ترافیک، آلودگی صوتی و سایر ناهنجاریهای شهری در مناطق پرجمعیت باعث بروز پدیدهای بسیار نامطلوب به نام خشم در کلانشهرهای کشورمان شده است. شهر تهران نیز به رغم تلاش مدیریت شهری طی سالهای اخیر در زمینه ارتقای حملونقل عمومی و کاهش آلودگیهای صوتی و زیستمحیطی از این پدیده مستثنی نبوده است.
از همین رو ست که مدیران شهری و مسئولان دولتی در معاونت جوانان وزارت ورزش و اداره کل سلامت شهرداری تهران تفاهمنامهای را بر پایه ایجاد کلینیکهای خشم در خانههای سلامت شهر تهران جهت پیشگیری از موارد بروز این پدیده نامطلوب در میان شهروندان امضا کردهاند. معاون ساماندهی جوانان وزارت ورزش و جوانان دلیل ایجاد کلینیکهای خشم در خانههای سلامت را اینچنین بیان کرده است: شهرداری تهران فعالیتهای گستردهای در حوزه جوانان دارد.
در دیدار با معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران قرار شد تفاهمنامهای برای توسعه فعالیتهای جوانان شهر امضا شود و نخستین اقدام برای توسعه این فعالیتها راهاندازی کلینیکهای کنترل خشم است. به گفته معاون وزیر، قرار است در دیدار با شهرداران کلانشهرها، پیشنهاد ایجاد کلینیکهای کنترل خشم در تمام مناطق بزرگ شهری ایران ارائه شود تا شاید بتوان با راهاندازی این کلینیکها از بروز آسیبهای ناشی از خشم جلوگیری کرد.
پارهای از متخصصان این نکته را عنوان کردهاند که کنترل و پیشگیری از پدیده خشم در سطح شهر تهران باید در اولویت قرار گیرد. اما دکتر محمد مهدی گلمکانی معتقد است که بروز خشم در همه جامعه و در سطح همه کلانشهرها وجود دارد و نباید بهصورت یک بعدی به این پدیده نگریسته شود و همزمان باید ایجاد کلینیکهای خشم در سراسر کشور مورد توجه قرار گیرد. به گفته وی سلامت روان مولفههای مختلفی دارد و با سلامت اجتماعی ارتباطی نزدیک دارد. متخصصانی نظیر دکتر گلمکانی مدیرکل اداره سلامت شهرداری تهران بر این باورند که پدیده خشم ریشه در ارتباطات درون جوامع دارد.
تراکم بالای جمعیت، فقر و بیکاری و اعتیاد از عوامل اصلی ایجاد خشونت در برخوردهای رودرروست. به اعتقاد متخصصان، یکی از مهمترین اقداماتی که میتوان در حوزه سلامت روان انجام داد خودمراقبتی است؛ البته پس از ارائه آموزشهای لازم به اعضای خانوادهها در خانههای سلامت. دکتر گلمکانی ازجمله افرادی است که اعتقاد دارد باید از ابزارهای اجتماعی برای تمرین حضور در جوامع استفاده کرد. یکی از نشانههای بروز خشم پرخاشگری است.
پرخاشگری یک نوع رفتار است که از خشم و عصبانیت سرچشمه میگیرد و به 2 قسمت خصمانه و وسیلهای تقسیم میشود که در حالت خصمانه بهمنظور آسیب رسیدن به دیگران است اما در حالت وسیلهای فرد برای بهدست آوردن خواستههای خود به دیگران آسیب میرساند. به گفته امید صفری کارشناس روانشناسی عمومی، هر فردی در طول زندگی خود بر اثر قرار گرفتن در محیطهای تنش زا و مشاجره با افراد عصبانی میشود، اما باید راههای کنترل خشم را یاد بگیریم و در هنگام خشمگین شدن خود را کنترل کنیم تا باعث آزار اطرافیانمان نشویم.
پرخاشگری میتواند سرکوب شود و آنگاه تغییر جهت دهد، یا در قالب جدیدی خود را آشکار سازد. سرکوب زمانی اتفاق میافتد که فرد عصبانیتش را مخفی کند، ازفکر کردن به آن بپرهیزد و به موارد مثبت فکر کند. هدف از بازداری و سرکوبی آن است که رفتار سودمندتری داشته باشیم.
خطر سرکوبی عصبانیت این است که اگر بالاخره خود را آشکار نسازد میتواند تأثیرات درونی بر شما داشته باشد. عصبانیتی که متوجه درون است ممکن است موجب بالا رفتن فشار خون، افسردگی و حتی سکته شود. عصبانیتهای تخلیه نشده همچنین موجب مشکلات دیگری میشود مثل خود خوری، عیب جویی دائمی و رفتار پرخاشگری انفعالی. به اعتقاد دکتر علی اصغر اصغرنژاد عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران معمولا قرار نیست در زندگی اجتماعی بجنگیم، وقتی در موقعیتهایی قرار میگیریم که نه میتوانیم رفاقتی صحبت کنیم، نه بجنگیم، نه فرار کنیم یا تسلیم شویم منجر به برانگیختگی ما و بروز سردرد، زخم معده، فشار خون بالا، آسم، مشکلات پوستی و جسمی دیگر میشویم.
خشم بد نیست و هر کسی باید یاد بگیرد این هیجان منفی خود را پیشبینی و پیشگیری کند، لذا با تمرین و یادگیری مهارتهای لازم میتوان این هیجان را مدیریت کرد. به اعتقاد این متخصص، وقتی کسی خشمگین میشود، آب بنوشد، افکار خود را منحرف کند، عضلات خود را شل کند و یا نفس عمیق بکشد. افراد همچنین باید مراقب غذاهایی که میخورند باشند چرا که غذا نیز در اوجگیری خشم یا کاهش خشم تأثیر دارد. خوردن فست فودها، غذاهای کنسروی و ادویه دار، سوسیس و کالباس برانگیختگی را در فرد زیاد و خوردن سبزیجات و لبنیات این هیجان را کم میکند. متخصصان همچنین بر این باورند که ورزش، مخصوصاً درفضای باز، نهتنها سلامت جسمی را بهبود میبخشد، بلکه به تسکین اعصاب و بهداشت روانی نیز کمک میرساند.