ارتش جمهوري اسلامي ايران در سال‌هاي پس از جنگ با درس‌هايي كه از جنگ گرفته بود در آرامش و سكوتي كه از يك نيروي نظامي سراغ داريم كارهايش را پيش برد و اكنون به قدرتي در نيروي انساني و تجهيزات فني رسيده است كه بتواند حرف اول را در ارتش‌هاي منطقه بزند. قدرت ايمان به پشتوانه تدابير رهبر معظم انقلاب، بال‌هاي پرواز ارتش شدند و اكنون در هر 3 شاخه نيروهاي دريايي، زميني و هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران لرزه بر اندام دشمنان مي‌اندازد. در اين ميان اما نيروي دريايي ارتش تحولات گسترده‌اي را پشت سر گذاشت. يگان‌ها و ناوگروه‌هاي متعدد اين نيرو موفق شدند با حضور در آب‌هاي بين‌المللي ضمن افزايش اعتبار براي جمهوري اسلامي در بين امت‌هاي مسلمان، چشمه‌اي از توان نظامي ايران را در منطقه به رخ حريفان و رقيبان بكشند. در روز نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران به سراغ اميردريادار پيمان جعفري تهراني، معاون هماهنگ‌كننده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران رفتيم تا نگاهي بيندازيم به اهداف و آرمان‌هاي اين شاخه پيشتاز در ارتش جمهوري اسلامي ايران.
- در جنگ دريايي هيچ سنگري نيست، اين ترس ندارد؟
رسول گرامي اسلام اجر شهادت در دريا را 2 برابر شهادت در خشكي عنوان فرموده‌اند. اينها برمي‌گردد به همين دلايل، سنگري در دريا وجود ندارد و سنگرتان علم و دانش و ايمان‌تان است كه مي‌تواند با دشمن مقابله كند. اين 3 فاكتور نقش بسيار مهمي را در جنگ‌هاي دريايي ايفا مي‌كند. امروز سنگر ما در حقيقت دانش ما در بهره‌برداري از فناوري است. به همين دليل است كه نيروي دريايي يك نيروي تجهيزات محور است. اين اشتباه است كه تصور كنيم در نيروي تجهيز محور، نيروي انساني نقش ندارد. نقش نيروي انساني خيلي زياد است چون جبهه ايماني كه گفتم در قالب تجهيزات گنجانده نمي‌شود. به هر حال عمليات‌هايي كه در زمان جنگ نيروي دريايي در عرصه دريا انجام داد منجر به اين شد كه حضرت امام رحمت‌الله هفتم آذر را به‌عنوان روز نيروي دريايي نامگذاري كنند. ايشان فرمودند كه نيروي دريايي چون نگيني درخشنده است. اين يك پاداش بسيار خوب براي نيروي دريايي بود كه امام چنين ديدگاهي به نيروي دريايي داشتند.
- سازمان دفاعي نيروي دريايي بعد از انقلاب چه زماني سامان يافت؟
خب ما بلافاصله بعد از انقلاب وارد جنگ شديم و در اين يك سال و نيم هيچ فرصتي براي ساخت‌وساز تجهيزات نداشتيم و طبيعتا تجهيزاتي كه داشتيم از قبل در اختيارمان قرار گرفته بود و در نيمه دفاع‌مقدس بود كه انبارها خالي شده بود و فشار تحريم واقعا اجازه نمي‌داد كه تجهيزات وارد كنيم. تقريبا يك‌سوم از زمان دفاع‌مقدس گذشته بود كه صنايع دفاعي شكل گرفت و مشغول به‌كار شد. در همان ابتدا چيزهايي كه از رژيم گذشته باقي مانده بود استفاده كرديم. انسان‌هايي كه داراي اعتقاد و اخلاص و ايمان بودند و تماميت ارضي كشورشان برايشان مهم بود آمدند و از اين تجهيزات به بهترين نحو استفاده كردند و رژيم بعثي را به عقب برگرداندند و مجبورش كردند به تماميت ارضي كشور ما احترام بگذارد. حضرت آيت‌الله خامنه‌اي هم فرمودند كه نيروي دريايي كار بسيار بزرگي انجام داد و اضافه كردند كه مردم با عمليات مرواريد آشنايي دارند اما درباره اسكورت كاروان‌هاي تجاري دريايي ايران توسط نيروي دريايي عموما آشنايي وجود ندارد. ما اعزام گروه‌هايمان را از سال87 شروع كرديم، به‌گونه‌اي كه همواره يك ناوگروه ما در منطقه خليج عدن حضور دارد و امنيت خطوط كشتيراني ما را تامين مي‌كند. اين ناوگروه نه‌تنها امنيت خطوط مواصلاتي ما را برقرار كرده بلكه شناورهايي هم كه در دريا دچار پديده شوم دزدي دريايي شدند از ما درخواست كمك كردند و ما بي‌دريغ كمكشان كرده‌ايم. چند موردي هم كه مثلا خارج از مدار ما بود و كشتي چيني دچار دزدي شد و درخواست كمك كرد، ما كمكشان كرديم.
