تیپ یا لشکر که در آنجا مستقرند، فرمانده نداشته باشند، مثل تنی هستند که سر ندارند و اگر شما را نداشته باشند، مثل کالبدی هستند که قلب ندارند... فکر است که انسان و جسم را نشاط می‌بخشد، روحیه است که به دست و پای انسان، قدرت می‌دهد. قوت قلب است که پای انسان را در میدان جنگ و در میدان خطر، محکم نگه می‌دارد...».2

اما با تداوم جنگ و لزوم حضور بیشتر نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش در جبهه‌های جنگ، این نیروها اقدامات و فعالیت‌های مختلف دیگری را شروع کردند و در واقع سعی نمودند، علاوه بر کمک و همیاری رزمندگان ارتش به صورت کلامی و رفتاری، به صورت عملی نیز اقداماتی را انجام دهند و وسایل و امکاناتی را فراهم کنند.

نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، آموزش عقیدتی سیاسی رزمندگان ارتش را با هدف ایجاد تغییر و تحول در بینش‌ها، منش‌ها، نگرش‌ها، علائق و عادات و در یک کلام، ساختن شخصیت اسلامی و مورد نظر نظام جمهوری اسلامی مد نظر قرار دادند. در این زمینه تشکیل کلاس‌های 120 ساعته آموزشی برای نیروهای ارتش، تأسیس مرکز آموزش عقیدتی سیاسی، دعوت از روحانیون و اساتید حوزه‌های علمیه و تشکیل کلاس‌های آموزشی در مناطق عملیاتی برای رزمندگان ارتش و ... توسط نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش انجام شده است.

همچنین نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، تهیه و انتشار مجلات و ویژه‌نامه‌های مختلف و توزیع آنها، همراه با روزنامه‌های کثیرالانتشار را در جبهه‌های جنگ، با هدف هدایت فکری، مذهبی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی رزمندگان ارتش و همچنین ارائه آخرین اخبار و اطلاعات کشور به آنان، شروع کردند که در این زمینه تهیه، انتشار و توزیع مجله‌هایی مانند صف، سرباز، خانواده و خرید و توزیع روزنامه‌های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی انجام شده است.

پرداختن به امور تبلیغی و استفاده از وسایل و امکاناتی مانند تابلو نوشته‌ها، پلاکاردها، نوارهای صوتی و تصویری، سخنرانی‌ها و ... نیز که از مهم‌ترین وسایل و امکانات تبلیغی موجود در آن زمان بود با هدف و هدایت افکار و احساسات، عقاید و ایجاد شور حماسی و نظامی توسط نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش شروع شد که نصب تابلو نوشته‌ها در مسیر عبور رزمندگان ارتش، تشکیل ستاد تبلیغات جبهه و جنگ و ... از جمله فعالیت‌های انجام شده در این زمینه است.

علاوه بر این موارد، نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، اقدام به تأسیس ستاد تخلیه مجروحان و شهدا و همچنین تأسیس جهاد سازندگی در جبهه‌های جنگ کردند. همچنین فعالیت‌های عمرانی گسترده‌ای مانند ساخت حمام، مسجد و سرویس‌های بهداشتی را انجام دادند و گاهی اوقات هم اسلحه در دست گرفته و به مقابله مستقیم با دشمن شتافتند که بسیاری از آن عزیزان در جبهه‌های جنگ به شهادت رسیدند.

جهت روشن‌تر شدن این موضوع و بیان دقیق‌تر گوشه‌هایی از حضور عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جبهه‌های جنگ، به ارائه مباحثی در این خصوص، همراه با گفته‌هایی از شاهدان عینی می‌پردازیم.

