خبرنگاری؛ فرد را از حوادث و رویدادهایی که پوشش میدهد جدا و محافظت نمیکند و نمیتوان انتظار داشت به هیچ عنوان تحت تاثیر رویدادها قرار نگیرد.
خبرنگاری مشاهده رخدادهایی است که به ندرت در تجربه شخصی بقیه مردم میگنجد. روزنامهنگاران در نقش چشم و گوش مخاطبانشان حاضر میشوند و ممکن است با صحنههایی تلخ و تکاندهنده هم روبهرو شوند.
آسیبهای روحی و فیزیکی جزو خطرهای جدایی ناپذیر این حرفه است.
مارک برین، رواندرمانگر، شیوه برخورد با این مساله را بررسی میکند.
او میگوید؛ برای کاستن از اینگونه آسیبها، یک خبرنگارهمیشه باید با خود رو راست، باشد و این را بپذیرد که کاری که میکند، دارای خطرات و چالشهای مختلفی است و در این میان، محدودیتهای خود او هم بر آنها اضافه میشود.
بنابراین به عنوان یک خبرنگار سعی نکنید ترسهایتان را مخفی کنید. میتوانید با افراد قابل اعتماد درباره مسائلی که برای شخص شما ترسناک هستند، صحبت کنید. درباره امنیت خودتان، خانوادهتان و موضوعاتی که به اعتماد به نفس شما مربوط است.
سعی کنید رویدادهای خبری را از جنبههای مختلف بسنجید. این آمادگی کامل از درگیری ذهنی شما میکاهد و احتمال بروز موارد هراسآور را کمتر میکند.
در موارد چون، تهیه خبر از تظاهرات، اخبار جنگ، سیل، زلزله، آتش سوزی و...شما در برابر مرگ و یا شرایطی که فشارهای شدید روانی دارد، روبه رو میشوید و احتمالا آن گوشه و حیطه امنی که برای خود فراهم کرده بودید، فرو میریزد.
چرا که شرایط و موقعیتهای مختلف حرفه شما به عنوان یک خبرنگار و به عنوان یک انسان، شما را به چالش خواهند کشید.
- راه مقابله چیست؟
چه باید کرد که در چنین شرایط و موقعیتهایی آسیب و صدمات روحی را به حداقل رساند؟ قبل از هر چیز مهم است که بهیاد داشته باشید که شغل شما چیست. شما روزنامهنگار هستید، نه مامور امداد و نجات... وظیفه شما تهیه خبر از رویدادهای جاری است. البته این کار آسانی نیست. احتمالا، مجبور میشوید، تصمیمات سختی در یک زمان بگیرید. برای مثال مصاحبه را ادامه میدهید یا به کمک شخص مصدوم میروید؟ یا به جای گرفتن عکس خبری، دوربین را به کناری گذاشته و وارد گروه امداد میشوید و...
اگر چه خبرنگاران باید افراد مقاومی باشند. با این حال، باید خود را برای چیزهایی که در پیش رو دارند و خواهند دید، آماده کنند تا از آسیبهای احتمالی جلوگیری کنند. البته یک سپر دفاعی محکم کافی نخواهد بود. روش درست این است که بپذیرید که برق از سرتان خواهد پرید و تحت تاثیر قرار خواهید گرفت یا اینکه سیل حوادث شما را خواهد برد و در پایان، وقتی همه چیز تمام شد، شما در جمع همکاران از تجربههای خود خواهید نوشت و یا خواهید گفت.
حالا از منظر دیگری به این حرفه نگاه میکنیم. زمانی که یک خبرنگار از نظر عاطفی با رویداد درگیر است. برای مثال؛ رویدادی را در نظر بگیرید که به شخص شما مربوط است. چگونه آن را پوشش میدهید؟ فرض کنید خانواده شما با آن رویداد درگیر است، آیا در نگاه شما تفاوتی ایجاد خواهد کرد؟
مارک برین معتقد است؛ چنین رویدادی بر نگاه شما تاثیر خواهد گذاشت. نگاهی که هم جنبههای مثبت خواهد داشت و هم منفی.
جنبه مثبت آن این است که برای شما مهم میشود. اهمیت پیدا میکند و دیگر یک رویداد صرف و بیمعنی نیست. اگر چه شما به عنوان یک خبرنگار وظیفه دارید، دقیق باشید و در پوشش رویدادها اصل امانتداری را رعایت و در درک آن به مخاطب کمک کنید. با این وجود، اگر با رویدادی طرف باشید که برای شما معنی و اهمیت شخصی داشته باشد، راحتتر به این وظایف عمل خواهید کرد.
وجه منفی آن هنگامی اهمیت پیدا میکند که بخواهید از ورود مسائل شخصی به خبر جلوگیری کنید و بیطرفی و انصاف را حفظ کنید. اگر بتوانید این کار را انجام دهید یعنی در نقش شاهدی دلسوز و بیطرف ظاهر شوید، میتوانید بگویید که توازن درستی برقرار کردهاید و در غیر اینصورت ممکن است در حرفه خود دچار مشکلات بسیاری شوید.
