سد کرخه در کنار منطقه حفاظت‌شده کرخه قرار گرفته است که پس از سال‌ها دوباره پذیرای گوزن زرد ایرانی شده است و از سوی دیگر این منطقه مهد تاریخ و تمدن آریایی محسوب می‌شود که بناهایش هنوز می‌تواند مایه فخر و جاذبه‌ای برای بازدید از این نشانه‌های تاریخی – فرهنگی باشد.
با این حال گرچه منطقه‌ای کردن گردشگری در دستور کار دولت و سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد اما هنوز کرخه و جاذبه‌های تفریحی سیاحتی‌اش به درستی مورد توجه قرا نگرفته‌است.
اگر به درستی به این پتانسیل توجه شود می‌توان موقعیتی استثنایی را به وجود آورد که افراد ضمن استراحت و تفریح در کنار خنکای آب کرخه بتوانند فرصتی برای بازدید از جاذبه‌های تاریخی شمال خوزستان به دست آورند.
کرخه را می‌توان نیل ایران نامید زیرا این رود از استان‌های مختلفی چون لرستان ، چهارمحال و بختیاری، ایلام و خوزستان جان می‌گیرد و بعد همراه کارون می‌شود. درست مثل نیل که از کشورهای مختلفی می‌گذرد و در مصر به اوج ابهت و جریان خود می‌رسد.
به این تعبیر می‌توان سد کرخه را نیز آسوان ایران نامید. سد آسوان بر روی رود نیل بزرگ‌ترین سد جهان شناخته شده است و اینک ما در خوزستانمان چنین فرصتی را داریم ومی‌تواند قطبی موثر از نظر اقتصاد مبتنی بر پایه توریسم باشد.
« ارمغان بهداروند » مدیر روابط عمومی سد کرخه خوزستان در گفت‌وگو با ایسنا خبر داده است که سال گذشته با آماده‌سازی پارکینگ نوروزی، مسیر بازدید، چاپ و انتشار بروشورهای معرفی سد کرخه و تعیین کارشناسان همراه مسافران از 28 اسفند تا سیزدهم فروردین پذیرای مهمانان نوروزی بودیم.
او خاطرنشان کرده است : « به صورت میانگین روزانه 10 هزار نفر از مسافران نوروزی و کاروان‌های راهیان نور از سد کرخه دیدن کرده‌اند.»
این موضوع وقتی قابل توجه می‌شود که برآوردی از میزان مسافران خوزستان در نوروز داشته باشیم.
مهمانان نوروزی خوزستان را باید به 2 گروه تقسیم کرد. گروه اول عده‌ای هستند که در نیمه اول تعطیلات به این استان مسافرت می‌کنند و بیشتر حول محور بازدید از مناطق جنگی در قالب کاروان‌های راهیان نور به این خاک شهیدپرور قدم می‌گذارند.
گروه دوم نیز به سبب علاقه‌ای که به خوزستان و سرزمینش دارند و ممکن است در نیمه اول مشغول دید و بازدید‌های نوروزی بوده باشند از ششم به بعد به این منطقه سفر کنند.
بر همین اساس درباره میزان مسافران نوروزی خوزستان و بر اساس اعلام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان تا تاریخ 5/1/86 تعداد یک میلیون و 945 هزار و 826 مسافر نوروزی وارد استان خوزستان شده‌اند.بیشترین بازدید مسافران و گردشگران نوروزی در خوزستان از سایت‌های باستانی شوش و چغازنبیل بوده است.که فاصله‌ای کوتاه تا منطقه کرخه دارند.
با این وصف 150 هزار نفر آمار بسیار اندکی است که سد کرخه به خود اختصاص داده است اما نشانه خوبی است که می‌توان روی توریست‌های بیشتری برای آن حساب کرد.
***
دکتر المیرا ایلیاتی، کارشناس توسعه پایدار و اکوتوریسم دراین‌باره معتقد است :« محدوده شمال خوزستان به دلیل آثار تاریخی به جا مانده از دوران هخامنشیان و دوره پیش از تاریخ یکی از مهم‌ترین قطب‌های توریسم تاریخی و فرهنگی در جهان محسوب می‌شود.