- تدبير شما در برابر آنچه رهبري فرمودند «نيروي دريايي يك نيروي راهبردي است»چه بود؟ چرا رهبري اين تعبير را نسبت به نيروي دريايي داشتند؟
در مراسم تجليل از دانش‌آموختگان دانشگاه علوم دريايي حضرت امام كه در نوشهر برگزار شد معظم له نيروي دريايي را به‌عنوان نيرويي راهبردي معرفي كردند. در آن ابتدا سؤال اين بود كه نيروي راهبردي مفهومش چيست؟ همه نيروها مي‌توانند راهبردي باشند و سؤالات زيادي در ذهن‌ها نقش بست. اما بعد تدابيري كه ابلاغ كردند نقش نيروي دريايي را بيشتر براي خود ما و مردم تبيين كردند كه انتظار از نيروي دريايي چيست، انتظار از نيروي دريايي اين است كه فراتر از مرزهاي ايران حضور پيدا مي‌كند.
- آن تدابير چه بود؟
حديثي از اميرمومنان حضرت علي عرض كنم: خوار و حقير شد ملتي كه در خاك خود به دفاع در برابر دشمن پرداخت. يعني ما اگر مي‌خواهيم در مرزهاي خودمان باشيم و به دفاع در برابر دشمن بايستيم چيزي جز حقارت برايمان ندارد. راهكار اين است كه ما در وراي مرزها حضور پيدا كنيم. در عرصه زمين آيا در وراي مرزها مي‌توانيد حضور پيدا كنيد؟ خير! اگر شما اين كار را بكنيد تعدي كرد‌ه‌ايد به مرزهاي كشورهاي ديگر. در مرزهاي هوايي هم تعدي محسوب مي‌شود. تنها در درياها و اقيانوس‌هاست كه آب‌هاي آزاد وجود دارد و حضور نيروي دريايي در آنجا تعدي و تجاوز محسوب نمي‌شود. معمولا كشورها مرز دريايي‌شان 20مايل دريايي يا 20كيلومتر است. بعد از آن آب‌هاي بين‌المللي است و از همين ظرفيت خيلي كشورها استفاده مي‌كنند. آنهايي كه توانمندي تجهيزاتي و مقابله در شرايط سخت دريا را دارند مي‌رسند به توانمندي نيروي انساني. باقي توانمندي‌ها تجهيزاتي است. قبلا حضور ما در درياهاي آزاد كه به آب‌هاي آبي مشهور است خيلي كمرنگ بود، از زماني كه فرمانده معظم كل قوا ابلاغ فرمودند اهداف شناسايي شدند. تدبير فرمانده معظم كل قوا مبني بر ضرورت حضور در آب‌هاي آزاد به امير دريادار سياري، فرمانده كل نيروي دريايي ارتش ابلاغ شده بود و ما به ضرورت همين ابلاغيه فعاليت‌مان را شروع كرده بوديم. اما سال88 كه راهبردي بودن نيروي دريايي و الزام بر راهبردي بودن نيروي دريايي ابلاغ شد، حركت‌ها، پررنگ‌تر و معنادارتر شد و تصور ما بر اين است كه معظم‌له با تأكيد بر همين توضيحاتي كه عرض كردم ضرورت حضور در آب‌هاي بين‌المللي و ضرورت قراردادن جبهه اوليه دفاعي ما در عمق آب را خاطرنشان كردند،يعني شما وقتي در عمق آب حضور داشته باشيد، جبهه اوليه دفاعي شما به جاي اينكه در 20كيلومتري مرزهاي كشورتان باشد در 2هزار كيلومتري قرار گرفته است. اين دست و بازوي بزرگي براي نظام به‌حساب مي‌آيد. حضرت علي فرموده هركسي شمشير بلندتري داشته باشد، دست بلندتري دارد در مقابل دشمن، چون قبل از اينكه شمشير او به شما برسد شمشير شماست كه به او مي‌رسد و ساقطش مي‌كند. مصداق دست بلندي كه در آن زمان بوده الان هم بايد مرتبط با زمان، اجرايش بكنيم، در آن زمان شمشير مصداق دست بلند بود امروز موشك و حضور، دست بلند است. امروز هم ما به اين حضور در عمق آب‌هاي منطقه تا مدار 10درجه رسيده‌ايم. منطقه حضور ما قبلا چيزي حدود 250هزار كيلومترمربع بود و امروزه در منطقه‌اي بالغ بر3 ميليون كيلومترمربع كه فراتر از وراي خاك سرزمين‌مان است، حضور و تحت پوشش داريم. سي‌و‌ششمين گروه ما به يمن همين تلاشي كه به عمل آمده در منطقه خليج عدن حضور دارد. ناوشكن جماران نخستين دستاورد بومي ما بوده و ناو پشتيباني رزمي بوشهر امروز در منطقه خليج عدن حضور دارد و نقش ايفا مي‌كند.
