آشنایی با ژانر فرار

گونه‌ی فرار در سینما اگرچه می‌تواند یک ژانر مستقل نیز در نظر گرفته نشود اما بسبب جذابیت‌های ذاتی و محبوبیت فزاینده؛ و همچنین دارا بودن قواعد خاص؛ به وجه مستقل نیز نعریف می‌شود.

قواعد ژانر در گونه‌ی فرار ساده است. عناصر داستان در این ژانر می‌توانند از یک تا صد؛ متغییر داشته باشند. اما در صورت کلی داستان در ژانر فرار مربوط به گریز شخصی است از حبسی که خواسته یا ناخواسته گریبان‌گیرش شده است.

ژانر فرار به‌شدت با ژانرهای حادثه‌ای؛   پلیسی؛ جنایی مرتبط است و برخی فیلم‌ها اگرچه داستان اصلی را در ژانر فرار روایت می‌کنند اما کلا در ژانر ترکیبی قرار می‌گیرند.

بر این اساس گستره تولید در ژانر فرار می‌تواند داستان را به سمت وسوی درام اجتماعی؛ ملودارم؛ کمدی؛ روانشناسانه و حتی ترسناک هدایت کند.

پیشینه ژانر فرار در سینما به سالهای دور می‌رسد. اقتباس‌های سینمایی؛ نیز فراوان ساخته شده‌است. و در این میان سینما بازهم وام دار ادبیات اینچنینی بوده است.

شاید شاخص ترین فیلم در این باره؛ "پاپیون" ساخته‌ی فرانکلین‌شافنر با حضور استیو مک کوئین و داستین هافمن محصول ۱۹۷۳ است. این فیلم اقتباسی است از رمان پاپیون نوشته‌ی هنری کریر. ‌کتاب زندگینامه‌ی واقعی نویسنده از دوران حبس طولانی مدت و فرار او است.

برخی حوادث اجنماعی و تاریخی و جغرافیایی کلان نیز در رشد ژانر فرار در سینما اثرگذاری فراوانی داشته‌اند. برای مثال جنگ جهانی دوم یکی از مهمترین این حوادث به شمار می‌آید. به‌نحویکه طی سالهای ۱۹۴۰ تا کنون در باره فرار اسرای متفقین از بازداشتگاه‌های نازی‌ها صدها فیلم تولید شده است.

برخی آثار در ژانر فرار که به دیگر گونه‌ها نیز تنه می‌زنند؛ داستانک‌های ویژه‌ای در لوکیشن محدود محبس و همچنین فرآیندهای پس از فرار  ارائه می دهند. چنین فیلم‌هایی حقیقتا اگر داستان کاملی داشته باشند بهترین آثار این ژانر را تشکیل می‌دهند.

رستگاری در شاوشنک The Shawshank Redemption  حقیقتا بهترین مثال در این رابطه است. درام اجتماعی فرانک دارابونت محصول ۱۹۹۴ (با حضور مورگان فریمن و تیم رابینز) در باره حسابداری است که ۱۹ سال تمام در زندان سر میکند اما در تمام این سالها مشغول حفرتونلی برای فرار بوده است.

آثار شاخص در این ژانر می‌توانند بیان کمدی نیز داشته باشند؛ پول را بردار و فرار کن محصول ۱۹۶۷ ساخته‌ی وودی آلن و یا حبس ابد ساخته تد دمی نمونه‌هایی از این نوع تولید هستند.

برخی آثار نیز به لحاظ لوکیشن و داستان به ژانر فرار تشابهاتی نشان می‌دهند. فیلم‌هایی مانند مسیر سبز ساخته فرانک دارابونت با حضور تام هنکس محصول ۱۹۹۹ و یا شاترآیلند ساخته مارتین اسکورسیزی هردو در محیط محبس روایت می‌شوند اما فرار جزیی کوچک از کل داستان را تشکیل می‌دهند.