برای نمونه استقرار معبد چغازنبیل با بیش از 5 هزار سال قدمت، شهرشاهی و شهر صنعت‌گران دوره هخامنشی، کاخ‌های آپادانا و ماندانا آثار تاریخی هفت‌تپه در این منطقه قرار گرفته‌اند.
همین طور باید به استقرار کاخی اشاره کنم که محل تولد کوروش بوده و در اندیکا واقع است. مقبره دانیال نبی نیز خود می‌تواند علاوه بر جاذبه تاریخی به جاذبه مذهبی این موقعیت کمک کند.»
این متخصص همچنین در تشریح موقعیت و جاذبه‌هایش برای توریست می‌گوید: « بقایای پارسوماش در شمال شرق استان خوزستان از دیگر جذابیت‌هایی است که می‌تواند برای تورهای تاریخی مورد توجه قرار گیرد. پارسوماش نقطه‌ایست که در تاریخ آغاز استقرار هخامنشیان بوده و در واقع همان محدوده کاخ محل تولد کوروش محسوب می‌شود.»
با این حال و گرچه این نکات کم و بیش از ذهن همه ما گذشته است اما هنوز خوزستان تا رونق فاصله بسیار دارد.
دکتر ایلیاتی که به توسعه پایدار تسلط دارد در این باره 3علت را بررسی می‌کند و می‌گوید: « به دلایلی سه گانه جایی که 5 برابر آتن آثار تاریخی دارد هرگز نتوانسته یک قطب فعال توریستی برای خوزستان و ایران باشد.»
وی در تشریح این دلایل می‌افزاید:« نخستین دلیل اینکه اساسا هیچ معرفی و تبلیغ جامعی درباره جاذبه‌های این منطقه صورت نگرفته است.دومین دلیل متوجه زیر ساخت‌هاست. زیر ساخت‌های منطقه برای توسعه گردشگری به ویژه در حوزه اقامت و تغذیه مناسب نیست. هتل و رستوران در سراسر این منطقه کم‌شمار و نایاب است. دلیل سوم از همه مهم‌تر است. این دلیل به نکته‌ای برمی‌گردد که در آن برای مضاعف‌سازی جاذبه‌های منطقه کاری انجام نشده است.»
این کارشناس اکوتوریسم در تشریح مهم‌ترین دلیل عدم رونق این منطقه ایران واقع در شمال خوزستان می‌گوید :« در حال حاضر مخاطبان جاذبه‌های گردشگری این منطقه فقط اقشار محدود فرهنگی هستند که پرداخت هزینه برای دیدار نزدیک از آثار تاریخ باستان بخشی از اقتصاد سفر آنهاست و مخاطبان آن به ندرت برای حضور در چنین مکان‌هایی هزینه‌های خاص می‌پردازند.»
وی در راستای حل این معضل و گره کاری تاکید می‌کند :« چاره کار ایجاد فعال‌سازی و توسعه جاذبه‌های تفریحی و طبیعی و توسعه جاذبه‌های تفریحی و طبیعی است. فعال‌سازی دریاچه سدکرخه به عنوان یک جاذبه طبیعی – تفریحی و ورزشی می‌تواند راهگشا باشد.
از این جهت توسعه سرمایه‌گذاری‌های توریستی در منطقه سد کرخه گذشته از آنکه زمینه گذران اوقات فراغت را برای ده‌ها هزار شهروند فراهم می‌کند به فعال‌سازی و احیای دیگر جاذبه‌های توریستی منطقه در شهرستان‌هایی همچون اندیمشک ، شوش ، دزفول و حتی شوشتر و مسجدسلیمان کمک خواهد کرد.»
نکته جالب توجه اینکه خوزستان همه ساله در صدر لیست آمار قربانیان ناشی از غرق‌شدگی قرار دارد. به عبارت دیگر در خوزستان به سبب کمبود امکانات و در عین حال وجود رودخانه‌های متعدد و گرمی هوا همه ساله شاهد آن است که بسیاری از ساکنانش به هنگام تن سپردن به خنکای آب جان می‌سپارند و خفه می‌شوند.
تنها در دزفول و با وجود تکرار این مرگ‌ها بر اثر خفگی در رودخانه دز همواره آماری بین 20 تا 50 نفر قربانی برای خود ثبت شده دارد.