مشکلاتی چون؛ آسیبها و خدشههای روحی ... چرا که تاثیر آسیبهای روحی شبیه جراحت است و نشانههای آن هم مانند مجروحیت احساسی، افکار ناخواسته، برانگیختگی و... است.
چیزهای مشخصی چون تصاویر ذهنی ناراحتکننده، یادآوری ناخودآگاه خاطرات و کابوسهای شبانه که نمیتوانید از ذهنتان بیرون کنید، همه جزو افکارهای ناخواسته شما هستند.
پرهیز و خودداری از رفتن به محلهای مشخص به دلیل ترس از اتفاقات احتمالی، کرختی و بیتفاوتی نسبت به مصائب انسانی و... همه جزو مجروحیتهای احساسی هستند.
هنگام اعزام برای تهیه خبر از یک رویداد، ضربان قلب شما افزایش پیدا میکند، بیدلیل عرق میکنید و آشفتگی ذهنی به شما اجازه تمرکز کردن نمیدهد و... شما دچار برانگیختگی شدهاید.
اگر در نیمههای شب و در حالی که از عرق خیس شدهاید از خواب بیدار میشوید، احتمالا از تاثیرات روانی برخی چیزهایی که تجربه کردهاید رنج میبرید و باید فکری به حال خود کنید. بله باید از خودتان مراقبت کنید، همان گونه که از وسائل خود مانند؛ دوربین، موبایل، لپتاپ و... مراقبت میکنید که مبادا آسیب نبینند، باید از خودتان نیز مراقب کنید.
نکات زیر مواردی هستند که رعایت آنها به شما در کاهش آسیبهای روحی حاصل از حرفه تان کمک خواهند کرد؛
- قبل از هر چیز باید بگوییم که هرگز از خواب خود نزنید. تا حد ممکن خوب و مرتب غذا بخورید. در مصرف نوشابههای گاز دار و کافئیندار زیادهروی نکنید. مهمتر از همه ورزش کنید و هوای تازه تنفس کنید. بهترین کار برای کاهش این علائم این است که از تجربههای خود با دوستان و آشنایان حرف بزنید. علم و تجربه ثابت کردند که حرف زدن درباره تجربهها به هضم ذهنی بعضی از مسائل کمک میکند و احتمال درهمشکستگی روحی را کاهش میدهد.
- آسیبهای روحی را باید جدی بگیرید، چرا که در غیر این صورت ادامه حرفه خبرنگاری برای شما طاقت فرسا و مشکلسازخواهد شد.اگر چه امروزه در دنیای حرفه خبرنگاری برخورد جدیتری با آسیبهای روحی میکنند ولی این به معنای رها شدن این حرفه از این مسائل نیست.
- در حال حاضر در دنیا، امکانات و کلاسهای آموزش مختلفی برای محافظت فیزیکی افرادی که در محیطهای خطرناک کار میکنند، طراحی و اجرا میشود. برای مثال، اگر فردی را برای کار در محیطهای آلوده، مانند کار در یک نیروگاه اتمی، معدن زغالسنگ و...استخدام میکنند، اقدامات احتیاطی لازم برای حفظ جان او را پیش بینی و رعایت میکنند.
- اما برای آسیبهای روحی این افراد چه باید کرد؟ خبرنگاری از جمله حرفههایی است که دارای آسیبهای روحی بسیار زیادی است. چرا که خبرنگاران شاهد عینی و یا در معرض اتفاقات وحشتناکی که به دست انسان یا طبیعت و برای انسان به وجود میاید، هستند. پس "آسیبهای روحی" یکی از خطرات کاری خبرنگاران است. کشته شدن و جراحت روحی خبرنگاران در مناطق جنگی، حوادث طبیعی و غیره ادامه خواهد داشت. این بخشی از کاری است که او انجام میدهد.
- در واقع میتوان به صراحت گفت که میان خبرنگاران و سربازها، آتشنشانها و ماموران پلیس فرقی نیست. آنان هم نیروی واکنش سریع محسوب میشوند. برای همین است که قانون، سازمانها و موسسههای خبری را موظف به حفاظت از خبرنگاران خود کرده است.
- هرگز از کمک گرفتن خجالت نکشید. شما میتوانید، ابتداییترین و کوچکترین کمکها را از همقطاران خود بگیرید. بسیاری ازخبرنگاران با کمک گرفتن از همکاران، دوستان و خانواده از آسیبهای روحی عبور کردهاند.
- اگر از نظر روحی، وضعیت مناسبی ندارید، با دوستان و همکاران خود صحبت کنید. با اعضای خانواده و افراد مورد اعتمادی که به حرفهای شما گوش میدهند، صحبت کنید و خود را برای شنیدن درددلهای همکاران آماده کنید. کمک به یکدیگر در واقع کمک به خود است.
- از مراکز مشاوره غافل نشوید...بسیاری از این مراکز دارای برنامههای منظمی برای کمک به افراد هستند. برای مراجعه به چنین مراکزی نیاز به خجالت یا پنهان کاری نیست. بهتر است معقول رفتار کنید و این امر را راهی برای کمک به خود یا همکارتان انتخاب کرده و پیشنهاد کنید.
- اولین فردی که در این آسیبهای روحی میتواند به شما کمک کند، خود شما هستید. بنابراین بهترینها را برای خود انجام دهید.