یکشنبه ۲۱ دی ۱۳۹۳ - ۰۱:۰۰
۰ نفر

همشهری آنلاین: شصت و پنجمین شماره فصلنامه ماهور با اختصاص مطالبی وزین در زمینه موسیقی جدی و هنری ایران و جهان بر پیشخوان مطبوعات نشسته است.

ماهور شماره ۶۵

 به گزارش همشهری آنلاین در این شماره، به‏‌عنوان اولین مقاله، مطلبی از علی‏‌جهاد راسی ترجمه شده‏‌است، به‏‌نام «زیباشناسی موسیقایی در قاهره‏‌ی امروز»، که به معیارهای رایجِ زیباشناسی نزد جامعه‏‌ی مصری برای قضاوت درباره‏‌ی انواع موسیقيِ متداول در این کشور می‏‌پردازد.  در این مقاله پس از تقسیمِ انواع موسیقی مصری، به موسیقی حوزه‏‌ی مرکزی و چندین حوزه‏‌ی حاشیه‏‌ای، مؤلف توجه خود را معطوف به حوزه‏‌ی مرکزی و مفهومِ «طرب» در ارتباطِ با آن می‏‌کند و این مفهوم را، با ویژگی‏‌هایش، «معیاری برای سنجش کمال و برتری موسیقایی» در قاهره‏‌ی معاصر می‏‌داند. پس از آن، وی مفاهیمِ «خلاقیت»، «نوآوری» و «منحصربه‏‌فردبودن» در این حوزه را بررسی کرده مطلب را با بحث کوتاهی درباره‏‌ی زیباشناسی حوزه‏‌های حاشیه‏‌ای به پایان می‏‌رساند.

مقاله‏‌ی بعدی بحثی است درباره‏‌ی ارتباط خویشاونديِ احتمالی میان دو استاد بزرگ موسیقی در دو عصرِ فتحعلی‏‌شاهی و ناصری از دوره‏‌ی قاجار. نویسنده(محسن محمدی)، با استناد به برخی شواهد تاریخی و با تکیه بر حدسیاتی که این شواهد می‏‌توانند منشاء آنها باشند، احتمال اینکه آقامحمدرضا، استاد موسیقی دربار فتحعلی‏‌شاه و احتمالاً محمدشاه، برادر آقاعلی‏‌اکبر فراهانی، استاد موسیقيِ عصر ناصری، بوده باشد را مطرح می‏‌کند.

هوتن شرف‌بیانی در مقاله‌ی «انگشت‌گذاری در بربط»، ضمن مروری بر شیوه‌ی انگشت‌گذاريِ این ساز در رسالات کهن موسیقيِ حوزه‌ی ایرانی ـ   عربی ـ   ترکی، به مطالعه‌ی یکی از رایج‌ترین شیوه‌های امروز نزد نوازندگان عرب و ترک پرداخته تفاوت‌های آن با روش قدیم و نیز علل احتماليِ جایگزینيِ روشِ نوین را برمی شمرد. نویسنده،شیوه‌ی انگشت‌گذاری بربط در منابع آموزشی معاصر ایران را نیز بررسی کرده آن را ــ که برگرفته از شیوه‌ی انگشت‌گذاری تار و سه‌تار است ــ به شیوه‌ی منابع کهن نزدیک یافته این روش را برای بیان حالات موسیقی ایران مناسب می داند.

در مقاله‏‌ی بعدی، سعید یعقوبیان به بررسی ساختار دستگاه شور در ردیف میرزاعبدالله می‏‌پردازد و، با توجه به تفاوتی که میان چیدمان گوشه‏‌ها در ردیف‏‌های سازی و آوازيِ این دستگاه وجود دارد، و نیز با توجه به منطقی که احتمال می‏‌رود براساس آن گوشه‏‌های ردیف‏‌های مختلف مرتب شده باشند، پیشنهادی برای چیدمان گوشه‏‌های مختلفِ ردیف میرزاعبدالله، که به‏‌اعتقاد وی با منطق مذکور انطباق بیشتری می‏‌تواند داشته باشد، ارائه می‏‌دهد.