جذب نیروی انسانی کارآمد و متعهد

با توجه به اینکه به هنگام شروع جنگ تحمیلی، از زمان تأسیس عقیدتی سیاسی ارتش، مدت زمان زیادی نمی‌گذشت، این نهاد از نظر نیروی انسانی کارآمد و متعهد دچار کمبود بود. با توجه به این موضوع، دست‌اندرکاران عقیدتی سیاسی ارتش، پس از ورود به جبهه‌های جنگ، طرحی ابتکاری و خلاقانه،‌تحت عنوان «طرح رابطین» را به اجرا گذاشتند. به این ترتیب که آنها سعی کردند نیروهای نظامی متعهد و انقلابی را در یکان‌های مختلف ارتش، شناسایی کرده و به عنوان رابط خود با یکان‌ها معرفی کنند. در واقع این نیروها، غیر از نیروهای رسمی و ثابت عقیدتی سیاسی ارتش بودند و دست‌اندرکاران عقیدتی سیاسی، با شناسایی آنها و برگزاری کلاس‌های توجیهی و آموزشی، آنان را به عنوان یکی از نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش در یکان‌ها معرفی می‌نمودند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدطاهر حبیبی می‌گوید: «در لشکر 16 زرهی قزوین که ما بودیم، حدود 250 رابط عقیدتی سیاسی، شناسایی شده بودند و این رابط‌ها، با نیروهای عقیدتی سیاسی در ارتباط بودند تا فعالیت‌های عقیدتی سیاسی در جبهه‌ها بهتر انجام شود».3

از طرف دیگر، در این زمینه، عقیدتی سیاسی ارتش اقدام به تأسیس مرکز آموزش عقیدتی سیاسی نمود که در اواخر آذر ماه 1361 کار خود را شروع کرد. این مرکز آموزش، تعدادی از دانشجویان و دانش‌آموزان مراکز آموزشی افسری و درجه‌داری در نیروهای زمینی، هوایی و دریایی را جذب کرده و آنان را به عنوان افسر و درجه‌دار رسته عقیدتی سیاسی تربیت نمود و در واحدهای مختلف ارتش به کار گماشت. سرهنگ مجتبی عبادتی می‌گوید: «من جزو اولین نفرات دانشجویان آن مرکز بودم. افسران آموزش دیده، به یکان‌های مختلف ارتش اختصاص یافتند و من داوطلبانه به یکان زاهدان رفتم و از آنجا به همراه گروه رزمی سلمان 5، به منطقه گیلان‌غرب اعزام شدم».4

ارائه آموزش‌های عقیدتی و سیاسی به رزمندگان ارتش

با توجه به اینکه رسالت اصلی عقیدتی سیاسی ارتش از بدو تأسیس آن،‌ مکتبی کردن نیروهای ارتش و ارائه روحیه مذهبی، انقلاب و حماسی به آنان تعیین شد، با شروع جنگ تحمیلی، دست‌اندرکاران عقیدتی سیاسی سعی کردند آموزش‌های عقیدتی و سیاسی را که قبلاً شروع کرده بودند، در جبهه‌های جنگ نیز پیگیری کنند. این آموزش‌ها با استفاده از اساتید مجرب روحانی و نظامی شروع شد و نتایج ارزشمندی درخصوص گسترش فرهنگ مذهبی و روحیه‌های حماسی در بین نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌نژاد - رئیس عقیدتی سیاسی قرارگاه جنوب- می‌گوید: «پس از انتصاب سپهبد شهید علی صیادشیرازی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش، آن شهید بزرگوار به من گفت که می‌خواهیم کلاس‌های آموزشی را در جبهه‌ها برقرار کنیم. من هم مربیانی مانند شهید دیوسالار را دعوت کردم و خودم هم مبحث مدیریت در اسلام را تدریس می‌کردم».5

همچنین در زمینه برگزاری کلاس‌های آموزشی در جبهه‌های جنگ، نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، اقدام به برگزاری کلاس‌های نهضت سوادآموزی برای سربازان بی‌سواد و تعدادی از نیروهای کادر ارتش مانند راننده‌ها کردند. حجت‌الاسلام ربانی‌نژاد ادامه می‌دهد که «مربیان این کلاس‌ها، از میان نیروهای حاضر در جبهه‌های جنگ انتخاب می‌شدند که یکی از آنها، سروان رفیعی- شکارچی معروف تانک- بود».6

تهیه، انتشار و توزیع مجلات ارتش و خرید و توزیع روزنامه‌های کشور در جبهه‌های جنگ، اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعدادی از نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش اقدام به تهیه و انتشار نشریه‌ای تحت عنوان «صف»، جهت مقابله با کارشکنی‌های دشمنان ارتش و شناساندن این قشر از جامعه، به ملت ایران کردند. سپس با بهبود اوضاع کشور، تهیه و انتشار نشریه دیگری تحت عنوان «سرباز» نیز توسط آنان شروع شد که هدف از آن ارائه اطلاعات عقیدتی، سیاسی، نظامی و ... به سربازان ارتش بود و پس از مدتی تهیه و انتشار مجله دیگری تحت عنوان «خانواده» نیز برای خانواده‌های ارتشیان شروع شد.