- به‌نظر مي‌رسد نيروي دريايي در ساخت تجهيزات مدرن به دانش فني دست يافته است. نمونه آن را هم در همين ناوشكن جماران مي‌توانيم ببينيم. آيا ما در اين زمينه به‌خودكفايي هم رسيده‌ايم؟
اين امكان وجود دارد چون ما حركت را شروع كرده‌ايم. امروزه در دنيا حتي كشورهايي كه صاحب فناوري ساخت انواع شناور هستند، تجهيزات آن شناور را گزينش مي‌كنند؛ گزينش مي‌كنند كه مثلا بهترين موتور را از كدام كشور بگيرند و چه مجموعه‌اي را جمع‌آوري مي‌كنند، اما طراحي خود سازه با خودشان هست و طراحي و يكنواخت‌سازي اين تجهيزات كه جمع شده كار پيچيده‌اي است. البته ضرورت و اهميت كار ما بيش از كشورهاي ديگر است چون ما هر انتخابي كه داشته باشيم به‌دليل وجود تحريم در حوزه تسليحات، دسترسي‌هايمان محدود مي‌شود. به هر حال اين موضوع تحريم پابرجا خواهد بود. حتي اين تحريم هم اگر در حوزه اقتصادي و عمومي برداشته شود، اعتقاد ما بر اين است كه همچنان در حوزه نيازمندي‌هاي تجهيزاتي ادامه خواهد يافت. ممكن است امروز تجهيزاتي به ما بدهند اما معلوم نيست اين روند ادامه داشته باشد. ما بايد همچنان در زمينه خودكفايي تسليحاتي روي پاي خودمان بايستيم. محدوديت ما بيشتر است. ما اگر اراده كنيم بهترين موتور را از كشورهاي سازنده تأمين بكنيم، ممكن است تأمين نشود و شناور نيمه‌كاره باقي بماند. بنابراين ما بايد در زمينه نيازمندي‌هايي كه براي ساخت يك شناور خودكفا شويم. حركت‌هاي خيلي خوبي هم شروع شده، چيزهايي كه اگر امروز برگرديم به 10سال گذشته، دست يافتن به اين توانمندي آرماني بود كه نمي‌توانست ريشه در واقعيت داشته باشد اما امروز محقق شده است. به تازگي ما شاهد رونمايي از تعدادي از اين دستاوردها بوديم. در حوزه پايدار ساز‌هاي رادار كه خيلي مهم است به دستاوردهاي ارزشمندي رسيديم. وقتي شما از يك رادار روي زمين استفاده مي‌كنيد، زمين ثابت است و تغييراتي ندارد اما وقتي اين رادار را در دريايي كه تحت‌تأثير امواج درياست قرار دهيد، امواجي كه ارسال و دريافت مي‌كند اگر پايدار‌سازي نشده باشد خطاي بسيار بزرگي را در اختيار كاربر قرار مي‌دهد كه اصلا قابل بهره‌برداري نيست. سال گذشته خود سامانه را رونمايي كردند و امسال پايدارسازش را رونمايي كردند. درباره اژدرها به‌دستاوردهاي جديدي رسيده‌ايم كه شاهد آن بوديد. اينها خود نمونه‌هايي از ميل به‌خودكفايي در زمينه‌هايي است كه خيلي از كشورها از جاهاي مختلف جمع و يكپارچه‌سازي‌‌اش مي‌كنند، اما امروزه ما خودمان به‌دليل نيازي كه داريم، خودكفا شده‌ايم و لازم است رو پاي خودمان بايستيم و وابسته به كشورهايي نباشيم كه هر لحظه ممكن است سياست‌هايشان تغيير كند. امروزه خوشبختانه به اين دانش رسيده‌ايم و اين مسير ادامه دارد. هميشه بايد افق را دورتر قرار دهيم كه تلاشمان باعث شود به آن دست پيدا كنيم.
