نگرانیها زمانی در اینباره افزایش مییابد که نسبت به این مسئله آگاهی داشته باشیم که ابتلا به سرطان روندی 15ساله دارد و نمیتوان از هماکنون مشخص کرد که تا چه میزان هوای آلوده به سلامت شهروندان آسیب وارد کرده است. اما نتایج مطالعات اخیر روی سوخت تحویل شده به جایگاهها چه چیز را نشان میدهد؟ تحقیقات انجام شده در دانشگاه صنعتی شریف با حمایت شهرداری تهران طی 2 سال اخیر نشانگر آن است که میزان گوگرد موجود در بنزین و دیزل نمونهبرداری شده از ۱۰جایگاه سوخترسانی در تهران بهشدت با استانداردهای تعریفشده فاصله دارد. این میزان در بنزین معمولی و یورو 4 تا 20 برابر و در دیزل تا بیش از 800 برابر میزان استاندارد بوده است.
نتایج نشان میدهد، در نمونههای سال 1390میزان گوگرد سوخت دیزل به بیش از 8 هزار قسمت در میلیونppm میرسد که بسیار بالاتر از حد استاندارد دیزل پاک 10قسمت در میلیون است. این روند در سال ۹۲ تغییری نکرده است. همچنین بررسی نمونههای بنزین سال 1390سطح گوگرد بنزین را در حدود 180قسمت در میلیون نشان میدهد.
سازمان بهداشت جهانی بهتازگی هوای آلوده شهری را جزو گروه یک ترکیبات سرطانزا اعلام کرد و آن را همردیف مواد بسیار خطرناک هستهای از قبیل پلوتونیوم بهعنوان موادی که بدون شک سرطانزا هستند، قرار دارد. بهگفته دکتر حسینی کنترل آلودگی هوا تنها از مبدأ تولید آلایندهها امکانپذیر است. اگر آلودگی وارد هوا بشود دیگر نمیتوان کاری کرد. اتمسفر دارای جرم و انرژی بسیار بالایی است که دخل و تصرف بشری در آن امکانپذیر نیست و لذا همانند تمام برنامههای موفق دنیا باید از تولید آلایندگی جلوگیری شود.
اما آیا گوگرد تنها عامل سرطانزا است یا میتوان به علل دیگری نیز اشاره داشت؟ بهگفته دکتر کاظم زندهدل معاون پژوهشی انستیتو کانسر ایران در مصاحبه با همشهری، تاکنون عنوان نشده است که گوگرد بهتنهایی و بهطور مستقیم در ابتلای افراد به سرطان دخیل باشد، اما میتواند در بروز این بیماری مؤثر باشد. باید توجه داشته باشیم که عوامل بسیاری در ابتلای فرد به سرطان نقش دارند. معمولا در پی انجام مطالعات و تحقیقات جدید در هر دوره استانداردها تغییر میکنند و بهمنظور اتخاذ اقدامات پیشگیرانه استانداردها فراتر از آنچه در نتیجه مطالعات آمده تعیین میشوند.
استانداردها برای این است که برای سلامت افراد بهویژه در زمینههایی مانند آلودگی هوا ریسک ایجاد نکنیم. یعنی اینکه اگر هوای شهر ما آلوده است با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه بهداشتی و اقدامات ویژه زیستمحیطی و شهری سلامت شهروندان را حفظ کنیم و آن را در مخاطره قرار ندهیم. بنابراین رعایت استانداردها وظیفه همه است. برطرف کردن معضل آلودگی هوا برنامه میخواهد که اجرای بخشی از آن برعهده مردم و اجرای بخشی دیگر برعهده نهادها و سازمانهای ذیربط است.
سرطان تنها یکی از بیماریهایی است که سلامت مردم در شهرهای آلوده را تهدید میکند. فشارهای روانی و استرس نیز بخشی از عوارض آلودگی هواست. برای حفظ سلامت مردم در برابر هوای آلوده باید در سیاستها و قوانین بازنگری صورت گیرد. بهطور کلی بهدلیل افزایش جمعیت و پیرشدن جمعیت در ایران و جهان میزان ابتلا به سرطان بالا رفته است. افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ را نیز میتوان بهعنوان یکی از علل بالا رفتن میزان موارد ابتلا به سرطان دانست.
البته باید توجه داشت که زیاد شدن موارد سرطان همواره ربطی به زیاد شدن موارد خطر ندارد و تا حدودی نیز مربوط به بالا رفتن سن جمعیت است چرا که بیشترین موارد ابتلا به سرطان در سنین 50یا 60سال به بالا رخ میدهد. از آنجایی که بروز سرطان در فرد یا ابتلا به سرطان 10تا 15سال زمان میبرد نمیتوان بهطور دقیق گفت که حتما آلودگی شهرها در عصر حاضر عامل اصلی افزایش موارد ابتلا به این بیماری بوده است. اما آنچه مسلم است سابقه نشان داده که اقدامات پیشگیرانه در زمینه آلودگی شهرها و کارهای پیشگیرانه نظیر ورزش و استفاده از گیاهان و سبزیجات فیبردار میتواند در کاهش ابتلا به موارد سرطان در سطح شهرها مؤثر باشد.