با شروع جنگ تحمیلی، تهیه و انتشار مجلات مذکور و توزیع آنها در جبهه‌های جنگ با جدیت و پشتکار بیشتری ادامه یافت و از طرف دیگر روزنامه‌های سراسری کشور نیز توسط نیروهای زحمت‌کش عقیدتی سیاسی خریداری و به صورت روزانه در میان رزمندگان دلیر ارتش توزیع شد. حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌نژاد می‌گوید: «هر روز صبح (به غیر از روزهایی که روزنامه چاپ می‌شد)، رابطین عقیدتی سیاسی ارتش، با خودروهای آماده شده، در ایستگاه راه‌آهن شهرهای دزفول و اهواز حاضر می‌شدند و به محض اینکه قطار به تهران می‌رسید، روزنامه‌ها را که شامل روزنامه‌های کیهان، جمهوری اسلامی و اطلاعات می‌شد، دریافت می‌کردند و خیلی سریع در میان یکان‌ها توزیع می‌کردند، به گونه‌ای که - شاید باورتان نشود- هنوز بسیاری از روزنامه‌ها در سطح شهر توزیع نشده بودند که رابطین عقیدتی سیاسی ارتش، آنها را در سطح مناطق عملیاتی توزیع کرده بودند. نشریات ارتش مانند مجله صف و سرباز نیز در پایان هر ماه، به وسیله کامیون به قرارگاه جنوب می‌رسید و نیروهای عقیدتی سیاسی حاضر در آنجا، آنها را در بین رزمندگان ارتش توزیع می‌کردند».7

فعالیت‌های مذهبی، فرهنگی و تبلیغی

به نظر بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان بررسی کننده درخصوص جنگ تحمیلی، یکی از عوامل اصلی حضور رزمندگان ایرانی (اعم از ارتش، سپاه و نیروهای مردمی) در جبهه‌های جنگ، باورهای عقیدتی و فرهنگی آنان بود. این باورها در هرکدام از نیروها به وسیله روش‌ها و امکانات و گروه‌های خاصی نهادینه می‌شد و در ارتش جمهوری اسلامی ایران، این امر مهم را نیروهای عقیدتی سیاسی بر عهده داشتند.

نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش که در رأس آنها روحانیون قرار داشتند، با حضور خود در میان رزمندگان ارتش، در مرحله اول، زمینه‌های برگزاری مراسم مذهبی مانند نماز جماعت، خواندن ادعیه مذهبی، مراسم اعیاد و سوگواری در مناسب های مختلف و ... را شروع کردند. مسائل مذهبی و شرعی رزمندگان را پاسخ دادند و در مرحله بعد، اقدامات تبلیغی و فرهنگی خود را به اجرا گذاشتند.

آنان، علاوه بر توزیع مجلات صف، سرباز و خانواده و روزنامه‌های کشور در میان رزمندگان ارتش، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی ارتش را نیز گسترش دادند و برنامه‌های مذهبی، سیاسی و حماسی روحیه‌بخش برای رزمندگان ارتش تهیه و پخش نمودند.

همچنین نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، اقدام به نصب پلاکاردها و تابلوهای تبلیغاتی حاوی شعارهای مذهبی و حماسی در مسیر حرکت رزمندگان ارتش در جبهه‌های جنگ کردند، نمایشگاه‌های مختلف محصولات فرهنگی در آن مناطق برگزار نمودند و زمینه‌های حضور خبرنگاران داخلی و خارجی در جبهه‌های جنگ و تهیه گزارش از رشادت‌های رزمندگان را فراهم کردند. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی الهی، مدیر سیاسی ایدئویوژیک (عقیدتی سیاسی) نیروی دریایی در سال 1361 می‌گوید: «نیروهای عقیدتی سیاسی ارتش، خبرنگاران و مصاحبه‌گران زیادی را تا خطوط مقدم جبهه راهنمایی کردند تا آنها با رزمندگان ارتش مصاحبه کنند و روحیه آنان را تقویت نمایند».8

