سرهنگ ایرج برندکام رئیس اداره تجهیزات فنی پلیس راه کشور در گفتگو با همشهری با اعلام این خبر می‌گوید: در حال حاضر 11 هزار خودروی سواری در جاده های کشور به حمل و نقل مسافران مشغولند که تا پایان سال 86 این تعداد به 15هزار خودرو افزایش می‌یابد و پس از تانکرهای حمل سوخت و اتوبوس های برون شهری، نوبت این خودروهاست که به سیستم رهیاب GPS مجهز شوند.
اجرای طرح کنترل اتوبوسهای برون شهری و تانکرهای حامل مواد سوختی توسط رهیاب ماهواره‌ای که از اواخر آذرماه سال گذشته دربزرگراه تهران - قم آغاز شد، اکنون در تمام محورهای استان تهران به اجرا گذاشته شده است و بنابر اعلام پلیس راه استان تهران، عبور و مرور خودروهای سنگین فاقد رهیاب از روز 31 اردیبهشت در جاده‌های استان تهران ممنوع است.
سرهنگ احمد نجفی فرمانده پلیس راه استان تهران در این زمینه به همشهری می گوید: با استفاده از این سیستم موقعیت مکانی، تغییر مکان، میزان سرعت، محل و مدت توقف، میزان ساعت کار وسیله نقلیه در طول 24 ساعت و کلیه اطلاعات مربوط به حرکت و سکون خودروهای هدف برای نیروهای پلیس راه قابل تشخیص است.
وی یکی از نکات مثبت سیستم GPS را عدم دخالت راننده در اطلاعات ثبت شده عنوان می کند و می گوید: اطلاعات ذخیره شده داخل این رهیاب‌ها به هیچ وجه قابل دستکاری نیست و تخلف رانندگان به صورت مستند ارائه می‌شود.
کنترل ماهواره‌ای خودروها
اساس کار سیستم رهیاب بر دریافت سیگنال های ماهواره ای استوار است. هم اکنون 24 ماهواره GPS در حال گردش به دور زمین است که در هر لحظه حداقل 8 و حداکثر 12 ماهواره قابل استفاده هستند.
این در حالی است که تنها 4 ماهواره برای محاسبه ارتفاع و طول وعرض جغرافیایی کفایت می کند. به این ترتیب دستگاه کوچکی روی خودرو نصب می شود که با دریافت سیگنال از این ماهواره ها موقعیت مکانی خودرو در آن دستگاه ثبت می‌شود. از سوی دیگر ثبت فواصل مکانی خودرو و زمان لازم برای طی‌شدن این فاصله مکانی، منجر به ثبت سرعت خودرو در دستگاه می شود.
سرهنگ نجفی با ارائه این توضیحات می افزاید: هنگامی که خودروهای مجهز به سیستم رهیاب در ایستگاه های پلیس راه مورد بازرسی قرار می گیرند، اطلاعات ثبت‌شده در دستگاه از آن لحظه تا 15 روز قبل، توسط یک پورت رابط به لپ تاپ پلیس منتقل می شود و به این ترتیب ما از رفتار ترافیکی آن راننده در یک بازه زمانی 15 روزه مطلع می شویم.
البته در حال حاضر در محورهای تهران- اصفهان، تهران – شیراز، تهران– تبریز و تهران – مشهد اطلاعاتی که به رایانه های همراه نیروهای پلیس راه منتقل می شوند به صورت آنلاین در سرور قرارگاه مرکزی پلیس راه ثبت می شوند اما در 218 پاسگاه پلیس راه که هنوز به سرور مرکزی متصل نشده اند این امکان وجود ندارد، هرچند به گفته سرهنگ برندکام برنامه هایی برای اتصال تمام پاسگاه ها به این سرور وجود دارد.
بعد از چین و برزیل
برندکام با بیان اینکه استفاده از سیستم رهیاب در اتوبوس ها از بهمن ماه 85 در کاهش 1/14 درصدی و به صفر رسیدن نرخ رشد کشتار جاده‌ای اهمیت بسزایی داشته است، می گوید:GPS کارآیی های بسیاری دارد و در بعضی کشورهای پیشرفته برای مسیریابی از این سیستم استفاده می شود، اما ما با توجه به وسعت کشور و فرهنگ ترافیکی مردم این نوع استفاده از این سیستم را ترجیح داده ایم و بعد از چین و برزیل، سومین کشوری هستیم که از GPS برای کنترل رفتار ترافیکی استفاده می‌کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه ای برای استفاده آنلاین از سیستم GPS در ایران وجود دارد یا نه، می گوید: اولا بستر مخابراتی موجود در کشور به ما اجازه آنلاین‌کردن سیستم را نمی دهد و از آن گذشته اصلا پلیس به استفاده آنلاین از GPS که مستلزم صرف هزینه های اضافی است، احتیاج ندارد. برای ما کافی است که هنگامی که وسیله نقلیه به ما می رسد از رفتار ترافیکی آن آگاه شویم و آمارهای موجود نیز حاکی از آن است که آگاهی رانندگان از کنترل دقیق پلیس بر عملکرد لحظه به لحظه شان موجب رعایت دقیق تر قوانین راهنمایی و رانندگی می شود به طوریکه روز 31 اردیبهشت ماه 64/96 درصد رانندگان اتوبوس در ناوگان مسافربری با ر عایت کامل قوانین رانندگی کرده اند.
خودروهای سواری، هدف بعدی
اما ممنوعیت عبور و مرور خودروهای سنگین فاقد رهیاب در جاده های استان تهران به زودی به کل جاده های کشور تسری می یابد. بنابر دستور دکتر اسماعیلی رئیس پلیس راه کشور در 6 ماهه اول سال کلیه اتوبوس های کشور مجهز به GPS خواهند شد و از مهرماه امسال اتوبوس های بدون رهیاب اجازه تردد در جاده ها را نخواهند داشت.
این در حالی است که هم اینک بیش از 65 درصد از اتوبوس های ناوگان مسافربری در کشور مجهز به سیستم رهیاب شده اند.
رئیس اداره تجهیزات فنی پلیس راه با بیان اینکه آمار موجود به طور مداوم در حال تغییر هستند، می‌گوید: مطابق آخرین اطلاعات ما از حدود 20 هزار اتوبوسی که در سطح جاده‌ها داریم، بیش از 13 هزار اتوبوس مجهز به GPS شده‌اند. همچنین از آنجاییکه مطابق مصوبه هیات وزیران تمام تانکرهای حمل سوخت موظف به نصب رهیاب هستند، بیش از 12 هزار تانکر مجهز به این سیستم شده اند.
برندکام هزینه نصب سیستم رهیاب را برای تانکر 300 هزار تومان و برای اتوبوس 220 هزار تومان ذکر کرده و می گوید: این دستگاه ها در موسسه تحقیقات و توسعه ناجا مونتاژ می شوند و در اختیار متقاضیان قرار می گیرند.
به گفته وی، خودروهای سواری ناوگان مسافربری کشوری را باید مشتریان آینده این موسسه بدانیم.تجهیز خودروهای سواری مسافرکش بین جاده ای به سیستم رهیاب در دستور کار قرار دارد و به زودی از تردد مسافرکش‌های بدون سیستم رهیاب در جاده ها جلوگیری می شود.
حال باید منتظر تاثیر این جعبه‌ها بر رفتار رانندگان متخلفی باشیم که فقط هنگام رویت پلیس به قوانین احترام می گذارند. شاید روزی برسد که هر ماه نشنویم در اثر تصادف یک دستگاه اتوبوس و یک سواری بیش از 20 نفر از هم میهنانمان جان باختند.
