راستش را بخواهید، کار آسان که نداریم؛ همه کارها سختی خودشان را دارند؛ خبرنگاری هم یکی از انبوه همه این کارها. ما در آستانه فرا رسیدن روز خبرنگار، به این سؤال پاسخ دادیم که «می‌خواهم خبرنگار شوم، چه کنم؟» شاید این، سؤال شما هم باشد، نه؟ در این مطلب، ۱۰گام برای اینکه از صفر، تبدیل به خبرنگاری حرفه‌ای شوید، ذکر کرده‌ایم. دنیا را چه دیدید، شاید فردا همین شمایی که دارید اینها را می‌خوانید، همکار ما در همین جا شدید. فقط اینکه توصیه‌های روزنامه‌نگاری با این گام‌ها، خاتمه نمی‌یابد؛ اینها، فقط قدم‌هایی برای شروع هستند؛ همین.
- ۱- وردست یک خبرنگار حرفه‌ای شوید
ساده‌ترین کار این است که یک خبرنگار خوب و با کسوت را پیدا کنید، از او درخواست کنید که وردستش بایستید و کار کنید. این کار، البته یک مسیر میانبر است و همه اتفاق‌هایی که باید برایتان بیفتد، بعد از انجام این کار، تک به تک رخ خواهد داد. فقط اینکه در انتخاب خود، حتما از شاغلان این حوزه پرس‌وجو کنید تا یک خبرنگار حرفه‌ای را انتخاب کنید؛ در ضمن باید حوصله هم داشته باشد که بتواند طی این مسیر را، برایتان به خوبی تشریح کند و شما را مورد حمایت قرار دهد. این روش، راحت‌ترین روش است؛ اما بعضی‌ها دوست دارند خودآموز جلو بروند که یک بحث دیگر است.
- ۲- طبق فرمول بیل گیتس پیش بروید
بیل‌گیتس را که می‌شناسید؟ ثروتمندترین مرد جهان و مدیرعامل مایکروسافت و نیز، جزو نخبگان برنامه‌نویسی دنیا. او یک بار، طی توصیه‌ای گفته بود که برای نخبه شدن در برنامه‌نویسی، فقط ۲ کار را باید انجام داد؛ برنامه‌نویسی کردن، مطالعه برنامه‌های خوبی که دیگران نوشته‌اند. این موضوع در خبرنگاری هم صدق می‌کند؛ تا می‌توانید خبر و مصاحبه و گزارش بگیرید و بنویسید تا می‌توانید خبر و مصاحبه و گزارش خوب دیگران را مطالعه کنید. خبر و مصاحبه و گزارش خوب را هم، باید در رسانه و جریده خوب پیدا کرد. در ضمن، اگر می‌توانید، خبر و مصاحبه و گزارش دیگران را دستکاری کنید تا تمرین کرده باشید.
- ۳- سر زدن به سایت‌ها
سایت‌های آموزشــی مثل مدرسـه آموزش همشهری و نیز درگاه مجازی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، منابع آموزشی خوبی برای شما هستند. می‌توانید به برخی از سایت‌ها و وبلاگ‌ها مثل درگاه مجازی یونس شکرخواه نیز مراجعه کنید. اگر خوب دقت کنید در درگاه مجازی دکتر شکرخواه، لینک برخی از سایت‌ها و وبلاگ‌های آموزگاران بزرگ علـم ارتباطـات و روزنامه‌نگاری را نیز مشاهده خواهید کرد.
- ۴- سوژه‌یابی را خوب یاد بگیرید
باید در ادامه کار، سوژه‌یابی را به خوبی یاد بگیرید و اجرایی کنید. برای این کار، این راه‌ها وجود دارد: تماس‌ها و ارتباطات منظمی با مراکز مرتبط با کارتان داشته باشید جوری که کم کم شما را بشناسند، هر جایی که می‌روید دنبال یک سرنخ باشید (فرقی نمی‌کند؛ سفر، تعطیلات، همایش، مهمانی و...)، روزنامه‌ها و رسانه‌های دیگر را بخوانید و سوژه‌های زمین مانده آنها را دنبال کنید یا سوژه‌های خوب‌شان را با سبک خودتان پیگیری کنید، از مناسبت‌ها و بهانه‌های روزمره فراوان استفاده کنید، دفترچه سوژه داشته باشید، با مردم زیاد صحبت کنید تا سرنخ به شما بدهند و... و.
- ۵- داشتن دفتر تلفن و شبکه‌سازی
بزرگ‌ترین دارایی یک خبرنگار، دفتر تلفن به روز شده اوست و نیز شبکه‌ای از افراد تأثیرگذار و مسئول و کارشناس و غیرکارشناسی که می‌شناسد و می‌شناسندش. از بزرگ‌ترین اشتباهات خبرنگاران این است که تلفن‌های خود را در گوشی‌های همراه‌شان ذخیره می‌کنند و معمولاً چند سال یک بار، به‌خاطر نقص فنی گوشی همراه‌شان، همه را از دست می‌دهند. شما این اشتباه را مرتکب نشوید. همه شماره‌ها را یادداشت کنید. گاهی شماره نگهبان یا آبدارچی یک شعبه از بانکی، هنگامی که سرقتی مسلحانه در آن بانک رخ داده، می‌تواند بزرگ‌ترین سرمایه شما باشد؛ کسی را دست‌کم نگیرید.
- ۶- حوزه تخصصی خود را پیدا کنید
مرحـــوم حســـین قندی، از بــــزرگان آمــوزش روزنامه‌نگاری ایران، معتقد بود که یکی، دو سالی باید عمومی کار کنید تا بعد بتوانید به حوزه مورد علاقه خودتان برسید. اما با توجه به سرعت تغییرات زمانه حتی اگر بتوانید از همان ابتدا در حوزه تخصصی خودتان کارآموزی را شروع کنید، فوق‌العاده است. البته این کار، کمی سخت است؛ اگر نشد، بگذارید برای همان یکی، دوسال بعد. ولی اگر توانستید از دستش ندهید.
- ۷- اطلاعات به روز خودتان را فوق‌العاده بالا ببرید
درست است که شما باید حوزه تخصصی داشته باشید، اما این منافاتی با گستره اطلاعات روز شما درباره وقایعی که در کشور و منطقه و دنیا می‌گذرد، ندارد. این کار، با مطالعه روزانه یک روزنامه یا خبرگزاری به‌طور مرتب، تأمین خواهد شد. فقط روزنامه و خبرگزاری‌ای را انتخاب کنید که کامل‌تر و منصفانه‌تر به وقایع می‌پردازد. گسترده‌شدن این اطلاعات روز، می‌تواند در حوزه تخصصی هم به شما کمک بسیاری کند.
- ۸- شعر و داستان بخوانید و بخوانید
خواندن اشعار فارسی، لغت‌های شما را غنی‌تر و فراوان‌تر خواهد کرد. خواندن شعرهای خارجی، تصویرسازی و تداعی‌های ذهنی شما را تقویت خواهد کرد. خواندن داستان‌های فارسی، نحوه نوشتن شما را ترقی خواهد داد و خوانش رمان‌ها و داستان‌های خارجی، قدرت تصویرسازی و روایتگری و... را به شما منتقل خواهد کرد. همه اینها، در کار خبرنگاری بسیار و فراوان به درد شما خواهد خورد. فراموش نکنید که برخی از نویسندگان، روزنامه‌نگاری را «ادبیات شتابزده» خوانده‌اند. جدا از کنایه‌ای که در این عبارت وجود دارد، تأثیرگذاری ادبیات در بهتر خبرنگاری کردن، اثبات شده است.
