نمکدان با نمک سودی ندارد!

بسیاری از ما که به سلامت کودکان خود اهمیت می‌دهیم، سعی می‌کنیم برای محافظت از کودکان خود در برابر چاقی، خوردنی‌ها و تنقلات شور را جایگزین انواع شیرین آن کنیم.

 اما آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که ممکن است زیاده‌روی در مصرف این خوراکی‌ها هم برای کودکان خطرهایی به دنبال داشته باشد؟پاسخ این سئوال را هم محققان در تازه‌ترین مطالعاتشان می‌دهند.

 آنها روی اثرات نامطلوب نمک روی بچه‌ها بررسی کرده‌اند و می‌گویند نتیجه چندان خوشایند بچه‌های نمک‌دوست نیست؛ چرا که خوردن بیش از حد خوراکی‌های پرنمک، می‌تواند باعث افزایش فشار خون آنها شود که در درازمدت سلامت آنها را تهدید خواهد کرد.

تاکنون از زیان‌های مصرف نمک بیش از حد برای بزرگسالان و به دنبال آن بالا رفتن فشار خون، بسیار شنیده بودیم، این بار محققان انگلیسی هشدار داده‌اند که نمک اضافی برای کودکان هم خطر دارد و باعث بالا رفتن فشار خون آنها می‌شود.

به گزارش بی‌بی‌سی، محققان، در یک طرح ملی پایش تغذیه کودکان و نوجوانان 4 تا 18 ساله کشورشان، از آنها خواستند همه خوراکی‌هایی را که در طول روز مصرف می‌کنند، فهرست کنند. در مرحله بعدی فشار خون تک‌تک این کودکان و نوجوانان اندازه‌گیری شد.

بررسی اطلاعات به دست آمده نشان داد این گروه سنی، روزانه حدود 7/4 گرم نمک دریافت می‌کنند که از حد طبیعی 2 تا 3 گرم بسیار بالاتر است و می‌تواند یک هشدار جدی تلقی شود.

مقایسه فشار خون این بچه‌ها و رژیم غذایی‌شان، در مرحله بعد، مشخص کرد بچه‌هایی که نمک بیش از حد توصیه‌شده می‌خورند، فشار خون بالاتری دارند و بنابراین در معرض خطر سکته قلبی و مغزی هستند.

 یافته‌های این محققان که در نشریه علمی‌«پرفشاری خون در انسان» چاپ شده، نشان می‌دهد که به ازای هر یک گرم نمک اضافی، فشار خون سیستولیک (ماکزیمم) حدود 33/0 میلی‌متر جیوه بالا می‌رود که مقدار قابل‌توجهی، به خصوص برای این سن، به حساب می‌آید.

به گفته این محققان بیشتر نمک دریافتی بچه‌ها، به صورت مخفی بوده؛ یعنی بیشتر از تنقلاتی مانند پفک و چیپس بوده‌ است و نه وعده‌های غذایی اصلی. البته این موضوع را خیلی راحت می‌توان از میزان علاقه اکثر بچه‌ها به خوراکی‌های شوری مثل چیپس، پفک و آجیل‌های بوداده، فهمید.

 فشار بچه‌ها هم بالا می‌رود

معمولا با شنیدن اسم بیماری فشار خون بالا، به یاد فرد سالمندی می‌افتیم که در کنار چند نوع قرص و کپسول، باید هر روز داروهای فشار خونش را هم مصرف کند، اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد پرفشاری خون می‌تواند از دهه‌های قبلی عمر شروع شود و حتی نوجوانان را هم گرفتار کند.

 در یکی از این مطالعات، که روی نوجوانان آمریکایی و در دانشگاه کلیولند انجام شده، مشخص شد که از بین 14 هزار کودک و نوجوان 3 تا 18 سال، حدود 500 نفر دچار فشار خون بالاتر از طبیعی بوده‌اند که فشار خون سه‌چهارم آنها، در 3 ویزیت قبلی که توسط پزشک معاینه شده‌اند، اندازه‌گیری نشده بود.

 محاسبات کارشناسان در آکادمی‌طب اطفال آمریکا نشان می‌دهد که هم‌اکنون 6/3 تا 5 درصد از نوجوانان، دچار پرفشاری خون هستند. گرچه کمتر از یک درصدشان ممکن است علائم بالینی آن را داشته باشند؛ علائمی‌همچون سردرد، سرگیجه و تاری دید.

بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت که سال گذشته منتشر شده، نشان می‌دهد که اوضاع در کشورهای جهان سوم هم چندان بهتر از کشورهای صنعتی نیست. در مطالعه‌ای که «مطالعه کاسپین» نام دارد و در شماره ژانویه نشریه «انجمن متخصصان قلب و عروق اروپا» منتشر شد، مشخص شد فشار خون بالا در میان دانش‌آموزان ایرانی هم به طور جدی شیوع پیدا کرده است.

 چطور فشار بچه‌ها بالا می‌زند

 اینکه چرا و چگونه فشار خون کودکان بالا می‌رود، داستان مفصلی دارد. کتاب‌های مرجع پزشکی این طور می‌گویند که بر خلاف بزرگسالان، معمولا فشار خون بالا در کودکان، یک نشانه است؛ نشانه‌ای از یک بیماری زمنیه‌ای که باید به دنبال آن گشت و آن را درمان کرد، در حالی که در بزرگسالان، در اکثر موارد، هیچ علت مشخصه‌ای، جز تغییرات طولانی‌مدت و مزمن در دیواره رگ‌ها، برای پرفشاری خون یافت نمی‌شود.