حال تصور کنید اگر در دریاچه سد کرخه امکانات شنا و تفریحات آبی سالمی چون قایقرانی و اسکی روی آب و ... تدارک دیده شود آن وقت کمتر شاهد وقوع مرگ هموطنان خوزستانی خواهیم بود و در عین حال که فراغتی سالم برای مردم تدارک دیده‌ایم موقعیت اقتصادی منطقه را نیز بهبود بخشیده‌ایم.
دکتر ایلیاتی درپاسخ به این سئوال که آیا راهکاری برای توسعه و سرمایه‌گذاری در کرخه و شمال خوزستان وجود دارد می‌گوید :« تا کنون وزارت نیرو در برابر توسعه امکانات گردشگری در حوزه سدها مقامت می‌کرد، اما به تازگی این وزارتخانه طرحی مطالعاتی را برای تدوین استانداردهای بهره‌برداری اکوتوریسمی از سدها و رودخانه‌های کشور آغاز کرده است که این طرح در موسسه توسعه پایدار مناطق طبیعی در حال مطالعه بوده و ظاهرا مقرر شده نتایج اولیه آن منتشر شود.»
به گفته این کارشناس توسعه پایدار « همین که وزارت نیرو پذیرفته است سدها قابلیت اکوتوریسمی دارند ونباید مانع از سرمایه‌گذاری دراین‌باره شوند گام بلندی است.»
فریدون حسنوند نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی که تلاش زیادی برای جذب اعتبار در جهت تبدیل سد کرخه به منطقه نمونه گردشگری کرده است می‌گوید:« به جرات می‌توان گفت در جایی مثل محدوده اندیمشک که امکانات و زیرساخت‌های اوقات فراغت در حداقل ممکن وجود دارد از سویی بحران اوقات فراغت را مرتفع می‌کند و از سوی دیگر تبدیل دریاچه سد کرخه می‌تواند در تغییر چشم‌انداز اجتماعی شمال خوزستان و به ویژه اندیمشک موثر باشد.»
وی‌همچنین در بررسی راه‌های سرمایه‌گذاری برای توسعه این منطقه می‌گوید :« نخست باید این فرض را مورد توجه قرار داد که توریست‌هایی که برای بازدید از آثار تاریخی منطقه شمال خوزستان وارد این خطه می‌شوند یکی دو شب را در کنار دریاچه سد کرخه به تفریح بپردازند، یا برعکس جاذبه تفریحات آبی در کنار طولانی‌ترین رود ایران او را به بازدید از آثار تاریخی نزدیک به مجموعه سد و دریاچه کرخه ترغیب کند.»
به گفته حسنوند باید برای جذب مردم و توریست‌های حرفه‌ای امکانات متنوعی را تدارک ببینیم به این مفهوم که بتوانیم در همه سطح امکانات عرضه کنیم تا هم توریستی که می‌خواهد از امکانات درجه اول بهره ببرد مانعی پیش رویش نباشد و هم مردمی که در سبد خریدشان اعتبار زیادی برای چنین کاری ندارند.
در واقع باید بر این اساس به یک برنامه مدون برسیم که فضاهای مورد نیاز در این منطقه که به سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی آن نیازمندیم تقسیم‌بندی و سطح بندی شود و هر کس به فراخور پولی که می‌خواهد در این حوزه خرج کند در جایی نظیر سد کرخه برایش فراهم باشد. تنها دراین صورت است که می‌توانیم شأن کرخه را به درستی در خاورمیانه حفظ کنیم.
در واقع ما با این نوع برنامه ریزی فضایی فرهنگی – ورزشی و تفریحی را تدارک دیده‌ایم که به آثار و محوطه‌های باستانی نیز نزدیک است و همه قشری را در خود می‌تواند جای دهد و از طرفی به دلیل داشتن موقعیت‌های مختلف اقامتی و خدماتی هیچ کس از عمومی بودن آن ناراضی نخواهد بود.
سدکرخه می‌تواند با مشارکت وزارت نیرو، سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی و همین‌طور بخش خصوصی در کوتاه مدت علاوه به قطب گردشگری به فضایی برای اشتغال پایدار جوانانی تبدیل شوند که در خاک شهیدپرور خوزستان بزرگ شده‌اند.