- ۹- کمی روانشناسی بدانید
موضوع شما، مردم و اتفاقاتی هستند که برای آنها می‌افتد یا خود، مسبب روی دادن آنها هستند. حالا بخشی از این مردم، می‌توانند مسئول، مدیر، نظامی، آموزگار، کارگر و حتی جنایتکار باشند. پس باید تجربه سر و کله زدن با مردم را هم به خوبی بیاموزید؛ در غیراین صورت در برقراری ارتباط با آنها و نیز کسب اطلاعات از آنها به‌شدت دچار مشکل خواهید شد. به شما توصیه می‌کنیم کتاب‌هایی که تکنیک‌های راه آمدن با مردم را خواهد آموخت بخوانید. در حقیقت شما برای خبرنگار خوب بودن، باید کمی هم روانشناسی بدانید.
- ۱۰- یک زبان خارجی را کم‌کم یاد بگیرید
در دنیای امروز، کسی که یک زبان خارجی را نداند، تقریبا کم‌سواد محسوب می‌شود. دانستن یک زبان خارجی، هم در مأموریت‌های بعدی به کارتان خواهد آمد، هم شما را متوجه تجربیات خبرنگاران دیگر کشورها خواهد کرد، هم اطلاعات مورد نیاز شما را از طریق اینترنت در اختیارتان قرار خواهد داد. موقع استخدام نیز یک امتیاز مثبت برای شما خواهد بود. در ضمن به یادگیری اصول مصاحبه‌گری هم به عنوان یک قالب مستقل بیشتر توجه کنید. چگونه سؤال پرسیدن را حتما یاد بگیرید تا از همه بتوانید مصاحبه‌های خوب و با اطلاعات ارزشمند بگیرید.
- شهروند-خبرنگار باشید
مشق خبرنگاری با تلفن‌های همراه
این روزها دست هر کسی یک عدد گوشی همراه با حداقل امکانات می‌توان مشاهده کرد. اگر می‌خواهید به‌عنوان یک تفریح جدی، خبرنگاری کنید، استفاده از امکانات تلفن‌همراه می‌تواند فوق‌العاده باشد. اگر دوست دارید برای خودتان یک شهروند- خبرنگار شوید، بد نیست به این نکته‌ها توجه کنید.
سرعت، دقت، صحت
این مثلث را همیشه به یاد داشته باشید. صحت، یعنی مطلب و عکس دروغ و حتی با سندیت ضعیف منتشر نکنید. دقت، یعنی تمرکز داشته و دقیق و با جزئیات کار کنید. سرعت هم، یعنی که در کمترین زمان، اطلاعات خود را منتشر کنید.
از اینترنت گوشی‌تان استفاده کنید
بیشتر گوشی‌های همراه یا اینترنت همراه دارند و یا قابلیت وصل شدن به اینترنت‌های مکان‌های مختلف را. از این طریق می‌توانید برای خودتان پیج بسازید و اخبار و عکس‌ها و... را منتشر کنید.
از زبان معیار استفاده کنید
زبان رایج در شبکه‌های اجتماعی، زبان عامیانه و شکسته است. اما شما حتما از زبان رسمی استفاده کنید. البته ساده‌نویسی هیچ منافاتی با زبان رسمی ندارد.
استفاده از دوربین فیلمبرداری و عکاسی
هم عکس‌های مهم بگیرید، هم فیلم‌های خوب. شاید عکس‌ها و فیلم‌های شما از یک سفر، یک مکان خاص یا موقعیت خاص و یا شخص خاص، قابلیت انتشار توسط رسانه‌های دیگر را داشته باشد؛ آن هم با ذکر منبع شما.
ارسال کنید
بیشتر سایت‌های خبری و غیرخبری، بخشی را ایجاد کرده‌اند برای ارسال اخبار و عکس‌ها توسط خوانندگان. شما هم می‌توانید با نام خودتان، به این سایت‌ها مطالب و عکس‌ها و فیلم‌های خودتان را بفرستید.
ساخت پادکست و فیلم کوتاه
این روزها نرم‌افزارهایی به بازار آمده که به شما امکان می‌دهد که عکس‌ها را به راحتی اصلاح و ویرایش کنید، فیلم‌ها را مونتاژ کنید و بتوانید پادکست بسازید. استفاده از این امکان‌ها، می‌تواند مشق خبرنگاری شما را کامل‌تر کند.
نظر شما