هنرمندان تئاتر عقیدتی سیاسی ارتش نیز در مناطق عملیاتی و پادگان‌ها، نمایش‌های مختلفی را در زمینه ارائه روحیه فرهنگی، مذهبی و حماسی برای رزمندگان ارتش اجرا کرده‌اند و جهادگران این نهاد مقدس نیز، اقدامات جهادی مختلفی را جهت فراهم کردن امکانات و مراکز ارائه فعالیت‌های فرهنگی به رزمندگان ارتش، انجام داده‌اند که از حوصله این بحث خارج است و ان‌شاءالله در فرصت‌های بعدی، در این زمینه‌ها مطالبی بیان خواهد شد.

جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی ارتش در خدمت جنگ

در تاریخ 27 خرداد 1358، جهاد سازندگی به عنوان یکی از نهادهای انقلابی به دستور حضرت امام(ره) برای خدمت به روستائیان و مناطق محروم و انتقال ارزش ها و فرهنگ انقلاب به آن مناطق تأسیس شد و نیروهای این نهاد انقلابی فعالیت های خود را هم در بخش های عمرانی نظیر: راه سازی، برق رسانی و تأمین آب آشامیدنی، هم در بخش کشاورزی و دامداری و هم در زمینه های آموزشی و فرهنگی در سراسر کشور شروع کردند.

با توجه به اینکه حضرت امام خمینی(ره) در متن پیام خود به ملت ایران در مورد تشکیل جهاد سازندگی فرمودند که همه قشرهای ملت اعم از زن و مرد پیر و جوان، دانشگاهی و دانشجو، مهندسین و متخصصین، شهری و دهاتی، همه باید در این جهاد شرکت کنند9، در ارتش جمهوری اسلامی ایران هم نیروهای عقیدتی سیاسی، بخشی از اقدامات و فعالیت-های خود را در زمینه جهادسازندگی گسترش دادند. در واقع این نیروها با اینکه از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی درگیر مبارزه با ضد انقلاب داخلی و خارجی شدند و تلاش و کوشش بسیاری در زمینه مکتبی کردن ارتش انجام دادند، همواره از وظیفه مهم دیگری یعنی سازندگی و آبادانی میهن اسلامی غفلت نکردند. فعالیت های آنان در زمینه های خدمات فنی و صنعتی، کشاورزی و دامپروری، امداد و کمک رسانی، فرهنگی، بهداشتی پزشکی، پشتیبانی از جبهه های جنگ و سرپرستی اردوگاه های جنگ زدگان انجام شده است.

مدیریت جهاد سازندگی ارتش در تاریخ 31/3/1361 تحت هدایت اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش تشکیل گردیده و سپس این مدیریت در نیروهای سه گانه ارتش (هوایی، زمینی و دریایی) و وزارت دفاع گسترش یافته است.

نخستین اقدام جهادگران عقیدتی سیاسی ارتش، یاری گرفتن از مردم شاغل در بخش-های مکانیکی و تعمیرات خودرو، به منظور تعمیر و راه اندازی ماشین آلات پادگان هایی بوده است که در جریان انقلاب اسلامی ایران، از کار افتاده بودند و یا در مناطق عملیاتی معیوب شده بودند. به طوری که مثلاً جهادسازندگی عقیدتی سیاسی نزاجا طی ماه های اردیبهشت تا تیرماه 1361، حدود 216 نفر از تعمیرکاران خودرو کشور را جذب و به جبهه های جنگ اعزام کرده است.10

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان، رئیس اداره سیاسی ایدئولوژیک نیروی زمینی ارتش در سال 1361 می گوید:

«جهادسازنگی نیروی زمینی ارتش، یکی دو ماه قبل از شروع جنگ تأسیس شد و با شروع جنگ، ما امکانات و نیروهای مان را به جبهه ها فرستادیم تا فعالیت کنند و کارشان عمدتاً تعمیر ماشین هایی بود که ملت در اختیار ارتش گذاشته بود و ارتش سیستم تعمیر آنها را نداشت. ما از کمک های مردم، قطعات موردنیاز آنها را تهیه می کردیم و در منطقه و حتی خطوط مقدم جبهه، اینها را تعمیر می کردیم. تا به حال حدود چهار هزار خودرو مردمی و خودروهای سبک و سنگین را در جبهه ها تعمیر و قطعه گذاری کرده ایم.»11

