پژوهشکده رویان با وجود فعالیت های پژوهشی گسترده ای که دارد در دنیای بیوتکنولوژی، به طور خاص با دستاوردهای خود در سه حوزه علمی پیشرفته پژوهش در مورد سلولهای بنیادین، شبیه سازی حیوانات و تولید حیوانات تراریخته شناخته می شود.
هر سه این حوزه های پژوهشی بسیار بحث برانگیز بوده و مخالفین زیادی در سراسر جهان دارد.اما شاید جنجالی ترین و پر تنش ترین حوزه فناوری در علوم زیستی «مهندسی ژنتیک» باشد. از همین روست که ورود پژوهشکده رویان به تحقیقات مهندسی ژنتیک اقدامی مبارک و حمایت مقام معظم رهبری از این تحقیقات در خور تامل است.
اما با وجود کاربردهای محیر العقول بیوتکنولوژی در توسعه جوامع، محل تاسف است که برخی از کارشناسان (بدون تخصص مرتبط) از سالهای دور (1378) تلاش کرده اند تا تعاریف و کاربردهای عجیب و غریب دیگری را برای مهندسی ژنتیک عنوان کرده و بنیان تردید های بی پایه ای را در کشور بگذارند.
برای مثال در مکاتبه ای رسمی که پیش نویس آن توسط یکی از همین کارشناسان تهیه شده بود ادعا شده است که «این نوع محصولات (مهندسی ژنتیک شده) قادرند به مجرد ورود به سیستم محیط زیست بومی کشورها، برتمامی اقلام مشابه غلبه یافته و به تدریج آنها را نابود کنند...این امکان وجود دارد که حتی به صورت سلاح مورد بهره‌برداری قرار گرفته و ...با نصب ژن عقیمی بر روی گندم تولید کنندگان آن قادرند نسلی از یک کشور را عقیم ساخته یا با پیوند ژنتیک ژنهای مولد اخلاق پست نظیر درنده خویی کوسه ها یا صفات رذیله خوکها بر محصولات کشاورزی می توانند آن را به گروهی از انسانهای کشور هدف خود منتقل کنند!»
با توجه به موضوعات گسترده ای که کشور با سطوح مختلف اهمیتی با آن مواجه است، این همه صرف وقت برای مقام معظم رهبری با وجود همه اشتغالاتی که دارند نمی تواند بدون پیام باشد. پیامهای زیر صرفا و صرفا بیانگر برداشت نگارنده از این بازدید می باشد به نظر نگارنده رهبر معظم انقلاب بیش از گذشته نگران سرنوشت فناوری های نو و توسعه علمی کشور هستند.
ایشان با ادبیاتی صریح و کم سابقه خطاب به رئیس جمهوری، وزرای علوم و بهداشت و روسای دانشگاهها می فرمایند: «این همه راجع به علم و تولید علم و تحقیقات و این مسائل حرف می‌زنیم، آن وقت بودجهی تحقیقات کشور، اعتباراتش داده نشود، کم بشود، بیاعتنایی بشود؛ این نمیشود. خوب، حالا ما یقهی چه کسی را بگیریم؟ اگر به آقای رئیسجمهور بگوییم، می‌گوید در دولت مطرح کنند.»
مروری بر ملاقاتهای یک سال گذشته رهبر معظم انقلاب با پژوهشگران، روسای دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور به همراه دو وزیر، ملاقات خصوصی با اعضای ستاد ویژه توسعه نانوتکنولوژی کشور، پیگیری های ویژه معظم له در مورد بنیاد نخبگان و مشکلات صندوق حمایت از پژوهشگران و بالاخره بازدید ایشان از پژوهشکده رویان حکایت از دغدغه ایشان برای توسعه فناوری و به ویژه فناوری های نو در کشور دارد.
این پیام ها را پژوهشگران و انجمن های علمی ذیربط کشور دریافته اند و با گوش جان پذیرفته و در راه تحقق آنها خواهند کوشید. اما آیا برخی از مسئولین در وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست نیز پیامهای رهبری را آنگونه که نگارنده می پندارد دریافته اند؟
اقدامات آتی آنها به ویژه در مسیر بازنگری پیش نویس قانون ایمنی زیستی که با اجماع بی سابقه‌ای مخالفت و اعتراض پژوهشگران ژنتیک، بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی را به دنبال داشته است این موضوع را نشان خواهد داد.
*متخصص مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی
