به گزارش همشهریآنلاین رديف هفت دستگاه موسيقى ايرانى، به روايت صلحى و با نتنگارى مخبرالسلطنه، كه در اين كتاب چاپ شده است، معتبرترين روايتى است كه بدون هيچگونه تحريف يا تغيير مستقيماً از منابع دست اول (يعنى آقاعلىاكبر و آقامطلّب و ميرزاعبدالله) منتقل شده است.
در مقدمه دکتر داریوش صفوت بر این کتاب‌فرازهایی آمده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
متن رديف هفت دستگاه امروزى با الحان دوازده مقامِ قدما اختلاف بنيادى (ماهوى) ندارد. اختلاف فقط صورى است، يعنى مربوط به طرز دستهبندى گوشهها و نغمهها و گسترش آن ها است.
به دليل اينكه استاد بزرگ، مرحوم موسىخان معروفى، براى تدوين مجموعهى رديف هفت دستگاه موسيقى ايرانى (از انتشارات وزارت فرهنگ و هنر سابق)، از روايت صلحى نيز استفاده نموده و تعداد زيادى از گوشههاى رديف او را در رديف خود وارد كرده است، از اين رو هرجا در كشفِ رمزِ نتنگارىِ مخبرالسلطنه اشكالى ايجاد بشود مقايسه و تطبيق با رديف معروفى مشكل را حل خواهد كرد.
از آنجا كه مخبرالسلطنه در روش نتنگارىِ خود علائم خاصى ابداع كرده است لذا جزوهى دستور ابجدى نوشتهى مخبرالسلطنه را كه حاوى اين علائم و شرح آن ها است ضميمهى اين كتاب منتشر كرديم تا در كشفِ علائمِ نتنگارىِ اختصاصى مخبرالسلطنه مشكلى پيش نيايد.
بر اساس این گزارش در حدود سال ۱۳۵۰ شمسى استاد حسن مشحون در مركز حفظ و اشاعهى موسيقى در مورد تبديل دوازده مقام به هفت دستگاه فرمود: اين گوشهها و رديف هفت دستگاه موسيقى فعلى ايران را شخصِ بخصوصى اختراع يا جعل نكرده، بلكه از ايام باستان به مرور ابداع شده، نسل به نسل گشته و تكامل يافته است. منتها در زمان قاجاريه، به دليل اينكه ايل قاجار ريشهى آذرى داشته و در نتيجهى روابط مستحكمى كه با قفقازيه وجود داشته، استادان موسيقى ايرانى تقسيمبندى الحان و نغمههاى موجود را تحت تأثير انديشهى آذرى بهصورت هفت دستگاه (يعنى هفت مجموعهى متجانس و هماهنگ) برقرار كردند. در اين باره استاد مشحون توضيح بيشترى ندادند و ما، بدون اظهارنظر خاصى، براى حفظ امانت، نظر آن بزرگوار را عيناً نقل كرديم به اين اميد كه مورد عنايت و بررسى پژوهشگران قرار گيرد.
به گزارش همشهریآنلاین بعد از انتشار ردیف موسی‌خان معروفی و نیز ردیف روایت شده از نورعلی خان برومند از ردیف‌نوازی میرزاعبدالله و نیز ردیف استاد علی‌اکبرخان شهنازی ، پیدا شدن ردیف منتظمالحکما اتفاقی مهم در عرصه موسیقی سنتی ایران است.
از این ردیف البته پیش ازاین نسخه‌ای دیگر به کوشش آقای اسلامی و از سوی انتشارات دانشگاه تهران به بازار کتاب عرضه شده بود. برخلاف ردیف‌های دیگر که نسخه‌های صوتی آنها نیز با روایت‌های مختلف موجود است، نسخه صوتی از ردیف‌نوشته منتظمالحکما موجود نیست اما به گفته بهداد بابایی در گفت وگو با همشهریآنلاین که چند سالی است تمرکزی جدی روی این ردیف انجام داده و به همراه محمدرضا فیاض در صدد انتشار نسخه‌آی منحصر به فرد و تحلیلی از این ردیف هستند، ردیف منتظم الحکما دنیایی متفاوت را به روی حوزه ردیف‌نوازی در موسیقی ایرانی باز خواهد گشود.
نظر شما