غلامحسین دانیالی بروجردی نیز می گوید:

«عقیدتی سیاسی ارتش در زمان جنگ، مدیریت جدیدی تحت عنوان مدیریت جهادسازندگی ایجاد کرد و از طریق این مدیریت، امکانات مادی و فنی اصناف مختلف و بازاریان را به خدمت گرفت. به عنوان مثال، تانک های چیفتن، در جنگ آسیب کلی دیده بودند و کشور سازنده اش برای تعمیر هر دستگاه، مبلغی بالغ بر 100 هزار دلار درخواست می کرد. تانک ها توسط مکانیک ها و تراشکارهای داخلی و با حمایت مالی اصناف، هرکدام به طور متوسط با 100 هزار تومان هزینه، بازسازی و تحویل جبهه ها شد. بقیه وسایل و تجهیزات ارتش شامل کامیون ها خودروها و دیگر اداوات و تجهیزات بازسازی شده، در میان شور و شعف هر صنف، به جبهه ها ارسال می شد. برای انجام این کارها، اصناف از یکدیگر سبقت می گرفتند.12

اقدام بعدی جهادگران عقیدتی سیاسی ارتش، کشت و برداشت محصولات کشاورزی موردنیاز کشور در زمین های اضافی پادگان ها و ارسال آنها به جبهه ها و یا فروش با قیمت اندک و در سطح کشور بوده است.

صیفی برداشت شده: 5/36 هکتار، سبزیجات: پنج هکتار، غلات: 5/33 هکتار، علوفه: دو هکتار.13

همچنین تشکیل کمیته عمران جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی ارتش و فعالیت آن در زمینه احداث جاده و بنای ساختمان های موردنیاز در جبهه ها و روستاها از قبیل مسجد، مدرسه، حمام و پل و حفره چاه، لوله کشی آب آشامیدنی، لایروبی قنوات و نظایر آن نیز از دیگر اقدامات اساسی مدیریت جهاد سازندگی ارتش بوده است.

جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی ارتش در خدمت جنگ

در تاریخ 27 خرداد 1358، جهاد سازندگی به عنوان یکی از نهادهای انقلابی به دستور حضرت امام(ره) برای خدمت به روستائیان و مناطق محروم و بردن ارزش ها و فرهنگ انقلاب به آن مناطق تأسیس شد و نیروهای این نهاد انقلابی فعالیت های خود را هم در بخش های عمرانی نظیر راه سازی، برق رسانی و تأمین آب آشامیدنی، هم در بخش کشاورزی و دامداری و هم در زمینه های آموزشی و فرهنگی در سراسر کشور شروع کردند.

با توجه به اینکه حضرت امام خمینی(ره) در متن پیام خود به ملت ایران در مورد تشکیل جهاد سازندگی فرمودند که همه قشرهای ملت اعم از زن و مرد پیر و جوان، دانشگاهی و دانشجو، مهندسین و متخصصین، شهری و دهاتی، همه باید در این جهاد شرکت کنند14، در ارتش جمهوری اسلامی ایران هم نیروهای عقیدتی سیاسی، بخشی از اقدامات و فعالیت های خود را در زمینه جهاد سازندگی گسترش دادند. در واقع این نیروها با این که از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی درگیر مبارزه با ضد انقلاب داخلی و خارجی شدند و تلاش و کوشش بسیاری در زمینه مکتبی کردن ارتش انجام دادند، همواره از وظیفه مهم دیگری یعنی سازندگی و آبادانی میهن اسلامی غفلت نکردند. فعالیت های آنان در زمینه های خدمات فنی و صنعتی، کشاورزی و دامپروری، امداد و کمک رسانی، فرهنگی، بهداشتی پزشکی، پشتیبانی از جبهه های جنگ و سرپرستی اردوگاه های جنگ زدگان انجام شده است.

مدیریت جهاد سازندگی ارتش در تاریخ 31/3/1361 تحت زعامت اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش تشکیل گردیده و سپس این مدیریت در نیروهای سه گانه ارتش (هوایی، زمینی و دریایی) و وزارت دفاع گسترش یافته است.

نخستین اقدام جهادگران عقیدتی سیاسی ارتش، یاری گرفتن از مردم شاغل در بخش-های مکانیکی و تعمیرات خودرو، به منظور تعمیر و راه اندازی ماشین آلات پادگان هایی بوده است که در جریان انقلاب اسلامی ایران، از کار افتاده بودند و یا در مناطق عملیاتی معیوب شده بودند. به طوری که مثلاً جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی نزاجا طی ماه های اردیبهشت تا تیرماه 1361، حدود 216 نفر از تعمیرکاران خودرو کشور را جذب و به جبهه های جنگ اعزام کرده است.15.

«جهاد سازندگی نیروی زمینی ارتش، یکی دو ماه قبل از شروع جنگ تأسیس شد و با شروع جنگ، ما امکانات و نیروهایمان را به جبهه ها فرستادیم تا فعالیت کنند و کارشان عمدتاً تعمیر ماشین هایی بود که ملت در اختیار ارتش گذاشته بود و ارتش سیستم تعمیر آنها را نداشت. ما از کمک های مردم، قطعات موردنیاز آنها را تهیه می کردیم و در مطنقه و حتی خطوط مقدم جبهه، اینها را تعمیر می کردیم. تا به حال حدود چهار هزار خودرو مردمی و خودروهای سبک و سنگین را در جبهه ها تعمیر و قطعه گذاری کرده ایم.»16

غلامحسین دانیالی بروجردی نیز می گوید:«عقیدتی سیاسی ارتش در زمان جنگ، مدیریت جدیدی تحت عنوان مدیریت جهاد سازندگی ایجاد کرد و از طریق این مدیریت، امکانات مادی و فنی اصناف مختلف و بازاریان را رد خدمت ارتش گرفت. به عنوان مثال، تانک های چیفتن، در جنگ آسیب کلی دیده بودند و کشور سازنده اش برای تعمیر هر دستگاه حدود 100 هزار دلار درخواست می کرد. تانک ها توسط مکانیک ها و تراشکارهای داخلی و با حمایت مالی اصناف، هرکدام به طور متوسط با 100 هزار تومان هزینه، بازسازی و تحویل جبهه ها شد. بقیه وسایل و تجهیزات ارتش شامل کامیون ها، خودروها و دیگر ادوات و تجهیزات بازسازی شده، در میان شور و شعف هر صنف، به جبهه ها ارسال می شد. برای انجام این کارها، اصناف از یکدیگر سبقت می گرفتند.»17

صیفی برداشت شده: 5/36 هکتار، سبزیجات: پنج هکتار، غلات: 5/33 هکتار، علوفه: 2 هکتار.18

همچنین تشکیل کمیته عمران جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی ارتش و فعالیت آن در زمینه احدث جاده و بنای ساختمان های موردنیاز در جبهه ها و روستاها از قبیل مسجد، مدرسه، حمام و پل و حفر چاه، لوله کشی آب اشامیدنی، لایروبی قنوات و نظایر آن نیز از دیگر اقدامات اساسی مدیریت جهاد سازندگی ارتش بوده است. به عنوان مثال جهاد سازندگی عقیدتی سیاسی نیروی هوایی در سال 1360، امکانات و تأسیسات اساسی را برای امدادرسانی به روستائیان انجام داده است.19

پی‌نوشت‌ها:

1.در پرتو ولایت، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش (دفتر سیاسی)، 1381، صص 74 - 73

2.حوزه و روحانیت، ج 1، صص 96 - 95

3.مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدطاهر حبیبی، 25/6/87.

4.مصاحبه با سرهنگ مجتبی عبادتی، 28/1/89.

5.مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌نژاد، 11/2/89.

6.همان.

7.مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی‌نژاد، 17/2/89.

8. مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین الهی، مجله صف، شهریور 1361، ص 73.

9.صحیفه نور، ج 7، صص 136 - 135.

10.مجله صف، شهریور 1361.

11.مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمین کاملان، مجله صف، شهریور 1361.