- او كيست؟
امير دريادار پيمان جعفري تهراني به‌عنوان معاون هماهنگ‌كننده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در مهرماه سال 92جايگزين دريادار رستگاري شد. امير دريادار پيمان جعفري تهراني با ارتقا به درجه سرتيپ تمامي، به‌عنوان معاون هماهنگ‌كننده نيروي دريايي ارتش منصوب شد. وي از سال 87به‌مدت 5سال فرماندهي دانشگاه علوم و فنون دريايي امام‌خميني(ره) نوشهر را برعهده داشت. پيش از اين، اميردريادار رستگاري، معاونت هماهنگ‌كنندگي نيروي دريايي ارتش را برعهده داشت كه اكنون در سمت رياست سازمان صنايع دريايي وزارت دفاع خدمت مي‌كند.
- تلخ و شيرين
وقتي در دانشگاه و در محيطي كار مي‌كني كه جوان‌ها هستند از آنها روحيه مي‌گيري و احساس مي‌كني بايد تلاشت را بيشتر كني، چون ذهنشان پوياست و دنبال فراگرفتن هستند. اين موضوع، تلاش شما را مضاعف مي‌كند كه بتواني آنها را آماده كني، آدم‌هايي كه بايد بتوانند در محيط سخت دريا از تجهيزات استفاده كنند.پس بايد پايدار و آماده باشيد و براي اين محيط تربيت شده باشي. قواي جسماني‌ات هم بايد پرورش يافته باشد. خاطره شيرين من از خدمت در دانشگاه است. در 2مراسمي كه فرمانده كل قوا به دانشكده ما تشريف آوردند بنده ميزبان بودم. اينها خاطرات من هستند. تلخ‌ترين خاطرات ما هم لحظاتي است كه ياران‌مان را از دست مي‌دهيم. وقتي كه مي‌شنوم همكارانم در حادثه‌اي آسيب ديده‌اند برايم بسيار دردآور است و اثرات خيلي بدي در روحيه‌ام به‌جا مي‌گذارد اما اين راهي است كه ما انتخاب كرده‌ايم و تا پاي جان برايش ايستاده‌ايم.
10هزار اسكورت در زمان جنگ انجام شدروايتي از عمليات مرواريد و نقش نيروي دريايي در دفاع‌مقدس از زبان دريادار جعفري تهراني
عمليات مرواريد در حقيقت بخشي از فعاليت‌هاي نيروي دريايي ارتش در دوران دفاع‌مقدس بود، اما خب نقش عمده‌اي را در جنگ ايفا كرد كه دستاوردهاي بسياري داشت. زماني كه هجوم بعثي‌ها به كشور ما آغاز شد، ما در تمام جبهه‌ها درگير شديم و از همان ابتدا همرزمان ما در نيروي دريايي ارتش جمهوي اسلامي ايران، همپاي همه دلاورمردان مدافع اين عرصه اسلامي در دريا حضور پيدا كردند و گروه رسمي 421 را در منطقه شمال خليج‌فارس، در بوشهر سازماندهي كردند كه مسئوليت اصلي‌اش مقابله با تهاجم نيروي دريايي عراق بود. از همان ابتدا 3 سلسله عمليات انجام شد: عمليات اشكان، عمليات شهيد صفوي و خود عمليات مرواريد كه نهايتا عمليات مرواريد، 2 عمليات مقدم بر خودش داشت. آن عمليات مقدم بر مرواريد كه من عرض كردم بيشتر با محوريت كار روي سكوهاي البكر و الاميه بود. ما مي‌دانستيم سكوهاي البكر و الاميه كه در منطقه شمال خليج‌فارس قرار داشت ماموريت اصلي‌اش صادرات نفت عراق است. صادرات نفت يك شاهراه اقتصادي براي رژيم بعثي به‌حساب مي‌آمد و ما بايد آنها را هدف قرار مي‌داديم. به اضافه اينكه يك پايگاه ديدباني و جمع‌آوري اطلاعات در منطقه شمال خليج‌فارس بود كه اين هم بايد از بين مي‌رفت. يعني ما با ساقط‌كردن اين دو سكو در حقيقت آسيب جدي به روند اقتصادي رژيم بعثي مي‌زديم و پشتيباني اطلاعاتي آن را مختل مي‌كرديم.
