برگزاری جشنواره همگامان سلامت در طول تابستان 86، تأسیس خانههای سلامت در تمام مناطق تهران، جلب مشارکت نهادهای غیردولتی در ارتقاء سلامت جامعه، تامین دسترسی عادلانه مردم به خدمات سلامت، توسعه محیط زیست سالم، توانمند‌سازی مردم در تامین و حفظ سلامت خود و جامعه و... از جمله فعالیت‌هایی است که اداره‌کل سلامت شهرداری تهران در دستور کار دارد.در این زمینه دکتر عباس استاد‌تقی‌‌زاده مدیر کل اداره سلامت شهرداری تهران بیشتر توضیح می‌دهد.
آقای دکتر، توجه شهرداری تهران به مقوله سلامت اصولا با چه فلسفه‌ای شکل گرفت؟
- سلامت یک سیستم و یک برنامه چند‌بخشی است و یک نهاد به تنهایی قادر به ارائه کلیه سرویس‌های لازم در این بخش نیست. شهرداری هم به عنوان مدیر شهر وظیفه دارد در زمینه بهداشت و سلامت شهر و شهروندان به وظایف خود عمل کند. ضمن اینکه ارتقاء شاخص‌های اجتماعی سلامت، رسالت مدیران شهری است.
پروژه شهر سالم هم در دهه 70 در تهران شکل گرفت و پس از چند سال مسکوت ماند. اما به نظر می‌رسد در یکی دو سال اخیر شهرداری دوباره این پروژه را جدی گرفته است.
بله، این پروژه در( سال‌های 72 تا 76 در محله 13 آبان اجرا شد اما متاسفانه نتوانستیم از تجربیات آن به صورت مطلوب استفاده کنیم. سال 83 مجددا رویکرد سلامت شهری در شهرداری شکل گرفت و در اولین قدم تدوین سند راهبردی سلامت شهر تهران به عنوان یک کار علمی‌و پایه‌ای مد نظر قرار گرفت.
و حالا آیا ماموریت‌های شهرداری در حوزه سلامت بر اساس این سند راهبردی تعریف شده است؟
- بله. این سند حاصل یک سال کار ما بود و نشان داد که اجرای پروژه شهر سالم راهکاری است که باعث ارتقاء سطح سلامت جامعه می‌شود. البته این را هم بگویم که اجرای پروژه شهر سالم در شهر بزرگی چون تهران غیرممکن است مگراینکه رویکردی محله‌ای داشته باشیم و پروژه را به قسمت‌های کوچک‌تری تقسیم کنیم.
ایجاد تعداد زیادی خانه سلامت در محله‌های تهران طی یک سال گذشته بر اساس همین رویکرد محله‌محوری صورت گرفته است؟
- بله، خوشبختانه در دوره دکتر قالیباف این اتفاق افتاده است و رویکرد محله‌محوری و شهروند‌مداری در شهرداری ایجاد شده است که این رویکرد با پروژه شهر سالم همخوانی دارد. با این رویکرد برای رسیدن به پروژه کلان شهر سالم پروژه محله سالم تعریف شده است و در 5 سال آینده در 371 محله تهران 371 پروژه محله سالم اجرا می‌کنیم. احداث خانههای سلامت هم بخشی از این پروژه است.
با این حساب فلسفه تشکیل اداره نوپای سلامت در شهرداری تهران هم به همین رویکرد جدید مربوط می‌شود؟
- خوب ما برای اجرای پروژه شهر سالم به زیرساخت‌هایی نیاز داشتیم که خلاء آنها محسوس بود. براین اساس سال 85 ستاد شهر سالم که در محله 13 آبان تهران مستقر بود به اداره کل سلامت تبدیل شد و ادارات سلامت در مناطق مختلف شهرداری شکل گرفت.
در این سیستم از خانههای سلامت به عنوان ستاد مرکزی در محلات استفاده می‌کنیم که وظیفه توانمند‌سازی مردم و ارتقاء سلامت شهروندان را برعهده دارند. چون در پروژه شهر سالم سه محور توانمند‌سازی مردم، مشارکت مردم و همکاری بین‌بخشی در ارتقاء سلامت مد‌نظر هستند.
در حال حاضر حدود 50 خانه سلامت در سطح شهر تهران فعال هستند. با توجه به اینکه نیازهای مردم در مناطق مختلف شهری یکسان نیست، این مراکز به‌صورت عملی چه فعالیتی برای توانمند‌سازی مردم انجام می‌دهند؟
- به نکته خوبی اشاره کردید. نیازهای مردم در محلات مختلف با توجه به وضعیت اقتصادی، اجتماعی و... متفاوت است بنابراین اولین کار خانههای سلامت، نیازسنجی در هر منطقه است و پس از آن اولویت بندی این نیازها و یافتن راهکار اجرایی مشکلات و در نهایت حل آنها در مراحل بعدی قرار دارند.
مسلما شما در این خانههای سلامت بحث زیبایی پوست و طاسی سر را نخواهید دید، نه اینکه این مسائل مهم نباشد اما در حال حاضر اولویت مردم ما نیست. ما برنامه‌ریزی را براساس اولویت‌ها و خلاء‌هایمان انجام می‌دهیم.
و مهم‌ترین اولویت‌ها از دیدگاه شما؟
- پیشگیری از حوادث، مدیریت وزن، سلامت روح و روان مهم‌ترین اولویت‌های ما هستند. مواردی چون خدمات بهداشتی و تنظیم خانواده خوشبختانه در‌حد خوبی از سوی وزارت بهداشت پوشش داده می‌شود اما در بحث مددکاری اجتماعی و مشاوره اجتماعی خلاء داریم که باید این خدمات در خانههای سلامت ارائه شوند.
البته شهرداری در این میان نقش هماهنگ‌کننده و تسهیل‌گر ارائه خدمات را دارد و در ارائه این خدمات از توان مردم و نهادهای غیردولتی استفاده می‌کنیم. در واقع شهرداری ضمن ایفای سهم خود از شهروندان هم می‌خواهد که در این فعالیت سهیم شوند.
