محمدرضا تابش که اوایل هفته جاری به مازندران سفر کرده است پس ازبازدید از جنگلهای غرب استان مازندران، کاهش چشمگیر سطح جنگلهای کشور در 5دهه گذشته را یک تراژدی وحشتناک توصیف کرد و خواستار آن شد تا در جهت صیانت از حدود 12میلیون هکتار جنگل باقیمانده که بهمنزله ریههای تنفسی کشور است، همه قوا خصوصاً مسئولان اجرایی، اقدامات سلبی و ایجابی مؤثری را معمول دارند زیرا جنگلهای منطقه البرز و هیرکانی و بسیاری از گونههای درختی آن بقایای جنگلهای دوران سوم زمینشناسی است که در اروپا فسیل آن باقیمانده است. آنطور که در گزارش مهر آمده است تابش دراین سفر، خواستار ابطال مصوبهای شده است که چنانچه سازمان حفاظت محیطزیست نتواند طی یکماه به استعلام انجام شده در ارتباط با فعالیت معادن در عرصههای طبیعی پاسخ دهد عملیات معدنکاوی در منطقه مورد نظر مجاز میشود.
این نماینده مجلس در حالی از وضعیت محیطزیست و جنگلهای کشور اظهار نگرانی میکند که طی 5سال گذشته بیش از یک میلیون و 120هزار هکتار از جنگلهای زاگرسی براثر پدیده خشکیدگی نابود شد و این پدیده همچنان آرامآرام رویشگاههای زاگرسی را به کام مرگ میکشد؛ اما برخلاف انتظار، فراکسیون محیطزیست مجلس طی همه این سالها، اقدامی درخور جایگاه این فراکسیون از خود نشان نداد؛ کما اینکه طی 3سال اخیر بهویژه سال گذشته پدیده خشکیدگی 50هزار هکتار از شمشادهای شمال کشور را نیز نابود کرد اما فراکسیون محیطزیست نسبت به این پدیده نیز عکسالعملی نشان نداد. اکنون این اظهارات رئیس فراکسیون محیطزیست را باید به فال نیک گرفت و منتظر ماند و دید که این فراکسیون با توجه به جایگاهی که در قوه مقننه دارد برای جلوگیری از وضعیت بحرانی رویشگاههای کشور(جنگلهای هیرکانی و جنگلهای زاگرس) چه تدبیری در پیش میگیرد.
ضرورت حمایت دولت از طرحهای جنگلداری
همزمان با اظهارات رئیس فراکسیون محیطزیست مجلس شورای اسلامی، دکتر محمد امینی، رئیس جامعه جنگلبانی ایران در مازندران از مصوبهای انتقاد میکند که دی ماه گذشته درباره حفاظت بهتر از جنگلهای شمال به تصویب هیأت دولت رسیده است. او میگوید که در بند6 این مصوبه، برداشت چوب از جنگلهای شمال به درختان شکسته و پوسیده و نیز عملیات پرورشی محدود شده است. این در حالی است که وقتی یک طرح جنگلداری به بخش خصوصی واگذار میشود براساس ضوابط موجود، این طرح باید بهصورت «درآمد و هزینه» اداره شود یعنی باید با برداشت از جنگل، هزینه طرح تأمین شود. این هزینهها که اصطلاحا به آنها تعهدات فنی گفته میشود جادهسازی، حصارکشی مناطق جنگلی برای جلوگیری از چرای دام و نهال کاری را شامل میشود.به این هزینهها باید استخدام قرقبان و حفاظت فیزیکی از جنگل را نیز اضافه کرد.
بدیهی است که مجری طرح جنگلداری که بخش خصوصی است برای انجام درست این تعهدات باید اعتبارلازم را داشته باشد. این اعتبارات قبلا تحت عنوان «تسهیلات برای طرح جنگلداری» توسط دولت تأمین میشد اما امروز این تسهیلات قطع شده و در نتیجه مجریان طرحهای جنگلداری توان اجرای این تعهدات را ندارند. به گفته امینی در چنین شرایطی حفاظت از جنگل بسیار تضعیف شده و فرصت برای قاچاقچیان و زمینخواران فراهم میشود.این استاد دانشگاه که پیش از این همواره از برداشتهای بیش از توان جنگل انتقاد میکرد اکنون از زاویه دیگری طرحهای جنگلداری را به نقد میکشد.
او از پرورش جنگل در نظام جنگل شناسی نزدیک به طبیعت بهعنوان راهکار علمی و فنی برای احیای جنگلهای شمال یاد میکند و میگوید که این شیوه پرورش از بذر تا مرحله دیرزیستی و مرگ طبیعی درخت را در بر میگیرد. با این شیوه پرورش به شرط آنکه با مدیریت صحیح توأم باشد میتوان به پایداری جنگل دست یافت، اما اینکه برداشت از جنگل فقط محدود به درختان پوسیده و شکسته باشد از نظر جنگلشناسی نزدیک به طبیعت، شیوهای غیرعلمی است زیرا ضروری است 20درصد از درختان پوسیده برای تغذیه موجودات و حشرات در جنگل باقی بماند در غیراین صورت چرخه حیات جنگل آسیب جدی میبیند.
برداشت از جنگل براساس ضوابط علمی
به گفته این استاد دانشگاه، برداشت از جنگل اگر از میزانی که دانش کارشناسی تعیین میکند کمتر باشد به جنگلها همان آسیبی را میزند که برداشت بیش از حد به جنگلها وارد میکند.امینی که تا چندی قبل ریاست مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران را بر عهده داشت در ادامه بازهم بر حمایت دولت از مجریان طرحهای جنگلداری تأکید میکند و یادآور میشود که اگر قرار است برداشتی از جنگل صورت بگیرد باید در ازای کاهش برداشت از جنگل به مجریان طرحهای جنگلداری کمک شود تا امر حفاظت، احیا، توسعه و بهرهبرداری از جنگل بهخوبی انجام شود.
این مصوبه دولت است که در طرح صیانت از جنگلهای شمال بهطور مشخص به آن اشاره شده است؛ درغیر این صورت، تأمین نشدن اعتبار برای طرحهای جنگلداری، نابودی جنگلها را درپی دارد.