- مرواريد كار را يكسره كرد
مرحله سوم كه عمليات مرواريد بود در حقيقت يكسري عمليات با پشتيباني دلاورمردان نيروي‌هوايي براي انهدام كامل نيروي دريايي عراق بود كه بعد از آن ديگر نيروي دريايي عراق توان حضور در منطقه خليج‌فارس را نداشت. 2 سكو كاملا منهدم شد و مي‌دانيد كه يكي از برداشت‌ها و تفاسيري كه درخصوص تهاجم رژيم بعثي به جمهوري اسلامي ايران شد، خفگي ژئوپولتيكي بود كه رژيم بعثي گرفتارش شده بود. تنها راه دسترسي آنها به دريا در منطقه شمالي خليج‌فارس حدود 18كيلومتر بيشتر نيست و با احتساب كانال خوره عبدالله نهايتا 80كيلومتر مي‌شود. آنها به‌دنبال اين بودند كه دسترسي‌اش به دريا را بيشتر كنند. اين يكي از عواملي بود كه باعث شد رژيم بعثي به كشور ما حمله كند. با تفوق جمهوري اسلامي ايران در عرصه دريا و منزوي شدن عراق در اين حوزه اين هم از دست رفت؛ يعني راه رسيدن رژيم بعثي به دريا كاملا بسته شد. از آن به بعد جمهوري اسلامي ايران بود كه تسلط كامل بر منطقه خليج‌فارس و اختيار كامل اين حوزه را داشت. اينها همه دستاوردهاي عمليات مرواريد بود به اضافه اينكه نخستين پيروزي جمهوري اسلامي ايران در عرصه‌هاي دفاع نيز به‌حساب مي‌آيد. در روزهاي ابتداي جنگ رژيم بعثي شروع به تهاجم و پيشروي گسترده كرده بود. سال دوم جنگ، سالي بود كه توانستيم جلوي پيشروي رژيم بعثي را بگيريم و تا حدي آنها را به عقب برگردانيم. عراق سال اول جنگ و به‌خصوص چند روز اول جنگ تهاجم گسترده‌اي را شروع كرده بود و اين نخستين پيروزي بود و نخستين روحيه نشاط آور در جبهه‌هاي درگيري با رژيم بعثي كه در كالبد جنگ با رژيم بعثي دميده شد.
- شروع اسكورت‌ها
آن موقع بود كه بحث اسكورت كاروان‌ها مطرح شد و جزيره خارك كه منطقه شمال خليج‌فارس است و يكي از شاهرگ‌هاي اقتصادي براي صادرات نفت محسوب مي‌شود زير چتر حمايت نيروي دريايي رفت. ما از طريق جزيره خارك صادراتمان را انجام مي‌داديم و بزرگ‌ترين بندر ما هم كه بندر خرمشهر بود قابل استفاده نبود، پس بندر امام باقي ماند، بندر شهيد رجايي هم در بندرعباس هنوز فعال نشده بود. بندر شهيد باهنر كه ظرفيتش محدود بود و ما براي واردات بيشتر تكيه‌مان به بندر امام بود و صادرات هم از طريق جزيره خارك صورت مي‌گرفت و همه اينها در تيررس رژيم بعثي قرار داشت. در ابتدا كشتي‌هاي تجاري تك‌تك تردد مي‌كردند كه آسيب‌پذيري‌ها را بيشتر مي‌كرد. ما به اين نتيجه رسيديم براي اينكه آسيب‌پذيري‌ها كمتر شود كاروان كشتي‌هاي تجاري تشكيل دهيم. نفتكش‌هايي كه در جزيره خارك بارگيري مي‌كردند، تعدادي جمع مي‌شدند و تحت اسكورت نيروي دريايي ارتش و با پشتيباني حركت مي‌كردند و اين خيلي آسيب‌پذيري شناورهاي تجاري و نفتكش‌هاي مارا كمتر كرد. اگر بخواهم آماري بگويم، در دوران دفاع‌مقدس بالغ بر 10هزار فروند كشتي را ما اسكورت كرديم و 300ميليون تن كالا تبادل شد. از بين 10هزار كشتي‌اي كه ما اسكورت كرديم، 254فروندش آسيب ديد و بعد از تعميرات به چرخه برگشت. شايد عمليات اسكورت كاروان‌ها را مردم كمتر بشناسند و از آن آگاهي نداشته باشند. اگر اين عمليات شكست مي‌خورد كشور ما واقعا دچار بحران اساسي مي‌شد چون تنها منبع درآمدي كشورمان صادرات نفت بود.
نظر شما