تنها یک درصد از کل موارد فشار خون بالا در بزرگسالان، به دلیل بیماری‌های کلیوی، غدد درون‌ریز و غیره است.اما شیوع بی‌رویه فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان را در سال‌های اخیر چگونه می‌توان توجیه کرد؟ شاید یکی از مهم‌ترین توجیه‌ها، بیشتر شدن شیوع چاقی و اضافه‌وزن در کودکان امروزی، آن هم به دنبال تغییراتی است که در سبک زندگی آنها ایجاد شده و سبب کم‌تحرکی وحشتناک آنها شده است.

 وزن بالای بچه‌ها احتمالا می‌تواند یک عامل زمینه‌ساز مهم برای غیرطبیعی شدن فشار خون آنها محسوب شود.

چنانچه مطالعه‌ای در دانشگاه دالاس در هفته‌های گذشته منتشر شد که برای بررسی دلیل فشار خون بالای نوجوانان آمریکایی انجام شده بود و نشان می‌داد بین اندازه دور مچ و شیوع فشار خون غیرطبیعی در کودکان و نوجوانان ارتباط مستقیمی‌برقرار است؛ به این معنی که هر چه اندازه دور مچ کودکی بیشتر باشد، یعنی هر چه چاق‌تر باشد، احتمال وجود تغییراتی در فشار خون او بیشتر است.

 این محققان، در نشریه هفتگی انجمن متخصصان قلب آمریکا، با نام Circulation، محاسبه کرده‌اند که با حدود یک سانتی‌متر افزایش دور مچ، احتمال قرار گرفتن کودک در مرحله فشار خون بالا 10 درصد بیشتر می‌شود و احتمال اینکه در مرحله «قبل از فشار خون بالا» قرار بگیرد، 5 درصد بالا می‌رود.تایید این توجیه، البته نیازمند تحقیقات و بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تری است، اما مصرف خوراکی‌ها و تنقلات شور هم عامل جدیدی است که این مطالعه جدید به آن اشاره کرده است و به نظر می‌رسد توجه به آن، از سوی خانواده‌ها و نه مسئولین، می‌تواند به اندازه کافی راه‌گشا باشد و به شرط اینکه هشدارها را واقعا جدی بگیریم.

 هشدار برای خانواده

نکته مهم و خطرناک در مورد شروع زودرس پرفشاری خون، این است که کسی انتظار ندارد یک نوجوان 16 ساله فشار خون بالایی داشته باشد، بنابراین کمتر احتمال دارد که در معاینات و ویزیت‌های معمول، آن را اندازه گیری کند و این بیماری هم همان طور که حالا دیگر اغلب مردم می‌دانند، یک بیماری خاموش و بدون علامت است که تا وقتی کلیه‌ها و برخی ارگان‌های بدن را از کار نیندازد، خودش را نشان نمی‌دهد.

 بیماری پرفشاری خون، می‌تواند سال‌ها و سال‌ها وجود داشته باشد و پیشرفت کند،‌ تا روی کلیه، عروق مختلف از جمله عروق چشم و همچنین غدد مختلف تاثیر بگذارد و ساختار و کارکرد آنها را از بین ببرد.

متخصصان اطفال معتقدند این تاثیرها و عوارض، از سنین میانسالی شروع می‌شود، حتی اگر از دوران نوجوانی فشار خون بالا باشد، به همین علت می‌توان با تشخیص به‌موقع آن، از خطرهای بعدی پیشگیری کرد. ضمن اینکه فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان، به هر دلیلی که اتفاق افتاده باشد، بنا به اظهار نظر انجمن متخصصان طب اطفال آمریکا، به خوبی با دارو و رژیم‌های غذایی، یا هر دوی این روش‌ها، قابل کنترل است و به آن عوارض خطرناک منتهی نمی‌شود.

 راه‌حل‌ها

همان طور که تشخیص زودهنگام بیماری بسیار اهمیت دارد و به همین دلیل پزشکان و پرستاران باید اندازه‌گیری آن را جدی بگیرند، توجه به راه‌های پیشگیری از آن هم اهمیت دارد. پدر و مادرها باید در مورد آموزش کودکان خود و همچنین غذاها و تنقلاتی که برای آنها تهیه می‌کنند، بیشتر دقت کنند.

مصرف خوراکی‌های شور، چه به عنوان وعده‌های اصلی و چه به عنوان میان‌وعده و تنقلات، نقش مهمی‌در بروز پرفشاری خون دارد. ضمن اینکه تمامی‌عواملی که باعث چاقی بچه‌ها می‌شود، می‌تواند در بالا رفتن زودهنگام فشار خون آنها هم موثر باشد و بنابراین با حذف‌شان می‌توان سلامت نسل آینده را تضمین کرد. کارشناسان تغذیه، مقدار توصیه شده نمک را برای گروه‌های سنی مختلف و همین‌طور بزرگسالان تعیین کرده‌اند. با استفاده از این جدول، می‌توانید حساب کنید که آیا مصرف خودتان و همین طور کودکان‌تان در حد متعادل هست یا نه.

تنقلاتی همه شور

 برای اینکه درکی از اعداد جدول داشته باشید، بد نیست بدانید 100 گرم چیپس 2/5گرم نمک دارد؛ یک بسته پفک 100گرمی‌هم چیزی در همین حدود و 100 گرم بادام‌زمینی‌ بوداده‌، حدود 6 گرم نمک را وارد بدن شما می‌کند؛ یعنی چیزی به اندازه تمام سهمیه نمک یک بزرگسال!

به همه این اعداد، اضافه کنید نمکی را که به طور طبیعی در مواد غذایی وجود دارد و نیز نمکی که به طور معمول در آشپزی و هنگام پختن غذا به آن اضافه می‌شود. حالا خودتان حساب کنید که کودک شما، در هر سن و سالی که هست، روزی چند تا بسته پفک، چیپس و بادام‌زمینی می‌تواند بخورد.