اما با وجود اشتیاق فراوان در منجمین آماتور و دانشجویان کشورمان به نجوم، متاسفانه هنور یک رصدخانه با تجهیزات خوب و قابل‌قبول در کشورمان وجود ندارد.
چند سالی است که بحث لزوم ایجاد یک رصدخانه با امکانات به‌روز در کشور مطرح شده‌است. پروژه «رصدخانه ملی»، از همین‌جا آغاز شد.
اما این پروژه هم ظاهرا مثل خیلی از پروژه های دیگر فقط آغاز شده و فعلا که هیچ‌کس پایانی برای آن متصور نیست!
حدود سه سال و نیم پیش، زمانی که دکتر منصوری معاونت پژوهشی وزارت علوم را بر عهده داشت، پروژه «رصدخانه ملی» برای اجرا در دوره‌ای 5 ساله در هیات دولت مطرح و تصویب شد، اما متاسفانه این پروژه به دلیل عدم تامین اعتبارات لازم با وقفه‌ای دو ساله هنوز در مرحله مکان‌یابی است.
به گفته دکتر منصوری، برای مکان‌یابی رصدخانه در این مرحله به فاکتورهای مختلفی نظیر اطلاعات هواشناسی و زمین لرزه‌شناسی، بررسی آشفتگی‌های جوی در طولانی مدت، صاف بودن هوا در شب، میزان رطوبت و گرد و غبار موجود در جو، دور بودن از نور شهر و مکان‌های قابل سکونت توجه می‌شود و با بررسی‌های مقدماتی چهار منطقه شامل ارتفاعات مجاور شهرهای کرمان، بیرجند، قم و کاشان انتخاب شده و چهار تیم کارشناسی برای انجام این محاسبات به این مناطق اعزام شدند که در نهایت دو منطقه حذف و مطالعات برای انتخاب نهایی محل احداث رصدخانه ملی ایران ادامه یافت.
سرانجام قرار شد که به زودی یکی از مکان‌های مرز کاشان و اصفهان یا منطقه عمومی قم به عنوان محل احداث رصدخانه انتخاب شود. محل فعلی دفتر پروژه رصدخانه ملی در باغ لارک پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات)، قرار دارد.
وزارت علوم که متولی امر پژوهش در کشور است، چندی است که توجه ویژه‌ای به این پروژه داشته‌است. در همین راستا چند روز پیش با حکم وزیر علوم، دکتر محمد جواد لاریجانی سرپرست پژوهشکده رصدخانه ملی شد. لاریجانی در حال حاضر ریاست پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) را بر عهده دارد. وی همچنین موسس مرکز پژوهش‌های مجلس و وزارت خارجه نیز بوده‌است.
پیش‌از این قرار بود در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی پژوهشکده «نجوم و اخترفیزیک» تاسیس شود و پروژه رصدخانه ملی هم زیر نظر این نهاد پژوهشی عمل کند. اما این پروژه که به‌صورت پژوهشکده‌ای در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تاسیس شد، در حال حاضر با حکم وزیر علوم به عنوان پژوهشکده‌ای مستقل زیر نظر وزارت علوم فعالیت می‌کند.
دکتر رضا منصوری، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف در مورد آخرین وضعیت این پروژه می‌گوید: در صورت تامین اعتبارات لازم، به‌زودی مکان احداث رصدخانه ملی معرفی و تا 8 ماه آینده تلسکوپ آن طراحی می‌شود. پیش بینی اعتبار مورد نیاز این پروژه 15 میلیارد تومان برای پنج سال بود که پس از وقفه دو ساله، 70 درصد از بودجه سال 85 به وزارت علوم ارائه شده که البته متولیان پروژه هنوز آن را دریافت نکرده‌اند.
دکتر منصوری با بیان این که این پروژه در حال حاضر در نقطه صفر قرار دارد و در صورت آغاز به کار، رصدخانه ملی ایران تا 5 سال دیگر به بهره‌برداری می‌رسد، تصریح می‌کند: در حال حاضر همچنین در حال مشاوره با بهترین گروه تلسکوپ ساز اروپا هستیم و امیدواریم تا 8 ماه بعد این تلسکوپ اپتیکی دومتری طراحی شود و پس از آن برای طراحی آشکارسازها به تولیدات داخلی اقدام کنیم.
به گفته دکتر منصوری، در حال حاضر یکی از متخصصان ایرانی به عنوان مهندس پروژه به دانشکده نجوم دانشگاه لوند سوئد اعزام شده و با همکاری این مجموعه که قویترین گروه تلسکوپ ساز اروپا بوده و نیز درگیر طرح تلسکوپ بزرگ اروپا - با حدود 700 قطعه و حدود یک متر - هستند، کار طراحی تلسکوپ رصدخانه ملی را آغاز کرده است.
وی در بیان ویژگی‌های خاص این تلسکوپ می‌گوید: آیینه این تلسکوپ 3 متری و با اپتیک زنده (ترکیب اپتیک تطبیقی با اپتیک فعال) است، به طوری که آیینه اولیه، اپتیک فعال، بسیار نازک و قابل تصحیح با رایانه بوده و آیینه ثانویه، اپتیک تطبیقی است و این مورد اولین تلسکوپ در حال ساخت با چنین دقت و تکنولوژی پیشرفته‌ای است.
وی با معرفی این تلسکوپ به عنوان پیشرفته‌ترین تلسکوپ در ابعاد 3 متری خاطر نشان می‌کند: این تلسکوپ به گونه‌ای از پیشرفته‌ترین فناوری استفاده می‌کند که پس از ساخت، کشورهای مختلف دنیا علاقه‌مند باشند از آن بهره‌مند شوند.
به گفته دکتر منصوری، پس از ساخت تلسکوپ، بررسی ساخت آشکارسازها مانند طیف‌سنج، اسپکتروپولاری‌متر، فوتومتر و CCD آغاز می‌شود.
گفتنی است پیش‌بینی این طرح، 5 ساله و از زمان اختصاص بودجه تعیین شده در اسفند سال 1382 که طرح مورد تصویب دولت قرار گرفت، 15 میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود که احتمالا تا اتمام طرح باید افزایش یابد و این در حالی است که در هفته گذشته، تنها بودجه سال 85 طرح که حدود 720 میلیون تومان بود، تخصیص یافته است.