پس از مطلب کوتاهی در بخشِ «یادداشت‏‌های پراکنده»، نوشته‏‌ی ابوالحسن صبا درباره‏‌ی رِنگ‏ها و نحوه‏‌ی اجرای آنها، که از منابع قدیم استخراج و در اینجا تجدید چاپ شده است، بخش «مفاهیم بنیادین»این شماره به یکی از مباحثِ مهمِ

قوم‏‌موسیقی‏‌شناسی که همانا مسئله‏‌ی تغییرات باشد اختصاص داده‏‌ و مطلبی از یکی از نظریه‏‌پردازانِ مهم این حوزه، جان بلکینگ، ترجمه شده است. موضع بلکینگ در «چند مسئله‏‌ی نظری و روش‏‌شناختی در مطالعه‏‌ی تغییرات موسیقایی»، به‏‌ویژه از این نظر جالب توجه است که وی اساساً تنها تغییراتِ صرفاً موسیقایی را تغییراتِ قابل‏‌پژوهش و قابل‏‌بحث در این رشته می‏‌داند و نه تغییرات سیاسی‏‌ ـ اجتماعی‏‌ ـ فرهنگی‏‌ای که ممکن است منجر به تغییر موسیقایی بشوند یا نشوند. درضمن، از نظر او همین تغییراتِ صرفاً موسیقایی نیز می‏‌بایست، برای اینکه مورد توجه قوم‏‌موسیقی‏‌شناسی قرار گیرد، در ساختار عمقی، یعنی در نظام موسیقایی، رخ دهند و نه در ساختارهای سطحيِ موسیقی.

در بخشِ «یاد یاران»این شماره، به‏‌مناسبت درگذشت محقق و موسیقی‏‌شناس برجسته، دکتر ساسان سپنتا، که پیش از این شماره‏‌ای از فصلنامه را (شماره‏ی ۵۳) نیز به او تقدیم شده بود، مطلبی درباره‏‌ی شخصیت فرهنگی‏‌ ـ علمی او آمده و چند مقاله از مقالات او درباره ‏ی قمرالملوک وزیری تجدید چاپ شده است.

در بخش «نقد و بررسی»  این شماره سه مطلب متفاوت منتشر شده است. نخستین مطلب نقدی است از سوی آرش محافظ بر گفته‏‌های محمدرضا درویشی درباره‌‏ی آلبوم عجملر که در روزنامه‏‌ی فرهیختگان، طی مصاحبه‏‌ای، به چاپ رسیده بود. آرش محافظ در این مطلب، به‏‌بهانه‏‌ی پاسخ به انتقادات محمدرضا درویشی، به بحث مفصل درباره‏‌ی مبانی نظری‏‌ای می‌‏پردازد که پشتوانه‏‌ی اجرای آلبوم عجملر بوده‌‏اند.

مطلب دوم در این بخش تجزیه‏‌وتحلیلِ فُرمالِ نی‏‌نوا اثر حسین علیزاده است که توسط احمد حسینی به‏‌طور مفصل و مبسوط صورت گرفته و باید گفت نخستین باری است که چنین تجزیه‏‌وتحلیلی در این ابعاد مکتوب می‏‌شود. مؤلفْ این اثر را از جنبه‏‌های دیگر نیز تحلیل کرده است  و دست اندرکاران فصلنامه ماهور ابراز امیدواری کرده اند که بتوانند در شماره‏‌های آینده آنها را نیز به‌‏تدریج به چاپ برسانند.

سرانجام به سومین مطلبِ بخشِ «نقد و بررسی» دو مقاله‏‌ی کوتاه است از رابرت دابلیو. هال درباره‏‌ی موضع ادوارد هانسلیک در خصوص بیانگريِ موسیقی. مؤلف در این دو مقاله به موضوعِ حساسی می‏‌پردازد که همواره به نظر نوعی تناقض‏‌گویی در موضع هانسلیک در این باب ‏آمده است؛ اینکه علی‌رغم شهرتِ این فیلسوفِ قرن نوزدهمی به نفی بیانگريِ موسیقی، بسیاری از عباراتی که خودِ وی در توصیفِ این یا آن موسیقی به کار برده است از صفت‏‌های حاکی از بیانگريِ موسیقی استفاده کرده‏‌اند.
در مقدمه کتاب خبری هم آمده است که که ،آرش محافظ، به عنوان عضو تیم مدیریت گروه مطالعاتی مقام در شورای بین المللی موسیقی های سنتی (ictm) منصوب شده است.

کد خبر 283694

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ارتباطات و فناوری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha